پنج شنبه 14 فروردین 1404
Thursday, 03 April 2025
پژوهش جدید نشان می‌دهد که عوامل استرس محیطی از جمله خشونت، قادر هستند تا تغییرات ژنتیکی در بدن انسان ایجاد کنند و تا چندین نسل، تاثیرگذار باشند.
شهر حماه در سوریه طی سال ۱۹۸۲ شاهد یکی از خونین‌ترین سرکوب‌ها توسط دولت سوریه علیه شورشیان این شهر بود که طی آن ۳۰ الی ۴۰ هزار نفر کشته شدند. اکنون پژوهشگران با انجام بررسی روی نوادگان افرادی که در طی ناآرامی‌ها باردار بودند، متوجه بروز تغییرات ژنتیکی شدند. این افراد که خود هیچ‌گاه در معرض چنین سطحی از خشونت قرار نداشته‌اند، دچار تغییرات در سطح ژنوم گردیده‌اند و مهر تاییدی بر تاثیر عوامل محیطی روی ژنتیک به‌شمار می‌روند که تا پیش از این تنها در سایر گونه‌ها به ثبت رسیده بود.
اگرچه ماده ژنتیکی در طی زندگی به شکل محسوسی مورد تغییر قرار نمی‌گیرد، اما تحت فرایندهایی با نام کلی اپی‌ژنتیک ممکن است مورد دستکاری قرار بگیرند. معمولاً این رخداد در پاسخ به عوامل محیطی مانند استرس، تروما و خشونت بروز می‌کند که طی آن، مواد شیمیایی خاصی به DNA انسان اضافه می‌گردد تا بروز ژن‌های مرتبط با رفتارهای خاصی را افزایش یا کاهش دهد. اگرچه تاثیرات دقیق چنین تغییراتی هنوز ناشناخته است، اما گمان می‌رود که پاسخی برای تطبیق بهتر با شرایط محیطی باشد.
در گذشته ثابت شده بود که سایر گونه‌ها می‌توانند نشانه‌های استرس محیطی را تحت سیستم اپی‌ژنتیک به نسل‌های بعدی منتقل کنند؛ اما تاکنون مورد مشابهی در انسان گزارش نشده بود. پژوهشگران چندین دانشگاه آمریکایی با همکاری بیمارستانی در اردن، به تغییراتی در خانواده‌های سوری پی بردند که میزان آنها در شاهدین نبرد حماه یا ساکنین سوریه طی ناآرامی‌های سال‌های اخیر، متفاوت بوده است. بررسی‌ها روی خانواده‌های متفاوتی از جمله ساکنین گذشته حماه در در دهه ۸۰ میلادی، ساکنین فعلی سوریه و مهاجرین سوری در اردن در طی ۳ سطح مادربزرگ، مادر و فرزند انجام شده است.
نتایج بدست آمده از ۱۳۸ نفر از ۴۸ خانواده سوری، نشان می‌دهد که نوادگان ساکنین حماه در سال طی سرکوب سال ۱۹۸۲ دچار تغییرات در ۱۴ ناحیه از ژنوم خود شده‌اند. این میزان برای افرادی که به شکل مستقیم در معرض خشونت آن سال‌ها قرار گرفته‌اند هم برابر با ۲۱ ناحیه گزارش شده است. همچنین نوزادانی که در آن سال در رحم مادر خود بودند، شواهدی از تسریع روند پیری نشان داده‌اند که می‌تواند با تاثیر اپی‌ژنتیک روی ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سن، توجیه شود. پژوهش‌های قبلی نشان می‌دهند که اپی‌ژنتیک می‌تواند با افزایش احتمال ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند دیابت هم در ارتباط باشد.
