پنج شنبه 11 بهمن 1403
Thursday, 30 January 2025
فایننشال تایمز نوشت: سال‌ها بود که پرچم ایالات متحده بر کف زمین مجتمع ریاست جمهوری ایران نقاشی شده بود، به‌طوری که بازدیدکنندگان هنگام ورود به ساختمان ناچار به عبور از روی آن می‌شدند. اما اندکی پیش از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، این پرچم به‌طور بی‌سروصدا حذف شد. هیچ توضیح رسمی از سوی مقامات ایرانی ارائه نشد، اما این اقدام نشان‌دهنده تغییر تدریجی در دیدگاه تهران بود.
به گزارش انتخاب، این تغییر دیدگاه، در حالی شکل گرفته که سال ۲۰۲۵ می‌تواند مهمترین سال برای ایران از زمان جنگ ایران و عراق باشد. مقامات ایرانی امیدوارند از تقابل اجتناب کرده و حتی با رئیس‌جمهور جدید آمریکا به توافق برسند. بازگشت دشمن اصلی آنها به کاخ سفید در شرایطی اتفاق می‌افتد که بن‌بست هسته‌ای طولانی‌مدت ایران با غرب به اوج خود رسیده است.
ولی نصر، استاد دانشگاه جان هاپکینز، می‌گوید: «این سال، سالی بسیار بحرانی است، عمدتاً به این دلیل که بافت استراتژیک برای ایران به‌طور چشمگیری تغییر کرده است.»
انتظار می‌رود که ترامپ، که در دوره اول خود از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خارج شد و کمپین «فشار حداکثری» را با اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران آغاز کرد، دوباره به سیاست‌های سخت‌گیرانه بازگردد. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که او ممکن است مایل به مذاکره باشد.
ترامپ استیو ویتکاف، نماینده خاورمیانه خود، را مأمور بررسی امکان توافق دیپلماتیک با ایران کرده است و هفته گذشته اظهار داشت: «واقعاً خوب می‌شود اگر بتوان مشکلات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را حل کرد.»
دیپلمات‌های غربی می‌گویند دولت مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران، سیگنال‌هایی درمورد آمادگی برای توافق نشان داده است.
اما این دیپلمات‌ها هشدار می‌دهند که اگر چنین توافقی حاصل نشود، ایران در مسیر برخورد با غرب قرار خواهد گرفت. قدرت‌های اروپایی که در دوره اول ترامپ مخالف کمپین فشار حداکثری او بودند، اکنون از رفتار ایران، از جمله ادامه گسترش فعالیت‌های هسته‌ای، فروش سلاح به روسیه، به‌شدت خشمگین هستند.
ایران اکنون اورانیوم را در سطحی نزدیک به درجه تسلیحاتی غنی می‌کند و بیش از هر زمان دیگری به داشتن ظرفیت تولید بمب هسته‌ای نزدیک شده است. دیپلمات‌ها می‌گویند آنها خواهان اقدام عملی هستند، نه حرف.
با نزدیک شدن به تاریخ انقضای مفاد موسوم به «بند‌های غروب» توافق هسته‌ای در اکتبر، ایران با خطر آغاز فرآیند موسوم به «بازگشت خودکار تحریم‌ها» از سوی قدرت‌های غربی مواجه است. این اقدام می‌تواند به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و انزوای بین‌المللی بیشتر منجر شود، البته اگر توافق جایگزینی به‌دست نیاید.
در داخل ایران، اصلاح‌طلبان بحث‌های علنی را درمورد لزوم مذاکره آغاز کرده‌اند. آنها استدلال می‌کنند که این ممکن است آخرین فرصت ایران برای جلوگیری از بحران باشد.
حسین مرعشی، سیاستمدار اصلاح‌طلب، در سخنرانی این ماه گفت: «پزشکیان فرصت دارد گام‌های بزرگی برای ایران بردارد. مأموریت اول او باید آغاز فصلی جدید در سیاست خارجی باشد.»
یکی از چهره‌های نزدیک به نهاد قدرت در ایران می‌گوید: «در حالی که ما در برابر فشار‌های آمریکا مقاومت می‌کنیم، نشانه‌هایی از تمایل به مذاکره نیز ارسال خواهیم کرد. ایران تلاش می‌کند اقداماتی که ممکن است واشنگتن را تحریک کند، به حداقل برساند، حتی اگر توافقی حاصل نشود.»
با این حال، وی اضافه کرد که تهران هنوز ابزار‌هایی برای «تغییر میدان نبرد» در اختیار دارد، بدون اینکه جزئیات بیشتری ارائه دهد.
ولی نصر می‌گوید: «ایرانی‌ها خود را به شکلی که به تصویر کشیده می‌شوند، ضعیف نمی‌بینند. آنها نقاط ضعفی ذاتی دارند، اما برآوردشان این است که ترامپ اگر مسیر دیپلماتیک را دنبال نکند، با محدودیت‌هایی روبه‌روست و اینکه ریسک درگیری نظامی برای آمریکا بسیار زیاد است، و این چیزی است که نمی‌توان آن را کنترل کرد.»
در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، استراتژی فشار حداکثری او به اقداماتی مانند خرابکاری در تانکر‌ها در خلیج فارس و حملات موشکی و پهپادی به زیرساخت‌های نفتی عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ منجر شد. اما ترامپ همچنین غیرقابل پیش‌بینی بودن خود را نشان داد.
او در سال ۲۰۲۰ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده قدرتمند ایران، را صادر کرد که دو کشور را تا آستانه جنگ پیش برد.
برخی کارشناسان معتقدند که [تحولات رخ داده]می‌تواند تهران را به سمت توافق با ترامپ سوق دهد، تا تضمین‌های امنیتی دریافت کند.
صنم وکیل، مدیر پروژه خاورمیانه در اندیشکده چتم هاوس، گفت تهران باید برای جلوگیری از فشار‌های حداکثری آمریکا و حملات بیشتر، ترامپ را به سمت یک توافق وسوسه کند.
