آیا شما هم «برآمدگی داروین» دارید؟ این اثر باقی‌مانده از تکامل شاید زمانی برای شنیدن بهتر مفید بوده باشد!

شکل و ساختار گوش انسان، تنوعی شگفت‌انگیز دارد. تا حدی که برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند گوش افراد می‌تواند مثل اثر انگشت برای شناسایی منحصربه‌فردشان عمل کند.

به گزارش یک پزشک، یکی از تفاوت‌های جالب بین گوش‌ها، وجود یک برجستگی کوچک به نام «برآمدگی داروین» (Darwin’s Tubercle) در لبه‌ٔ خارجی گوش است. بسیاری از زیست‌شناسان این برآمدگی را نوعی ویژگیِ «باقی‌ماندهٔ تکاملی» یا به‌اصطلاح صفتِ وِستیجیال (Vestigial Trait) می‌دانند؛ ویژگی‌هایی که زمانی در سیر تکامل کاربرد داشته‌اند، اما حالا بی‌استفاده‌اند.

برای مثال، «سیخ شدن موهای بدن» در واکنش به سرما یا ترس، در دورانی که انسان‌ها بدن پُرمو داشتند، کارایی داشت. اما حالا بیشتر شبیه یادگاریِ عجیب از گذشته است. حرکت دادن گوش، یا همان «تکان دادن گوش» هم از جمله این صفات است. برآمدگی داروین نیز در همین دسته قرار می‌گیرد؛ نشانه‌ای کوچک اما جالب از گذشته‌ٔ تکاملی ما.

این برآمدگی کوچک را چارلز داروین در کتاب معروفش «تبار انسان» (The Descent of Man) توصیف کرده بود. به همین دلیل نام او را روی آن گذاشته‌اند. اما برخی افراد به اشتباه تصور کرده‌اند که وجود یا نبود این برآمدگی به یک ژنِ واحد با دو آللِ ساده وابسته است؛ چیزی شبیه به رنگ چشم یا گروه خونی. اما بررسی‌های ژنتیکی و تحقیق‌های مدرن نشان می‌دهند که موضوع به این سادگی نیست.

برآمدگی داروین فقط یک ژن ندارد

بررسی‌های ژنتیکی در مورد این ویژگی به نتایج جالبی رسیده‌اند. مثلاً در یک پژوهش در سال ۲۰۱۶ مشخص شد که تنها ۱۰.۵٪ بزرگ‌سالان در اسپانیا این برآمدگی را دارند. این در حالی است که در هند حدود ۴۰٪ و در میان دانش‌آموزان سوئدی حدود ۵۸٪ دیده شده است.

نکته‌ٔ جالب‌تر اینکه در مطالعه‌ای قدیمی‌تر در سال ۱۹۳۶، میان ۲۶ جفت دوقلوی همسان، در بعضی از آن‌ها فقط یکی از دو کودک این برآمدگی را داشت! این یافته‌ها نشان می‌دهد که وجود یا نبود این برآمدگی تنها به ژنتیک وابسته نیست، بلکه عوامل محیطی هم در طول رشد جنین نقش دارند.

برآمدگی داروین شاید زمانی برای شنیدن بهتر به کار می‌رفت

اما این برآمدگی از کجا آمده؟ چرا بعضی از ما آن را داریم و بعضی نه؟ جایگاه این برجستگی روی لبه‌ٔ فوقانی گوش – یعنی بخش هِلِیکس (Helix) – نشان می‌دهد که احتمالاً زمانی در گذشته‌ٔ دور، نقشی در بهبود شنوایی داشته است.

اگر به گوش برخی از نخستی‌ها یا پریمات‌ها (Primates) نگاه کنید، می‌بینید که در همان بخش از گوششان، برآمدگی بزرگ‌تری وجود دارد. این شکل خاص گوش به آن‌ها کمک می‌کند که صداها را بهتر به سمت کانال گوش هدایت کنند. این سازوکار در حیواناتی که در محیط‌های طبیعی زندگی می‌کنند و نیاز به شنوایی تیز برای بقا دارند، بسیار مهم است.

گوش انسان برای شنواییِ متفاوتی تکامل یافته است

اگرچه به‌نظر می‌رسد این برآمدگی برای شنوایی مفید بوده، اما با گذشت زمان، نیاز انسان به آن از بین رفته. گوش انسان نسبت به حیواناتِ دیگر برای شنیدن صداهایی خاص‌تر و دقیق‌تر تکامل پیدا کرده است. ما به جای شناسایی صداهای حیوانات شکارچی یا حرکت برگ‌ها در باد، باید جزئیات گفت‌وگو، آهنگ‌ها و صداهای پیچیده را درک کنیم.

در این زمینه، گوش انسان بسیار توانمندتر از گوش پریمات‌هاست. اما چون هیچ فشارِ تکاملیِ خاصی برای حذف این برآمدگی وجود نداشت، در بعضی از ما باقی مانده و در بعضی دیگر نه.

گوش‌های ما منحصربه‌فرد هستند؛ برآمدگی داروین فقط بخشی از این تفاوت است

برآمدگی داروین، صرفاً یک نمونه از صدها تفاوتی است که شکل گوش افراد را منحصربه‌فرد می‌کند. حتی اگر این برجستگی را ندارید، گوش‌های شما هنوز هم بی‌نظیرند. هیچ دو انسانی گوش‌هایی دقیقاً مشابه ندارند؛ حتی دوقلوهای همسان!

چه برآمدگی داروین داشته باشید و چه نه، این گوش‌ها بخشی از هویت شما هستند. صدای موسیقی، صدای خنده و صدای عزیزانتان، همه از طریق همین گوش‌های خاص به شما می‌رسند. پس دفعه بعدی که به آینه نگاه می‌کنید، با افتخار به این سازوکار پیچیده و هوشمندانه بنگرید.