همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: از مجموع ۳۸ گونه دلفین در جهان ۷ گونه در میان جنگل‌های حرا، خورها، تالاب‌های ساحلی و آبهای عمیق زندگی می‌کنند. هرچه فعالیت‌های صنعتی به زیستگاه این گونه‌ها نزدیک‌تر باشد میزان آسیب و تلفات آنها نیز افزایش می‌یابد. دلفین بینی‌بطری، پوزه بطری، دلفین معمولی پوزه بلند، دلفین چرخنده، دلفین نواری، دلفین ریسو، دلفین دندان ناصاف و دلفین گوژپشت اقیانوس هند گونه‌های شاخص خلیج فارس هستند.
سه زیستگاه مهم دلفین‌های ایرانی
احمد لاهیجان زاده، معاون سازمان حفاظت محیط زیست: توسعه بی‌رویه فعالیت‌های صنعتی و سازه‌ای در سواحل و دریا، سلامت دلفین‌ها در آبهای جنوب کشور را تهدید کرده است. دلفین‌ها به‌عنوان شاخص‌های زیستی، نقش مهمی در سنجش سلامت اکوسیستم‌های دریایی ایفا می‌کنند. این گونه‌ها در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای با تهدیداتی همچون صید ضمنی، آلودگی‌های انسانی و تخریب زیستگاه مواجه شده‌اند. مناطقی نظیر پارک ملی دیر-نخیلو در بوشهر و خور موسی، مصب اروندرود و خورعبدالله در استان خوزستان (در مرز دریایی با کشور کویت) به‌عنوان زیستگاه‌های کلیدی دلفین گوژپشت در خلیج فارس شناسایی و ثبت شده‌اند.
شهرام فداکار، مدیرکل دفتر زیست‌بوم‌ها و سواحل دریایی: چند پروژه جهت شناسایی پراکندگی و تهدیدات این گونه‌ها در آبهای جنوبی کشور در حال انجام است. از میان گونه‌ها دلفین بینی بطری در زمره گونه‌هایی است که در آیین نامه شکار و صید، برای آن جریمه تعیین شده است. یکی از دلایل آسیب به این گونه‌ها نزدیکی بودن زیستگاه این گونه‌ها به سواحل و جوامع انسانی است. گونه بینی بطری بسیار کنجکاو است و بعضا قایق‌های گردشگری برای جلب توجه آنها سروصدا ایجاد می‌کنند و آنها صرفا برای کنجکاوی به قایق‌ها نزدیک می‌شوند. فعالیت‌های صیادی مهمترین تهدید دلفین‌ها به حساب می‌آید. در روش صیادی پرساین (محاصره‌ای یا کاسه‌ای) دلین‌ها به صورت ضمنی در تور ماهیگیران گیر می‌کنند و از آنجایی که این گونه‌ها نیاز به تنفس در سطح آب دارند خیلی سریع تلف می‌شوند. در کشورهایی که قوانین سختگیرانه دارند و صیادان به فعالیت شیلاتی مسئولانه متعهدند، روی تورهای پرساین دستگاه‌های ایجاد پارازیت نصب می‌کنند و به وسیله آن مانع از نزدیک شدن دلفین‌ها به تور صیادی می‌شوند و یا ناظران صید بر روی کشتی‌های صیادی، با دوربین گیرافتادن دلفین‌ها در تور صیادی را رصد می‌کنند و از آنجا که این تورها بسیار بزرگ هستند با قایق به آنها نزدیک شده و نجاتشان می‌دهند.
علاوه بر تورهای پرساین، استفاده از تورهای نامرئی و نایلونی توسط قاچاقچیان نیز این گونه را به دام می‌اندازد. مانورهای نظامی و جنگ‌های الکترونیک در دریا عمان و خلیج فارس نیز باعث برهم خوردن سیستم ناوبری دلفین‌ها می‌شود. یکی از آن حوادث تلخ، که به پارازیت‌های جنگ در خلیج‌فارس نسبت می‌دهند، مرگ بیش از ۸۰ دلفین و ۶ نهنگ در ساحل جاسک در مهر و آبان سال ۸۶ بود. «رندال ریوز» رییس گروه متخصصان دلفین‌شناس اتحادیه جهانی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) در آن زمان به ایران آمد و با بررسی‌های اولیه اعلام کرد که هیچ گونه شواهد بیماری یا جراحت فیزیکی در نمونه‌ها پیدا نشده است.
گردشگری دریایی نیز عامل تلفات و آسیب به این گونه شده است. متاسفانه قایقرانان در نزدیک یجزیره هنگام با غذارسانی و سر و صدا دلفین‌های کنجکاو را به خود جلب می‌کنند. این مسئله باعث کاهش جمعیت دلفین‌ها شده است. سرشماری پستانداران دریایی بیشتر با مشاهده، توزیع پرسشنامه بین صیادان و فیلم برداری از آنهاست و بیشتر حدس و گمان است.
تلفات سنگین:
مهرماه ۸۶: جسد ۶ نهنگ و ۷۹ دلفین در شرق بندر جاسک
آبان ۸۶: ۳ قطعه دلفین در سواحل کوه مبارک جاسک
بهمن ۸۹: ۱۰ دلفین در خور جاسک
۱۶ گونه پستاندار دریایی در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند
۷ گونه : دلفین
زیستگاه‌های ایرانی:
پارک ملی دیر-نخیلو در استان بوشهر
خور موسی، مصب اروندرود و خورعبدالله در استان خوزستان
۲۹۷ میلیون تومان: جریمه شکار و صید انواع نهنگ، گاو دریایی (دوگنگ)، فک خزری، انواع دلفین و پورپویز
دلفین بینی‌بطری: (در معرض تهدید)
اندازه: ۲.۷ متر
وزن: ۲۳۰ کیلو
رژیم غذایی: انواع ماهیان موجود در مناطق مرجانی، کف زی و سرپایان
عمر: ۵۰ سال
دلفین معمولی پوزه بلند (اطلاعات کافی نیست)
اندازه: ۲.۶ مار
وزن: ۲۳۵ کیلو
رژیم غذایی: انواع خانواده ساردین‌ها و سرپایانیمانند اسکوییدها
عمر: ۴۰ سال
دلفین چرخنده (نگرانی کمتر)
اندازه: ۲.۳۵متر
وزن: ۸۲ کیلو
رژیم غذایی: خانواده فانوس‌ماهیان و اسکوییدها
عمر: ۲۰ سال
دلفین نواری (نگرانی کمتر)
اندازه: ۲.۵۶متر
وزن: ۱۵۶کیلو
رژیم غذایی: انواع فانوس‌ماهیان، ماهی کد و اسکوییدها
عمر: ۵۸سال
دلفین ریسو (نگرانی کمتر)
اندازه: ۳.۸متر
وزن: ۵۰۰کیلو
رژیم غذایی: سخت‌پوستان و انواع سرپایان (اسکوییدها و هشت‌پاها)
عمر: ۳۵سال
دلفین دندان ناصاف (نگرانی کمتر)
اندازه: ۲.۸متر
وزن: ۱۶۰ کیلو
رژیم غذایی: انواع سرپایان و انواع ماهی بخصوص گالیت
عمر: ۴۰سال
دلفین گوژپشت اقیانوس هند (درآستانه انقراض)
اندازه: ۲.۸ متر
وزن: ۲۸۰متر
رژیم غذایی: انواع ماهی‌های نزدیک مرجان‌ها سواحل، مصب رودها و مرجان‌ها سرپایان
عمر: ۴۰ سال
