همه چیز درباره ناو اطلاعاتی زاگرس؛ چشم بیدار ایران در حال حاضر کجاست؟

به گزارش سرویس سیاسی تابناک ، ناو اطلاعاتی-سیگنالی زاگرس، جدیدترین دستاورد نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در تاریخ ۲۶ دی ۱۴۰۳ (۱۵ ژانویه ۲۰۲۵) با حضور سردار سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح، سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش، امیر سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح و امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش به سازمان رزم نیروی دریایی ارتش ملحق شد.

 

این ناو پیشرفته با همکاری متخصصان نیروی دریایی ارتش، صنایع دریایی وزارت دفاع و شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی و ساخته شده است. این ناو طراحی منحصر به فردی دارد که آن را از سایر شناور‌های نظامی متمایز می‌کند و مشتق شده از ناوچه کلاس موج ایران است که به عنوان یک پلتفرم اطلاعاتی-سیگنالی بازطراحی شده است. سامانه رانش این ناو کاملاً بومی بوده و در داخل کشور طراحی و ساخته شده و با بهینه‌سازی مصرف سوخت، قدرت و برد آن افزایش یافته است. مهندسان ایرانی با بهینه‌سازی مولفه‌های اثرگذار، قابلیت انجام ماموریت‌های عملیاتی گسترده‌تری را برای این ناو فراهم کرده‌اند.

 

ناو زاگرس ۹۵ متر طول و ۱۱ متر عرض دارد و سرعت آن ۲۲ نات یا گره دریایی است. این ناو قابلیت نشست و برخاست انواع بالگرد و یک آشیانه ثابت برای حمل بالگرد را دارد. مجهز به سامانه‌های دریایی با بازدهی بالا در شرایط سخت محیطی، شامل پایش باند‌های فرکانسی، ارتباطات مخابراتی، موقعیت‌یابی، اپتیک، سونار فعال و غیرفعال، و سامانه‌های ماهواره‌ای است.

 

زاگرس دارای پنج آنتن ماهواره‌ای است که داده‌ها را بر اساس آرایه‌های الگوریتمی و مدیریت یکپارچه و هوش مصنوعی دسته‌بندی می‌کند.

 

یکی از ویژگی‌های برجسته ناو زاگرس، دکل یکپارچه پیشرفته آن است که با محاسبه دقیق اثرات امواج الکترومغناطیس طراحی شده است. این دکل قابلیت‌های متعددی از جمله توانایی رهگیری عامل و غیرعامل، شناسایی و کشف امواج الکترومغناطیس دشمن، انجام عملیات سایبری و امکان جمع‌آوری اطلاعات گسترده را دارد.

 

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد ناو زاگرس که توجه کارشناسان خارجی را نیز به خود جلب کرده، چنانکه اشاره شد آشیانه بالگرد اختصاصی آن است. این ناو قابلیت نشست و برخاست و حمل انواع بالگرد را داراست. 

 

پایگاه تخصصی «The Maritime Executive» درباره ناو زاگرس گزارشی منتشر کرد و نوشت ناو زاگرس بر پایه‌ی ناوچه‌های کلاس موج ایران طراحی شده و مجهز به آشیانه بالگرد اختصاصی است. این ویژگی، امکان استقرار طولانی مدت بالگرد‌ها در مأموریت‌های دوردست دریایی را فراهم میکند و توانایی مقابله با زیردریایی‌ها و درگیری‌های نظامی دریایی را تقویت می‌نماید. اگرچه جزئیات کامل قابلیت‌های این ناو افشا نشده، کارشناسان آن را یک ناو چندمأموریتی توصیف کرده‌اند که هم برای جنگاوری و هم شناسایی الکترونیک بهینه سازی شده است.

 

امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ایران در مراسم رونمایی از این ناو، با تأکید بر نقش راهبردی زاگرس، آن را «چشم بینای ناوگان ایران در عرصه‌های بین المللی» خواند و گفت: "ناو اطلاعاتی سیگنالی زاگرس چشم بیدار و بینای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در عمق دریا‌ها و اقیانوس‌ها خواهد بود. " 

وی افزود: «این ناو نمادی از شکستن انحصارطلبی قدرت‌های خارجی در دریاهاست و ثابت میکند اقیانوس‌ها میراث مشترک همه ملت هاست.» وی همچنین به بکارگیری فناوری‌های پیشرفته داخلی در حوزه‌های سایبری، الکترونیک و امواج الکترومغناطیس اشاره کرد و تصریح نمود: «تمام تجهیزات زاگرس با دانش مهندسان ایرانی و بدون وابستگی به خارج ساخته شده است.»

 

به گفته این فرمانده، زاگرس گام بلندی برای تأمین امنیت پایدار دریایی ایران در مناطق استراتژیک مانند اقیانوس هند، آرام و اطلس است. این ناو با توانمندی در پایش زیرسطحی، سطحی و هوایی، امکان رصد و خنثی سازی تهدیدات را در گستره وسیعی فراهم می‌کند. این اظهارات نشان‌دهنده نقش کلیدی این ناو در افزایش توان نظارتی و اطلاعاتی ایران در آب‌های بین‌المللی است. 

 

 

پایگاه‌های تخصصی بین المللی نیز به تغییرات ساختاری در زاگرس نسبت به ناو‌های همرده اش اشاره کرده‌اند. از جمله، جابجایی محل آشیانه بالگرد از انتهای عرشه به میانه ناو که مزایایی همچون حفاظت بهتر بالگرد‌ها از تنش‌های محیطی در دریا، سهولت در نگهداری، سوختگیری و تعمیرات تجهیزات هوایی و همچنین کاهش محدودیت‌های وزنی برای پرواز‌های طولانی مدت را بهمراه دارد. این طراحی، کارایی عملیاتی ناو را در مقایسه با ناوچه‌های کلاس موج بطور چشمگیری ارتقا می‌دهد.

 

کوتاه سخن اینکه زاگرس با ترکیب قابلیت‌های جنگ الکترونیک، سایبری و هوانوردی، نه تنها به عنوان یک دارایی استراتژیک برای ایران عمل میکند، بلکه بازتابی از تلاش این کشور برای بومی سازی فناوری‌های پیچیده نظامی است. همچنین طراحی متفاوت این ناو، جایگاه آن را در کلاس شناور‌های چندمنظوره منطقه تثبیت کرده است.

 

یاهو نیوز در گزارشی با عنوان "ایران از کشتی اطلاعاتی جدید بر پایه بدنه کوروت رونمایی کرد " به این نکته اشاره می‌کند که زاگرس مانند سایر کشتی‌های SIGINT (اطلاعات سیگنالی)، مجهز به سنسور‌های الکترونیکی برای جمع‌آوری، رمزگشایی و تحلیل سیگنال‌های فرکانس رادیویی است.

 

این رسانه همچنین به طراحی زاگرس اشاره می‌کند و می‌نویسد: "زاگرس یک کشتی نظارتی است که بر روی چارچوب یک کوروت (ناوچه) ساخته شده است"

قدرت نظامی و بازدارندگی

ناو زاگرس به عنوان یک ناوشکن دو منظوره که هم برای شناسایی و هم برای جنگ طراحی شده، نقش مهمی در استراتژی بازدارندگی ایران ایفا می‌کند. توانایی‌های پیشرفته آن در جمع‌آوری اطلاعات سیگنالی و الکترونیکی، به همراه قابلیت‌های عملیاتی متنوع، این ناو را به یک دارایی ارزشمند برای نیروی دریایی ایران تبدیل کرده است.

 

ناو اطلاعاتی-سیگنالی زاگرس  با ترکیبی از فناوری‌های پیشرفته اطلاعاتی، الکترونیکی و سایبری، به عنوان یک شناور چندمنظوره، توانایی‌های نظارتی و عملیاتی نیروی دریایی ایران را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. واکنش‌های بین‌المللی و توجه رسانه‌های تخصصی خارجی به این ناو، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک آن در معادلات نظامی منطقه است.

 

با توجه به محدودیت اطلاعات منتشرشده درباره قابلیت‌های کامل این ناو، به نظر می‌رسد که زاگرس همچنان دارای ویژگی‌ها و توانمندی‌های پنهانی است که در آینده ممکن است آشکار شود. آنچه مسلم است، این ناو گامی مهم در راستای خودکفایی دفاعی ایران و ارتقای توان نظامی این کشور در حوزه دریایی محسوب می‌شود.

بر اساس اخبار غیررسمی ناو زاگرس در نزدیکی یکی از جزایر ایرانی پهلو گرفته است. این جزیره احتمالاً در خلیج فارس یا دریای عمان قرار دارد، جایی که ایران معمولاً حضور نظامی خود را تقویت می‌کند. جزئیات دقیق مکان ذکر نشده، اما این اقدام نشان‌دهنده یک استراتژی دفاعی است تا ناو از تهدیدات احتمالی (مانند حملات از سوی ناوهای آمریکایی) محافظت شود.

 زاگرس با ۵ ناو پدافندی و ۲ سکوی شلیک موشک ضدکشتی محافظت می‌شود. این نشان‌دهنده آمادگی نظامی بالای ارتش جمهوری اسلامی ایران است. همچنین، ارسال نامه‌ای از سوی شورای امنیت ملی ایران به ستاد کل نیروهای مسلح، احتمالاً حاوی دستورات برای افزایش هوشیاری و هماهنگی در برابر تهدیدات خارجی است.

تنش‌های اخیراحتمالا در پی رزمایش مشترک ایران، چین، و روسیه در خلیج عمان (۱۲ مارس ۲۰۲۵) رخ داده است. این رزمایش‌ها به‌عنوان پاسخی به حضور نظامی آمریکا و متحدانش در منطقه دیده می‌شود. از سوی دیگر، آمریکا در سال‌های اخیر حضور ناوهای هواپیمابر و جنگنده‌های خود را در خلیج فارس افزایش داده است، به‌ویژه در پاسخ به برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران و حمایت ایران از گروه‌های نیابتی در منطقه.

 ناو زاگرس به‌عنوان یک دستاورد نظامی جدید، برای ایران نه تنها یک ابزار نظامی، بلکه یک نماد قدرت و استقلال در برابر تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی است. اما در شرایط کنونی زاگرس می‌تواند اطلاعات حیاتی از فعالیت‌های ناوهای آمریکایی و متحدانش در خلیج فارس جمع‌آوری کند، که برای ایران در رقابت‌های ژئوپلیتیکی حیاتی است. استقرار زاگرس با محافظت سنگین بخشی از استراتژی ایران برای نمایش قدرت و بازدارندگی در برابر آمریکا است.