مراقبت موقت از کودکان بی‌سرپرست در خانواده‌ها؛ طرحی جدید برای بهزیستی و رشد کودکان

به گزارش رکنا، سازمان بهزیستی به‌منظور اجرای طرح «میزبان ویژه مراقبت موقت از کودکان و نوجوانان فاقد سرپرست موثر در خانواده»، به برخی سوالات متداول در خصوص نحوه اجرای آن پاسخ داده است.

طبق گزارش ایسنا، در سال ۱۳۹۲ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست تصویب شد که در ماده ۳۶ این قانون تصریح شده بود که برای انجام صحیح مسئولیت‌های مربوط به پذیرش، نگهداری، مراقبت، حضانت و سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، باید آیین‌نامه‌هایی تهیه و به تصویب هیأت وزیران برسد.

این ماده قانونی چندین محور در خصوص نگهداری، مراقبت و سرپرستی صحیح از کودکان بی‌سرپرست مطرح کرده بود، اما در آئین‌نامه اجرایی، موضوع واگذاری سرپرستی به خانواده‌ها و مؤسسات به‌طور مؤثر رعایت نشد. به‌طور خاص، طبق گفته‌های سیدعلی کاظمی، دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک، سازمان بهزیستی پس از دریافت دستور مقام قضایی، کودکان را در مراکز خود یا مؤسساتی که مجوز از سازمان بهزیستی دارند، نگهداری می‌کرد. این روش، اما بر اساس مطالعات انجام‌شده، آسیب‌هایی به سلامت جسمی و روانی کودکان وارد می‌کرد و منجر به مشکلاتی مانند اختلالات بلع و دلبستگی ناایمن می‌شد.

به همین دلیل، سازمان بهزیستی و مرجع ملی حقوق کودک پیشنهاد کردند که کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست برای مدت زمان موقت وارد خانواده‌ها شوند و تحت "مراقبت موقت" قرار گیرند. در این راستا، پیشنهاد الحاق یک ماده به آئین‌نامه اجرایی این قانون مطرح شد.

سیدعلی کاظمی، دبیر مرجع ملی حقوق کودک، توضیح داد که اصلاحیه جدید آئین‌نامه شامل اضافه کردن تعاریف موسسه‌های گروهی و موسسات مراقبت خانواده‌محور است. همچنین، ماده ۱۳ اصلاحی که به نوعی قلب آئین‌نامه است، به واگذاری کودکان به خانواده‌های داوطلب تحت شیوه‌نامه خاص تأکید دارد. این شیوه‌نامه که در شهریور ۱۴۰۲ ابلاغ شد، به‌طور رسمی مؤسسات و مراکز نگهداری را به معبری برای واگذاری کودکان به خانواده‌های متقاضی تبدیل کرد.

سازمان بهزیستی نیز به پرسش‌های متداول در مورد «خانواده میزبان» پاسخ داده است:

• طرح خانواده میزبان چیست؟
  این طرح به‌عنوان یک شیوه مراقبت موقت برای کودکان فاقد سرپرست مؤثر است که تحت نظارت قضائی به بهزیستی تحویل داده شده‌اند. در این طرح، بهزیستی و مرجع قضائی پیگیری می‌کنند تا کودک به خانواده زیستی خود بازگردد. در صورت عدم امکان، کودک به خانواده‌های جایگزین سپرده خواهد شد.

• چه کسانی می‌توانند میزبان کودک تحت پوشش سازمان بهزیستی باشند؟
  زوجین قانونی که حداقل یکی از آن‌ها ۳۰ سال سن داشته باشد، و همچنین زنان و دختران بدون شوهر بالای ۳۰ سال می‌توانند میزبان کودک باشند.

• آیا خانواده میزبان نیاز به آموزش خاص دارد؟
  بله. خانواده‌ها پس از تأیید بهزیستی باید دوره‌های آموزشی خاصی را گذرانده و گواهی دریافت کنند.

• آیا خانواده میزبان می‌تواند کودک را برای همیشه نگهداری کند؟
  در صورت عدم امکان بازگشت کودک به خانواده زیستی، خانواده میزبان می‌تواند درخواست فرزندخواندگی بدهد و در شرایط مساوی، اولویت با خانواده میزبان است.

• آیا خانواده میزبان می‌تواند کودک را به سفر ببرد؟
  سفر داخلی بلامانع است، مشروط بر اینکه مراتب به بهزیستی اعلام شود. اما سفر خارجی مجاز نیست.

این طرح جدید، ضمن ارائه فرصت‌های مناسب برای کودکان در شرایط سخت، به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در فرآیند نگهداری و مراقبت از این کودکان است.