بیماری گریوز؛ علل، علائم و راه‌های درمان آن

برترین ها - ترجمه از هدی بانکی: بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است که موجب پرکاری تیروئید می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی به غده‌ی تیروئید حمله کرده و وادارش می‌کند بیش از نیاز بدن، هورمون تیروئید تولید کند. تیروئید، غده‌ی کوچک و پروانه شکلی است که در جلوی گردن‌تان قرار دارد. هورمون‌های تیروئید، نحوه‌ی مصرف انرژی بدن‌تان را کنترل می‌کنند، بنابراین تقریبا بر همه‌ی ارگان‌های بدن تاثیر می‌گذارند، حتی بر ضربان قلب‌تان.

پرکاری تیروئید اگر درمان نشود می‌تواند مشکلات جدی برای قلب، استخوان‌ها، عضلات، سیکل قاعدگی و توان باروری ایجاد نماید. پرکاری تیروئید حین دوران بارداری می‌تواند منجر به مشکلاتی در سلامتی مادر و جنین بشود. بیماری گریوز، چشم‌ها و پوست را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بیماری گریوز تا چه اندازه شایع است؟

بیماری گریوز، شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید در ایالات متحده آمریکاست. از هر ۲۰۰ نفر، تقریبا یک نفر به این بیماری مبتلاست.

چه افرادی بیشتر مستعد ابتلا به بیماری گریوز هستند؟

بیماری گریوز معمولا بر افراد ۳۰ تا ۵۰ ساله اثر می‌گذارد، اما در هر سن دیگری هم می‌تواند روی بدهد. این بیماری در میان مردان، هفت تا هشت برابر شایع‌تر است. اگر کسی در خانواده‌ی شما دچار بیماری گریوز باشد، احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید زیاد است.

افرادی که دچار سایر بیماری‌های خود ایمنی هستند نیز بیشتر مستعد ابتلا به بیماری گریوز‌اند. بیماری‌های مرتبط با بیماری گریوز شامل موارد زیر می‌شود:

• آرتریت روماتوئید: بیماری که بر مفاصل و گاهی بر سایر سیستم‌های بدن اثر می‌گذارد.
• کم خونی کُشنده: عارضه‌ای که در اثر کمبود ویتامین B۱۲ روی می‌دهد.
• لوپوس: یک اختلال خود ایمنی مزمن و بلند مدت که بر بسیاری از قسمت‌های بدن اثر می‌گذارد.
• بیماری آدیسون: یک اختلال هورمونی.
• بیماری سلیاک: یک اختلال گوارشی.
• ویتیلیگو یا لک و پیس: اختلالی که در آن، پوست برخی از قسمت‌های بدن فاقد رنگدانه می‌باشد.
• دیابت نوع اول

بیماری گریوز عامل ابتلا به چه بیماری‌های دیگری می‌تواند باشد؟

بیماری گریوز در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند:

• ضربان قلب نامنظم که می‌تواند منجر به لخته شده خون شود، سکته مغزی، نارسایی قلبی و یا سایر مشکلات قلبی.
• یک بیماری چشمی به نام افتالموپاتی گریوز که می‌تواند موجب دو بینی، حساسیت به نور و چشم درد شده و در موارد نادری ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.
• شکننده شدن استخوان‌ها و پوکی استخوان

آیا بیماری گریوز طی بارداری درد سرساز است؟

اگر سطح هورمون تیروئید اندکی بالا باشد معمولا مشکلی برای بارداری ایجاد نمی‌کند. اما پرکاری تیروئید در وضعیت شدید که درمان نشده رها شود می‌تواند بر مادر و جنین اثر بگذارد. اگر دچار بیماری گریوز هستند، حتما پیش از باردار شدن، پرکاری تیروئیدتان را تحت نظر پزشک کنترل کنید.

علائم بیماری گریوز چیست؟

ممکن است علائم مربوط به پرکاری تیروئید را داشته باشید مانند:

•  ضربان قلب تند و نامنظم
• اسهال یا دفع مکرر
• گواتر
• عدم تحمل گرما
• تحریک پذیری و اضطراب
• خستگی و ضعف عضلانی
• لرزش دست‌ها
• مشکلات خواب
• کاهش وزن

در موارد نادر، فرد مبتلا به بیماری گریوز ممکن است دچار ضخامت و قرمزی پوست در قسمت ساق پا شود؛ عارضه‌ای که به آن میگزادم پرتیبیال می‌گویند. این مشکل پوستی معمولا خفیف و بدون درد است، اما در برخی موارد می‌تواند دردناک نیز بشود.

افتالموپاتی گریوز می‌تواند موجب جمع شدن پلک‌ها نیز بشود، یعنی پلک‌ها به سمت عقب چشم کشیده می‌شوند. افتالموپاتی گریوز منجر به بیرون زدن چشم‌ها، دو بینی و تورم اطراف چشم‌ها می‌شود.

علت بیماری گریوز چیست؟

محققان هنوز مطمئن نیستند چرا بعضی از افراد دچار اختلالات خود ایمنی، چون بیماری گریوز می‌شوند. این اختلالات ممکن است ناشی از ترکیب عواملی، چون ژن و محرکی بیرونی، مثلا یک ویروس، باشند. در بیماری گریوز، سیستم ایمنی یک نوع آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین‌های تحریک کننده تیروئید (TSI) می‌سازد که به سلول‌های تیروئید می‌چسبند. TSI مانند هورمون TSH عمل می‌کند؛ هورمونی که در غده‌ی هیپوفیز ساخته شده و به تیروئید دستور می‌دهد گقدر هورمون تیروئید تولید کند. TSI باعث می‌شود تیروئید، هورمون تیروئید زیادی تولید کند.

بیماری گریوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما ممکن است بر اساس علائمی که دارید و نتیجه‌ی معاینه‌ی فیزیکی‌تان به بیماری گریوز مشکوک شود. اما یک یا چند آزمایش خون دیگر می‌تواند تائید کند که پرکاری تیروئید دارید و بیماری گریوز علت احتمالی آن است. سایر علائمی که نشان می‌دهند علت پرکاری تیروئید، بیماری گریوز است شامل موارد زیر می‌شوند:

• بزرگ شدن تیروئید
• علائم بیماری گریوز افتالموپاتی تقریبا در یک سوم بیماران مبتلا به گریوز دیده می‌شود.
• سابقه‌ی مشکلات تیروئید یا اختلالات خود ایمنی در خانواده
• اگر تشخیص قطعی نباشد، پزشک ممکن است از آزمایشات تصویری برای تائید بیماری گریوز به عنوان علت پرکاری تیروئید کمک بگیرد.

یک آزمایش خون می‌تواند TSI را شناسایی کند. اما در موارد خفیف بیماری گریوز، TSI ممکن است در خون‌تان نشان داده نشود. قدم بعدی می‌تواند یک تست تصویری باشد که در آن از دوز کم و بی‌ضرری از یُد رادیواکتیو استفاده می‌شود. تیروئید شما، یُد را از خون‌تان جمع آوری کرده و از آن برای ساختن هورمون تیروئید استفاده می‌نماید؛ به همین ترتیب، یُد رادیواکتیو نیز جذب می‌شود.

تست جذب یُد رادیواکتیو: این تست، مقدار یُدی که تیروئیدتان از خون جذب می‌کند اندازه گیری می‌شود. اگر تیروئید شما مقدار بسیار زیادی یُد جمع کند، ممکن است بیماری گریوز داشته باشید.

اسکن تیروئید: این اسکن نشان می‌دهد یُد چگونه و در کجای تیروئید پخش می‌شود. در بیماری گریوز، تمام تیروئید درگیر است، بنابراین، یُد در سراسر غده‌ی تیروئید دیده می‌شود. اما در سایر عوارض و موارد پرکاری تیروئید، مانند گره تیروئید، یُد با الگوی متفاوتی دیده می‌شود.

راهکار‌های درمانی بیماری گریوز چیست؟

شما سه انتخاب دارید: دارو درمانی، درمان با ید رادیو اکتیو، و عمل جراحی تیروئید. درمان با ید رادیواکتیو، متداول‌ترین شیوه‌ی درمان بیماری گریوز است. بر اساس فاکتور‌هایی مانند سن، باردار بودن یا نبودن، و یا داشتن بیماری دیگر، پزشک می‌تواند درمان خاصی را به شما توصیه کند.

درمورد درمان با دارو‌های ضد تیروئید ممکن است با شروع مصرف دارو، سطح هورمون تیروئید تا چند هفته یا حتی چند ماه به طیف نرمال نرسد. دوره‌ی کلی درمان، ۱۲ تا ۱۸ ماه است، اما ممکن است برای افرادی که تمایلی به عمل جراحی یا درمان با یُد رادیو اکتیو ندارند تا سال‌ها به طول بیانجامد. دارو‌های ضد تیروئید می‌تواند در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کنند، مانند:

• واکنش‌های آلرژیک مثلا کهیر و خارش
• کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون که می‌تواند مقاومت بدن در برابر عفونت را کاهش بدهد
• در مواردی نادر، نارسایی کبد

در صورت داشتن هر یک از علائم زیر فورا با پزشک‌تان تماس بگیرید:

• تب
• گلو درد
• خستگی
• ضعف
• درد مبهم در شکم
• از دست دادن اشتها
• راش یا خارش پوست
• به راحتی کبود شدن پوست
• زرد شدن پوست یا سفیدی چشم که به آن یرقان می‌گویند
• گلو درد‌های مکرر

افتالموپاتی گریوز چیست؟

افتالموپاتی گریوز زمانی روی می‌دهد که سیستم ایمنی به عضلات و سایر بافت‌های اطراف چشم‌ها حمله می‌کند. این اتفاق منجر به تورم و تجمع بافت و چربی در پشت کاسه‌ی چشم می‌شود. در نتیجه کره‌ی چشم بیرون می‌زند. به ندرت، تورم و التهاب آنقدر شدید است که به عصب‌های بینایی از چشم تا مغز فشار وارد کرده و منجر به از دست دادن بینایی می‌شود.

علائم

افتالموپاتی گریوز علاوه بر بیرون زدگی چشم‌ها علائم دیگری نیز دارد:

• خشکی، تحریک و احساس زبری در چشم‌ها
• پف کردن یا جمع شدن پلک‌ها
• دو بینی
• حساسیت به نور
• درد یا فشار در چشم‌ها
• سختی در حرکت دادن چشم‌ها

درمان

مشکلات چشمی بیماری گریوز ممکن است بعد از درمان تیروئید برطرف نشوند، به همین دلیل پزشکان اغلب این دو عارضه را جداگانه درمان می‌کنند. قطره‌های چشمی می‌توانند خشکی و احساس ناراحتی در چشم‌ها را تسکین بدهند. اگر درد و التهاب روی بدهد، پزشک شما ممکن است یک استروئید مانند پردنیزون تجویز کند. سایر دارو‌هایی که واکنش ایمنی بدن‌تان را کاهش می‌دهند، مانند ریتوکسیماب، نیز می‌توانند علائم را تسکین بدهند.

شاید پزشک‌تان عمل جراحی را برای بهبود وضعیت بیرون زدگی چشم‌ها و اصلاح تغییرات بینایی ناشی از فشار بر عصب به شما پیشنهاد کند. در یک نوع عمل جراحی به نام orbital decompression، کاسه‌ی چشم بزرگ‌تر شده و به کره‌ی چشم فضای بیشتری داده می‌شود تا به وضعیت نرمال خود برگردد. جراحی پلک چشم نیز می‌تواند عقب رفتگی و جمع شدن پلک‌ها را برطرف کرده و حالت عادی‌شان را برگرداند.

پرهیز غذایی در بیماری گریوز

افرادی که دچار بیماری گریوز هستند ممکن است نسبت به عوارض جانبی مضر ناشی از یُد حساس باشند. خوردن غذا‌هایی که مقدار زیادی یُد دارد، مانند غذا‌های دریایی، می‌تواند پُرکاری تیروئید را تشدید نماید. مصرف مکمل‌های یُد نیز اثرات مشابهی خواهد داشت.

در مورد پرهیز‌های غذایی که باید رعایت کنید با پزشک خود مشورت نمایید. ضمنا در صورت لزوم مصرف شربت سرفه یا مولتی ویتامین‌ها ابتدا نظر پزشک خود را بخواهید، زیرا این دارو‌ها حاوی یُد هستند.

منبع: niddk