نوروز در پاکستان؛ جشن کهن بهار در سرزمین پنج‌رنگ

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما از اسلام آباد، جشن‌ نوروز در برخی مناطق، به‌ویژه میان پشتون‌ها، بلوچ‌ها، جوامع فارسی‌زبان (هزاره) و مردم گیلگت-بلتستان، گرامی داشته می‌شود. هر چند نوروز یک جشن ملی در پاکستان نیست، اما تأثیر تمدن ایرانی و اشتراکات تاریخی با افغانستان و آسیای مرکزی آن را در بخش‌هایی از کشور زنده نگه داشته است.

مردم پاکستان فصل بهار را همزمان با دیگر ملت‌ها به ویژه ایرانی‌ها و با شور و شوق خاصی در شهر‌های مختلف این کشور با نام جشن «نوروز عالم افروز» روزی که جهان با آمدنش جهان روشن می‌شود، آغاز و آیین‌های خاص آن را برگزار می‌کنند.

گلگت-بلتستان: «ایران کوچک» و میراث نوروزی

منطقه گلگت-بلتستان در شمالی‌ترین مناطق پاکستان که به دلیل قرابت‌های فرهنگی و تاریخی با ایران به «ایران کوچک» معروف است، یکی از مهم‌ترین مراکز برگزاری جشن نوروز در پاکستان به شمار می‌رود.

از آداب ویژه این روز در مناطق شمال پاکستان می‌توان به اهدای تخم مرغ رنگی به کودکان کوچک به عنوان عیدی، رفتن به خانه اقوام برای عیدی گرفتن و بازی چوگان اشاره کرد.

در گلگیت و بلتستان از زمان‌های قدیم به مناسبت عید نوروز تخم مرغ رنگ کرده به عنوان عیدی به کودکان کوچک داده می‌شد. این روز مسابقات تخم مرغ شکنی بین کودکان، رسم بازی چوگان، و در برخی از مناطق مسابقات تیراندازی و نیزه بازی نیز رایج بود.

بررسی تاریخچه گلگت -بلتستان و چترال نشان می‌دهد که در دوره قدیم نوروز در سطح دولتی در این مناطق برگزار می‌شد. در این روز حاکمان محلی برای تماشای مراسم عید در بین مردم حضور پیدا می‌کردند و به شرکت کنندگان مسابقات جوایز برجسته نیز اهدا می‌نمودند. در برخی از مناطق شمالی پاکستان هم مرز چین و افغانستان، در این روز محافل رقص و موسیقی برپا می‌شد.

بلوچستان در نوروز؛ از رقابت‌های اسب‌دوانی تا محافل موسیقی سنتی

نوروز درایالت بلوچستان پاکستان به‌ویژه در کویته، با برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی، مسابقات ورزشی و محافل موسیقی سنتی گرامی داشته می‌شود. در این جشن مردم لباس‌های نو بر تن کرده و با دیدار از اقوام و دوستان، سال جدید را با صمیمیت آغاز می‌کنند.

نمایشگاه‌هایی با محوریت فرهنگ، آموزش و هنر، صنایع‌دستی و لباس‌های سنتی بلوچ را به نمایش می‌گذارند. مسابقات کشتی محلی، اسب‌دوانی و تیراندازی از برنامه‌های مهم این جشن هستند، در حالی که اجرای موسیقی سنتی با ساز‌های محلی مانند دمبورک و سرود، همراه با رقص‌های محلی، حال و هوای نوروز را زنده نگه می‌دارد.

عبدالخالق هزارہ، وزیر ورزش و فرهنگ بلوچستان در مصاحبه با خبرگزاری جنگ نیوز در مورد این آیین باستانی در بلوچستان می‌گوید نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های جهان است که در کشور‌های مختلف از جمله ایران، ترکیه، افغانستان، تاجیکستان و پاکستان برگزار می‌شود.

وی تاکید کرد که نوروز نه‌تنها جشن آغاز بهار، بلکه فرصتی برای همبستگی و تقویت روابط اجتماعی است. او همچنین یادآور شد که سازمان ملل این آیین را به عنوان یک جشن فرهنگی جهانی به رسمیت شناخته و هر ساله به ملت‌های برگزارکننده آن تبریک می‌گوید.

نوروز در خیبرپختونخوا؛ آیینی که در اشعار و سنت‌ها زنده مانده است

نوروز در ایالت خیبرپختونخوا پاکستان با وجود ریشه‌های عمیق در فرهنگ پشتون‌ها، طی دهه‌های اخیر تحت تأثیر جریان‌های افراطی محدود شده است. با این حال این جشن همچنان در مناطقی مانند چترال، هنگو، کوهات، صده، علی‌زئی و پاراچنار با شور و حال خاصی برگزار می‌شود

در چترال که زمستان‌های طولانی و سختی را پشت سر می‌گذارد، نوروز نماد آمدن بهار و بیداری طبیعت است. مردم این منطقه با پاک‌سازی و تزیین خانه‌ها، دید و بازدید از اقوام و اهدای عیدی به کودکان، سال نو را جشن می‌گیرند.

در مناطق پشتون‌نشین، نوروز علاوه بر یک آیین کهن، جایگاهی ویژه در ادبیات کلاسیک دارد. خوشحال خان ختک شاعر برجسته پشتون در اشعار خود به نوروز به عنوان فصل شادی، نشاط و احیای طبیعت اشاره کرده است.

در هنگو، کوهات، صده، علی‌زئی و پاراچنار که جمعیتی از شیعیان و اهل سنت در آن ساکن هستند، نوروز با آیین‌هایی مانند گردهمایی‌های خانوادگی، پخت غذا‌های سنتی و برگزاری مسابقات محلی همراه است.

نوروز و بسنت در پنجاب؛ جشن بهار در قلب فرهنگی پاکستان

هر ساله با فرا رسیدن فصل بهار، مردم کشور‌های آسیای جنوبی و شبه‌قاره از جمله هند و پاکستان مراسمی با عنوان "بسنت" برگزار می‌کنند و این روز را با هوا کردن بادبادک‌های رنگارنگ جشن می‌گیرند.

بسنت به زبان "سانسکریت" به معنای بهار است و مردم این روز را با پوشیدن لباس نو، بادبادک بازی و نواختن موسیقی جشن می‌گیرند.

بادبادک بازی جشن بسنت در شهر لاهور شهرت فراوانی دارد. لاهور در حال حاضر با جمعیتی نزدیک به ۱۳ میلیون نفر به عنوان بزرگ‌ترین برگزارکننده جشن "بسنت" در جهان معروف شده است. برنامه "بسنت" از غروب آغاز می‌شود و همه مردم از کوچک و بزرگ، پیر و جوان و زن و مرد بر روی پشت بام‌ها رفته و بادبادک هوا می‌کنند.

برخی افراد این شهر مهارت خاصی در ساخت بادبادک و نخ مخصوص آن دارند و در ایام جشن بسنت بادبادک‌های خود را به قیمت خوبی می‌فروشند.