درباره یائسگی مردان، چقدر می‌دانید؟

تغییرات هورمونی در مردان

تغییرات هورمونی مرتبط با افزایش سن در مردان با تغییرات هورمونی در زنان متفاوت است. در هر صورت، تغییرات هورمونی بخش طبیعی پیری است. برخلاف افت شدیدتر هورمون تولید مثلی که در زنان در دوران یائسگی رخ می‌دهد، تغییرات هورمون جنسی در مردان به تدریج رخ می‌دهد.

یائسگی مردانه چیست؟ آیا یک واقعیت است یا افسانه؟

خیر! یائسگی مردانه، افسانه نیست، بلکه یک واقعیت است که با افزایش سن در مردان و به تدریج رخ می‌دهد. اصطلاح «یائسگی مردانه» یا «آندروپوز» برای توصیف کاهش سطح تستوسترون مرتبط با افزایش سن در مردان استفاده می‌شود. تغییرات هورمونی مرتبط با افزایش سن در زنان و مردان متفاوت است.

در زنان، تخمک‌گذاری به پایان می‌رسد و تولید هورمون در مدت زمان نسبتا کوتاهی کاهش می‌یابد که از آن با عنوان یائسگی نام می‌برند. در مردان، تولید تستوسترون و سایر هورمون‌ها در سالیان متمادی کاهش می‌یابد و عواقب آن مشخص نیست. به این کاهش تدریجی سطح تستوسترون، «هیپوگنادیسم دیررس» یا پایین بودن تستوسترون مرتبط با سن گفته می‌شود.

تشخیص سطح پایین تستوسترون در مردان

سطح تستوسترون مردان به طور متوسط  پس از 40 سالگی حدود یک درصد کاهش می‌یابد. اما بیشتر مردان مسن هنوز سطح تستوسترون را در محدوده طبیعی دارند و تخمین زده می‌شود که تنها 10 تا 25درصد سطح تستوسترون آن‌ها پایین است.

سطح پایین تستوسترون در مردان مسن اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد. سطح تستوسترون را می‌توان با آزمایش خون بررسی کرد، اما آزمایشات به طور معمول انجام نمی‌شود. بسیاری از مردانی که سطح تستوسترون پایینی دارند هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. علاوه بر این، علائم و نشانه‌های مرتبط با تستوسترون پایین، فقط مختص تستوسترون پایین نیست، بکله می‌تواند به دلیل سن فرد، مصرف دارو یا سایر شرایط مانند داشتن شاخص توده بدنی 30 یا بالاتر ایجاد شود. علائم و نشانه‌های تستوسترون پایین عبارتند از:

• کاهش میل و فعالیت جنسی
• کاهش نعوظ خود به خود یا اختلال نعوظ
• ناراحتی یا تورم سینه
• ناباروری
• کاهش قد، شکستگی یا تراکم استخوان 
• گرگرفتگی یا تعریق

سایر علائم احتمالی شامل کاهش انرژی، انگیزه و اعتماد به نفس، افسردگی و تمرکز ضعیف است. همچنین ممکن است افزایش خواب‌آلودگی، اختلالات خواب، کم‌خونی خفیف غیر قابل توضیح، کاهش حجم و قدرت عضلات و افزایش چربی بدن را تجربه کنید.

متخصصان توصیه می‌کنند فقط در صورت داشتن علائم و نشانه‌های تستوسترون پایین، مردان مسن تحت آزمایش قرار بگیرند. اگر آزمایش اولیه نشان‌دهنده تستوسترون پایین باشد، آزمایش باید برای تایید نتایج تکرار شود. اگر تستوسترون پایین تایید شود، آزمایش غده هیپوفیز برای تعیین علت و رد سایر کمبودهای هورمونی تجویز می‌شود. غده هیپوفیز غده‌ای است که در پایه مغز قرار دارد و بخشی از سیستم غدد درون‌ریز بدن است که از تمام غده‌هایی تشکیل شده که هورمون‌ها را تولید و تنظیم می‌کنند.

مردان در چه سنی دچار گرگرفتگی می شوند؟

گرگرفتگی ناشی از آندروپوز یا یائسگی مردانه در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد، اما بیشتر در مردان 50 و 60 ساله مشاهده می‌شود. در این مرحله، بسیاری از مردان کاهش تولید تستوسترون، هورمون جنسی مردانه را تجربه می‎‌کنند که می تواند منجر به علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و کاهش میل جنسی شود.

به این نکته توجه کنید که همه مردان در طول یائسگی مردانه، گرگرفتگی را تجربه نمی‌کنند بلکه برخی از مردان ممکن است در اوایل زندگی گرگرفتگی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است اصلا به آن دچار نشوند.

علت گرگرفتگی در مردان

گرگرفتگی می‌تواند در مردان و زنان رخ دهد و معمولا با تغییرات هورمونی همراه است. یائسگی ناشی از موارد زیر است:

• کاهش تولید تستوسترون
• ممکن است با افزایش سن و تغییر در عملکرد بیضه‌ها مرتبط باشد
• شرایط سلامت مزمن مانند چاقی یا دیابت
• استفاده از برخی داروها

علائم گرگرفتگی در مردان

در مردان، گرگرفتگی معمولا با علائم زیر مشخص می‌شود:

• احساس گرما در قسمت فوقانی بدن
• تعریق و برافروختگی پوست 

سایر علائم گرگرفتگی در مردان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضربان قلب سریع
• لرز
• تحریک‌پذیری
• تعریق شبانه
• میل جنسی کم
• کاهش توده عضلانی

تشخیص و درمان یائسگی مردان

پزشک می‌تواند از آزمایش خون برای تعیین سطح تستوسترون استفاده کند. بزرگترین مانع در درمان یائسگی مردان صحبت با پزشک در مورد علائم است. بسیاری از مردان مبتلا به یائسگی مردانه آنقدر ترسیده یا خجالتی هستند که در مورد موضوعات جنسی با پزشک خود صحبت نمی‌کنند.

رایج‌ترین نوع درمان برای علائم یائسگی مردان، انتخاب سبک زندگی سالم‌تر و شامل موارد زیر است:

• رژیم غذایی سالم 
• ورزش منظم 
• خواب کافی 
• کاهش استرس 

این عادات سبک زندگی می‌تواند برای همه مردان مفید باشد. پس از در پیش گرفتن این عادت‌ها، مردانی که علائم یائسگی مردانه را تجربه می‌کنند ممکن است تغییرات چشمگیری در سلامت کلی خود مشاهده کنند. اگر افسردگی را تجربه می‌کنید، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی، درمان و تغییر شیوه زندگی را تجویز کند.

سایر گزینه های درمان یائسگی مردانه

سایر گزینه‌های درمان یائسگی مردانه عبارتند از: 

اجتناب از کافئین 

کافئین ممکن است باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون باشد و حتی می‌تواند در خواب مشکل ایجاد کند. این تاثیرات در مردانی که علائم آندروپوز مانند خستگی و مشکل در خواب را تجربه می‌کنند، آشکار می‌شود.

الکل نیز می‌تواند در توانایی بدن برای تولید هورمون‌ها اختلال ایجاد کند و باعث کم‌آبی بدن، تشدید خستگی و سایر علائم آندروپوز شود. همچنین می‌تواند با خواب تداخل کند. به این دلایل، از مصرف الکل اجتناب کنید.

رژیم غذایی سالم

در برخی موارد، می‌توان با حفظ یک سبک زندگی سالم از گرگرفتگی در مردان پیشگیری کرد: رژیم غذایی سالم شامل موارد زیر است:

• خوردن میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی
• محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده و شیرین
• هیدراته ماندن با نوشیدن آب فراوان
• محدود مصرف کافئین و حذف الکل 
• داشتن وعده‌های غذایی منظم و میان‌وعده‌ها برای حفظ سطح قند خون ثابت

ورزش منظم

ورزش، بخش مهمی از مدیریت علائم آندروپوز است. فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود خلق و خو، افزایش سطح انرژی و ارتقاء سلامت و سلامت کلی کمک کند. برخی از تمرینات ضروری برای مردان مبتلا به یائسگی عبارتند از:

• فعالیت‌های هوازی مانند پیاده‌روی، آهسته دویدن، دوچرخه‌سواری و شنا می‌تواند سلامت قلب و عروق را بهبود ببخشد و سطح انرژی را افزایش دهد.
• تمرینات قدرتی مانند وزنه‌برداری می‌توانند به حفظ توده عضلانی و قدرت کمک کنند.
• تمرینات انعطاف‌پذیری مانند یوگا و کشش، انعطاف‌پذیری را بهبود می‌بخشد و خطر آسیب را کاهش می‌دهد.

در صورت داشتن هر نوع بیماری زمینه‌ای، قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید. مردان مبتلا به یائسگی باید روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند.

خواب کافی

خواب برای ترمیم و بازیابی بدن بسیار مهم است و به بهبود خلق و خو، تمرکز و سلامت کلی کمک می‌کند. مردان مبتلا به یائسگی ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی در این دوران دچار مشکل خواب شوند. برای کمک به بهبود کیفیت خواب، نکات زیر را امتحان کنید:

• حمام آب گرم بگیرید که می‌تواند بدن را برای خواب آماده کند.
• مطمئن شوید که اتاق خواب آرام، تاریک، ساکت و بدون وسایل الکترونیکی است.
• قبل از خواب از مصرف کافئین خودداری کنید چون می‌تواند خواب را مختل کند.
• بهتر است هر روز در ساعت معینی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید تا یک برنامه خواب منظم داشته باشید.
• از چرت زدن در طول روز خودداری کنید، چون این کار می‌تواند در خواب شبانه اختلال ایجاد کند.

درمان تستوسترون پایین در مردان مسن

توصیه‌های مربوط به تستوسترون درمانی برای مردان مبتلا به تستوسترون پایین مرتبط با سن، متفاوت است. برخی از متخصصان پیشنهاد می‌کنند که برای مردانی که تستوسترون پایین مرتبط با افزایش سن دارند حتی بدون وجود علائم، درمان تستوسترون ارائه شود. اگر تصمیم به شروع درمان با تستوسترون دارید، پزشک روش‌های مختلف تجویز تستوسترون، سطوح هدف و آزمایش‌های بعدی را توضیح می‌دهد.

برای برخی از مردان، تستوسترون‌درمانی علائم و نشانه‌های آزاردهنده کمبود تستوسترون را تسکین می‌دهد، اما برای برخی دیگر احتمال عوارض و خطرات وجود دارد. درمان با تستوسترون ممکن است رشد متاستاتیک پروستات و سرطان سینه را تحریک کند. درمان با تستوسترون همچنین ممکن است خطر حمله قلبی و سکته را افزایش دهد و به تشکیل لخته‌های خون در رگ‌ها منجر شود.

اگر باروری برایتان مهم است، یا اگر بیماری‌هایی مانند سرطان سینه یا پروستات، آپنه انسدادی خواب درمان نشده، نارسایی قلبی کنترل نشده، یا ترومبوفیلی مبتلا شده‌اید، احتمالا پزشک شما شروع درمان با تستوسترون را توصیه می‌کند. 

اگر فکر می‌کنید ممکن است تستوسترون پایینی داشته باشید، با پزشک خود در مورد علائم و نشانه‌ها، آزمایش‌ها و گزینه‌های درمانی صحبت کنید. 

خلاصه

در این مقاله متوجه شدید که یائسگی مردانه چیست. یائسگی مردانه با کاهش تستوسترون مرتبط است. طبیعی است که با افزایش سن، سطح تستوسترون در مردان کاهش می‌یابد. در بسیاری از مردان، علائم یائسگی مردانه حتی بدون درمان قابل کنترل است. اگر علائم باعث ناراحتی شما می‌شود، با پزشک خود صحبت کنید تا راه حل‌های تغییر سبک زندگی، یا درمان جایگزین هورمونی را برایتان تجویز کند.