پدیده جذاب نجومی سال: تمام سیارات منظومه شمسی را کنار هم در آسمان مشاهده کنید

هفت سیاره منظومه شمسی این‌ شب‌ها در یک هم‌راستایی بزرگ، هم‌زمان در آسمان قابل‌مشاهده هستند. در این شب‌ها، می‌توانید این مهمانی خانوادگی سیارات را تماشا کنید.

تمام سیارات منظومه شمسی ما درحال صف‌آرایی هستند تا همگی هم‌زمان در آسمان شب به نمایش درآیند. در این رویداد آسمانی خارق‌العاده، هفت سیاره قابل‌مشاهده در پدیده‌ای که با نام «هم‌راستایی بزرگ سیاره‌ای» شناخته می‌شود، در آسمان رویت خواهند شد.

باتوجه‌به اینکه هر هشت سیاره منظومه شمسی (با احتساب زمین) در ابتدا از دیسک مواد باقی‌مانده در اطراف خورشید تشکیل شده‌اند، همگی در صفحه‌ای تقریباً مشترک به دور خورشید می‌چرخند. مسیری که خورشید در آسمان روزانه طی می‌کند، «دایرهالبروج» نام دارد و با این صفحه هم‌راستا است. به همین دلیل، زمانی که سیارات در آسمان ظاهر می‌شوند، همگی تقریباً در امتداد دایرهالبروج دیده می‌شوند. 

البته این هم‌راستایی به‌شکل خط کاملاً منظم نیست، زیرا مدار سیارات کمی کج است، اما شکل کلی شبیه به خط است. این پدیده در زمان هم‌راستایی سیاره‌ای بیش از هر زمان دیگری آشکار می‌شود. 

چه زمانی هم‌راستایی بزرگ را تماشا کنیم؟

اوایل بهمن ماه بهترین زمان برای مشاهده این هم‌راستایی بزرگ (هم‌خطی سیارات) است. در این شب‌ها، سیارات زهره، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون در یک راستا در آسمان شب قرار می‌گیرند

اورانوس و نپتون، به‌دلیل فاصله زیاد، فقط با تلسکوپ قابل‌مشاهده خواهند بود، اما سایر سیارات را می‌توان با چشم غیرمسلح مشاهده کرد.

بهترین زمان برای مشاهده این سیارات، یک ساعت پس از غروب خورشید است. سیارات در این زمان، به شکل یک قوس در آسمان خودنمایی می‌کنند.

برای آنکه بتوانید سیارات را با چشم غیرمسلح تشخیص دهید، می‌توانید از برنامه‌هایی مانند Stellarium در گوشی موبایل خود استفاده کنید‌.

هم‌راستایی بزرگ سیارات منظومه شمسی

به‌جز شرایط آب‌وهوایی، عامل اصلی که مانع از دیده شدن مداوم چنین هم‌راستایی‌هایی می‌شود، تفاوت در دوره‌های مداری سیارات است. عطارد که نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است، برای تکمیل مدارش به حدود ۸۸ روز زمینی نیاز دارد، درحالی‌که تقریباً ۱۶۵ سال زمینی طول می‌کشد تا نپتون، دورترین سیاره، مدار خود را کامل کند.

(می‌دانید که پلوتو عنوان سیاره‌ای خود را از دست داده و اکنون «کوتوله سیاره» نامیده می‌شود!)

هم‌راستایی بزرگ تنها زمانی ممکن است که سیارات همگی نسبتاً از خورشید دور باشند، به‌طوری‌که هنگام شب قابل‌مشاهده شوند و همگی تقریباً در یک نیمه از آسمان قرار گیرند تا بتوان آنها را هم‌زمان مشاهده کرد. این پدیده، تصادف مداری شگفت‌انگیز است؛ گاهی در یک سال چندین هم‌راستایی بزرگ رخ می‌دهد و گاهی چندین سال می‌گذرد بدون اینکه حتی یک هم‌راستایی اتفاق بیفتد!

در حقیقت، هم‌راستایی سیاره‌ای فقط توهم بصری است؛ چرا که سیارات همچنان با میلیون‌ها یا حتی میلیاردها کیلومتر فاصله از یکدیگر جدا هستند. اگر بتوانید از بیرون منظومه شمسی به آن نگاه کنید، هرگز نمی‌توانید سیارات و خورشید را در خطی منظم ببینید. 

اما برای علاقه‌مندان به آسمان شب در سراسر جهان، این پدیده فرصتی فوق‌العاده است تا تمامی سیارات را هم‌زمان و به‌شکلی منظم در آسمان مشاهده کنند.