غفلت ایران از بیمه سایبری

 این نوع بیمه برای پوشش خطرات ناشی از حملات هکری، نفوذ به داده‌‌‌ها، اختلال در سیستم‌های اطلاعاتی و دیگر مسائل مرتبط با فضای سایبری طراحی شده است. با توجه به روند رو به رشد حملات سایبری و آسیب‌‌‌های مالی و اعتباری که می‌توانند ناشی از آنها باشند، بیمه سایبری به ابزاری ضروری برای سازمان‌ها و کسب‌و‌کارها تبدیل شده است.

از اواسط دهه ۱۹۹۰، بیمه‌‌‌های سایبری به‌‌‌طور رسمی مطرح شدند، اما توجه جدی به آنها در دهه‌‌‌های اخیر و با گسترش استفاده از اینترنت و حملات پیچیده‌‌‌تر به شبکه‌‌‌های اطلاعاتی، افزایش یافت. امروزه، بیمه سایبری نه تنها به‌‌‌عنوان یک پوشش مالی، بلکه به‌‌‌عنوان ابزاری برای حفظ امنیت و اعتماد در دنیای دیجیتال شناخته می‌شود. این گزارش به بررسی وضعیت بازار جهانی بیمه سایبری در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ و روندهای آن در آینده خواهد پرداخت.

 بیمه سایبری چیست؟

بیمه سایبری، نوعی بیمه است که به کسب‌و‌کارها و سازمان‌ها در برابر تهدیدهای سایبری و خسارت‌‌‌های مرتبط با حملات دیجیتال و نقض داده‌‌‌ها پوشش مالی ارائه می‌دهد. این بیمه به‌‌‌ویژه برای شرکت‌هایی که در معرض خطر حملات سایبری قرار دارند، اهمیت زیادی دارد و  از آنها در برابر مجموعه‌‌‌ای از ریسک‌‌‌ها از جمله حملات هکرها، دزدی اطلاعات، نقض حریم خصوصی، خسارت به داده‌‌‌ها و اختلال در فعالیت‌‌‌های کسب‌و‌کار، محافظت می‌کند.

در صورتی که یک کسب‌و‌کار تحت حمله سایبری قرار گیرد، بیمه سایبری می‌تواند هزینه‌‌‌های ناشی از بازسازی سیستم‌ها، بازیابی داده‌‌‌ها و شناسایی تهدیدها را پوشش دهد. علاوه بر این، هزینه‌‌‌های قانونی و اطلاع‌‌‌رسانی به مشتریان و مقامات قانونی در صورت افشای غیرمجاز داده‌‌‌ها نیز تحت پوشش قرار می‌‌‌گیرد. همچنین، در مواجهه با نقض حریم خصوصی کاربران یا اختلال در روند عادی کسب‌و‌کار، بیمه سایبری به‌‌‌ویژه هزینه‌‌‌های دفاعی و جریمه‌‌‌ها را جبران می‌کند.

این بیمه با هدف کاهش ریسک‌‌‌های مالی ناشی از تهدیدهای دیجیتال، به کسب‌و‌کارها کمک می‌کند تا پس از وقوع حادثه به سرعت به وضعیت عادی خود بازگردند و آسیب‌‌‌های مالی وارده را تا حد امکان کاهش دهند. همچنین، بیمه سایبری یک ابزار حیاتی برای کسب‌و‌کارهایی که در دنیای دیجیتال فعالیت می‌کنند، به شمار می‌‌‌آید و از آنها در برابر خطرات جدید و پیچیده‌‌‌ای که به طور مداوم در حال ظهور هستند، محافظت می‌کند.

از این رو، بیمه سایبری نه‌‌‌تنها پوشش مالی در برابر خسارت‌‌‌های پیش‌بینی‌شده فراهم می‌‌‌آورد، بلکه به کسب‌و‌کارها این امکان را می‌دهد که استراتژی‌‌‌های بهتری برای مقابله با تهدیدهای دیجیتال و مدیریت ریسک‌‌‌های سایبری خود داشته باشند.

 آمریکا، پیشتاز بیمه سایبری

اولین کشوری که بیمه سایبری را به‌‌‌طور رسمی معرفی کرد، ایالات متحده آمریکا بود. در اوایل دهه ۱۹۹۰، شرکت‌های بیمه‌‌‌ای در آمریکا شروع به طراحی و ارائه پوشش‌‌‌های بیمه‌‌‌ای برای خطرات ناشی از تهدیدهای سایبری کردند. در ابتدا این بیمه‌‌‌ها بیشتر محدود به پوشش خسارات مالی ناشی از فعالیت‌‌‌های آنلاین مانند سرقت اطلاعات کارت‌‌‌های اعتباری و حوادث مشابه بودند.

با گذشت زمان و افزایش پیچیدگی و شیوع حملات سایبری، نیاز به پوشش‌‌‌های جامع‌‌‌تر و تخصصی‌‌‌تر در این زمینه احساس شد. به این ترتیب، بیمه سایبری در ایالات متحده گسترش یافت و بعدها به سایر کشورها نیز رسید. اما ایالات متحده همچنان پیشتاز در توسعه و گسترش بیمه سایبری باقی ماند. بیمه سایبری به‌‌‌عنوان یک ابزار ضروری برای مقابله با تهدیدهای فضای دیجیتال و حملات سایبری، در کشورهای مختلف به‌‌‌ویژه در ایالات متحده به سرعت توسعه ‌یافته است. در ایران نیز با توجه به رشد روزافزون تهدیدهای سایبری و نیاز به محافظت از داده‌‌‌ها و سیستم‌های اطلاعاتی، این نوع بیمه در حال ورود به بازار است، هرچند که هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد.

 جای خالی ایران

بیمه سایبری در ایران از حدود دهه ۱۳۹۰ به‌‌‌طور رسمی مطرح شد. این نوع بیمه ابتدا بیشتر به‌‌‌صورت محدود و در قالب پوشش‌‌‌های ابتدایی در دسترس قرار گرفت. اگرچه شرکت‌های بیمه‌‌‌ای در ایران نسبت به بیمه سایبری توجه نشان دادند، اما این بیمه هنوز به‌‌‌طور گسترده در بین سازمان‌ها و کسب‌و‌کارها شناخته نشده و پذیرش آن در مقایسه با کشورهای پیشرفته پایین‌‌‌تر است.

برخی از شرکت‌های بیمه‌‌‌ای در ایران مانند بیمه سامان، بیمه ایران و بیمه سینا، اقدام به ارائه پوشش‌‌‌های بیمه‌‌‌ای مرتبط با تهدیدهای سایبری کرده‌‌‌اند. این پوشش‌‌‌ها شامل خسارات مالی ناشی از حملات سایبری، سرقت اطلاعات، اختلال در سیستم‌های اطلاعاتی و برخی آسیب‌‌‌های دیگر است. هرچند این پوشش‌‌‌ها در حال حاضر در سطح محدودی ارائه می‌‌‌شوند، اما نشان‌‌‌دهنده پیشرفت اولیه در این زمینه هستند.

با وجود گسترش تدریجی بیمه سایبری در ایران، این نوع بیمه هنوز در سطحی محدود در دسترس است. بسیاری از کسب‌و‌کارها و سازمان‌ها نسبت به ریسک‌‌‌های سایبری و ضرورت این بیمه آگاهی کافی ندارند و برخی از آنها به دلیل هزینه‌‌‌های بالای بیمه، ترجیح می‌دهند از آن استفاده نکنند. همچنین، بسیاری از شرکت‌ها درک کاملی از اهمیت بیمه سایبری و تاثیر آن در کاهش آسیب‌‌‌های احتمالی ناشی از حملات سایبری ندارند.

یکی از مهم‌ترین چالش‌‌‌های موجود در ایران، نبود چارچوب قانونی مشخص و استانداردهای لازم برای بیمه سایبری است. این موضوع باعث می‌شود که شرکت‌های بیمه‌‌‌ای نتوانند به‌‌‌طور کامل و با اطمینان پوشش‌‌‌های مناسب برای تهدیدهای سایبری ارائه دهند. علاوه بر این، زیرساخت‌‌‌های لازم برای ارزیابی دقیق ریسک‌‌‌های سایبری و مدیریت آنها در سطح ملی هنوز به‌‌‌طور کامل توسعه ‌نیافته است.

آگاهی عمومی و سازمانی از تهدیدهای سایبری در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته پایین‌‌‌تر است. در گذشته، بسیاری از کسب‌و‌کارها و نهادها توجه زیادی به ریسک‌‌‌های سایبری نداشتند، اما در سال‌های اخیر و با افزایش حملات سایبری و بروز بحران‌های امنیتی، آگاهی نسبت به ضرورت بیمه سایبری در حال افزایش است. این تغییر نگرش می‌تواند در آینده به رشد بیشتر بازار بیمه سایبری در ایران منجر شود.

با توجه به وضعیت فعلی و چالش‌‌‌های موجود، بیمه سایبری در ایران هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. اما با افزایش تهدیدهای سایبری و توجه بیشتر به حفاظت از اطلاعات و سیستم‌ها، پیش‌بینی می‌شود که این نوع بیمه در آینده‌‌‌ای نزدیک رشد قابل‌توجهی داشته باشد. در صورتی که زیرساخت‌‌‌های قانونی، آموزشی و فنی لازم برای ارائه بیمه سایبری توسعه یابد، این بازار می‌تواند به‌‌‌عنوان ابزاری حیاتی برای سازمان‌ها و کسب‌و‌کارها در ایران شناخته شود.

 بلوغ پرهزینه بازار سایبری

در سال ۲۰۲۴، بازار بیمه سایبری به حدود ۱۶.۶میلیارد دلار رسیده که بخش عمده‌‌‌ای از آن مربوط به آمریکای شمالی با ۱۰.۵ میلیارد دلار است. اروپا با ۳.۹ میلیارد دلار، آسیا-اقیانوسیه با ۱.۷ میلیارد دلار و سایر نقاط جهان با ۰.۵ میلیارد دلار، دیگر سهم‌‌‌های اصلی این بازار را تشکیل می‌دهند. این رشد در حالی رخ داده که بازار، پس از افزایش‌‌‌های نرخ شدید در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، در سال ۲۰۲۳ به ثبات رسیده و این روند در ۲۰۲۴ نیز ادامه پیدا کرد. ثبات نسبی نرخ‌ها نشان‌‌‌دهنده بلوغ بیشتر بازار و درک بهتر از ریسک‌‌‌های سایبری در میان بیمه‌‌‌گران است.

یکی از مهم‌ترین عوامل رشد این بازار، صنایع کمتر تحت پوشش به شمار می‌رود که هنوز ظرفیت زیادی برای ورود به این حوزه دارند. همچنین رشد بازار در مناطق در حال توسعه و عرضه محصولات جدید بیمه‌‌‌ای، موتورهای دیگر گسترش این صنعت هستند. با این حال، نگرانی درباره ریسک‌‌‌های تجمیعی همچنان وجود دارد. مدل‌‌‌سازی‌‌‌هایی که توسط شرکت‌های ارائه‌‌‌دهنده داده به Guy Carpenter انجام شده نشان می‌دهد که در یک سناریوی  کم‌‌‌احتمال، میزان خسارت جهانی می‌تواند بین ۲۰ تا ۴۶ میلیارد دلار باشد. این موضوع نسبت خسارت بازار را بین

 ۱۲۰ تا ۲۷۷‌درصد نشان می‌دهد که به‌‌‌وضوح بیانگر شکاف‌‌‌هایی در آمادگی صنعت برای مواجهه با چنین ریسک‌‌‌هایی است. علت اصلی این تفاوت زیاد در برآوردها، برداشت‌‌‌های مختلف از ماهیت رویدادهای سایبری و آثار مالی آنهاست.

ناگفته نماند که افزایش تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک نیز بر چشم‌‌‌انداز سایبری تاثیر گذاشته و روش‌های حمله مهاجمان سایبری را پیچیده‌‌‌تر کرده است. در چنین شرایطی، سازمان‌ها به سمت استفاده از فناوری‌‌‌های نوین برای مقابله با تهدیدها حرکت کرده‌‌‌اند، هرچند ریسک‌‌‌های غیرعمدی و تصادفی همچنان چالش‌‌‌زا هستند؛ چراکه هنوز مدل‌‌‌سازی‌‌‌های دقیقی برای ارزیابی خسارات ناشی از آنها وجود ندارد. در این میان، اختلاف‌نظرهایی نیز در مورد قابل بیمه بودن برخی از این خسارات دیده می‌شود، موضوعی که نیاز به تعریف شفاف‌‌‌تری از مرز ریسک‌‌‌های قابل بیمه و غیرقابل بیمه در فضای سایبری را آشکار می‌کند.

به‌‌‌طور کلی، صنعت بیمه سایبری در سال ۲۰۲۴ نه‌‌‌تنها به رشد قابل‌توجهی رسیده، بلکه با ورود به مرحله‌‌‌ای جدید از پیچیدگی و تخصص‌‌‌گرایی، نیازمند راهکارهای خلاقانه‌‌‌تری برای مدیریت ریسک‌‌‌های روزافزون است. سال ۲۰۲۵ می‌تواند نقطه عطفی در شکل‌‌‌گیری رویکردهای جدید برای پوشش‌‌‌دهی بهتر و دقیق‌‌‌تر تهدیدهای فضای دیجیتال باشد.