همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: آیین رونمایی از کتاب-مجله«اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» و تقدیر از سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در آزادی زندانیان با سخنرانی سید محمد بطحایی، معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور و سید امیر مرتضوی، قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در موسسه همشهری برگزار شد. سخنرانان این مراسم، با تشریح برخی مسایل و معضلات اجتماعی به نقش سمن‌ها برای کاهش آسیب‌های اجتماعی پرداختند و خواستار توسعه و تقویت انواع سازمان‌های مردم نهاد در جامعه شدند.
گلایه از کاربردی نبودن پژوهش‌های پیشگیری از جرم
در ابتدای مراسم، سید امیر مرتضوی قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه به تقسیم‌بندی انواع آسیب‌های اجتماعی پرداخت و گفت: «ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی با سه مشکل مواجه هستیم. اگر این سه مشکل را مدیریت و حل کنیم، بسیاری از مسائل حل خواهد شد. نکته اول این است که پیش از ورود به هر آسیب و جرمی باید آن را علت‌شناسی کنیم، در واقع اگر علل وقوع جرم و آسیب را متوجه نشویم، نمی‌توانیم برای آن راهکاری تعریف کنیم.»
مرتضوی افزود: «شاهد هستیم که مراکز آموزشی هم بدون اینکه راهکار تعریف کنند، بیشتر به سمت مقاله محوری رفته‌اند. اگر بخواهیم در حوزه پیشگیری از جرایم آسیب‌های اجتماعی داشته باشیم، باید تمام تحقیقات و پژوهش‌ها، علاوه بر اینکه علمی هستند باید کاربردی هم باشند، در رابطه با کاربردی بودن تحقیقات باید این واقعیت را قبول کرد که دچار خلاء هستیم.
به گفته قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه «تشکل‌های مردمی یکی از ظرفیت‌هایی هستند که در کنار حاکمیت می‌توانند دست به ایفای نقش بزنند و کمک کننده باشند. سازمان‌های مردم نهاد اگر با درک صحیح از آسیب‌های اجتماعی و جرایمی که در حال وقوع است، وارد میدان شوند و به معاونت اجتماعی قوه قضائیه کمک کنند، شاید شرایطی مهیا شود که بسیاری از معضلات و مشکلات به راحتی حل و فصل شوند.»
همکاری مشترک قوه قضائیه و نهادهای مردمی
قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در ادامه صحبت‌های به دومین مانع در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی پرداخت و گفت: «متأسفانه مشارکت برای این موضوع بسیار ضعیف است، به عبارت دیگر تعداد زیادی در این حوزه مشغول فعالیت هستند اما نتیجه مناسب با میزان فعالیت نیست، به عنوان مثال در حوزه‌های جوانان، سالمندان، معلولان، بهداشت و... گروه‌های مختلفی مشغول فعالیت هستند اما یک همنوایی و هماهنگی بین این گروه‌های مختلف وجود ندارد.»
مرتضوی خاطرنشان کرد: « ما به جرایم و آسیب های اجتماعی اولویت‌دار می‌پردازیم اما فعالیت ما چندان مشارکتی نیست، موضوعی که نیازمند بررسی و تقویت است. دستورالعملی به نام نحوه تعامل و مشارکت نهادهای مردمی با قوه قضاییه داریم و این تعامل دو طرفه است. نمی‌توان گفت که سازمان‌ها به کمک ما بیایند اما ما به آن‌ها کاری نداشته باشیم، بنابر این اگر خواهان موفقیت هستیم باید رویکرد مشارکتی و چند نهادی را تقویت کنیم.»
مسئولیتی مهم بر دوش سازمان‌های مردم نهاد
مرتضوی در بخش پایانی صحبت‌های خود تأکید کرد:« نکته سوم، اعتقاد و باور است. اگر یک مدیر یا مسئول به کاری که در حوزه اجتماع انجام می‌دهد اعتقاد و باور نداشته باشد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بر اساس اعتقاد و باور است که کارها پیش می‌رود. درک شرایط و موقعیت بسیار مهم است و نمی‌توان از کنار مسایل مهم اجتماعی بی‌تفاوت گذشت. وظیفه هر شهروند این است که در جامعه احساس تعلق و وابستگی داشته و اینکه در حل مشکلات شریک باشد.»
او افزود: یک شهروند باید برای حل مشکلات مختلف نقشی برای خود تعریف کند، همینطور که سازمان‌های مردم نهاد بر اساس این احساس، مسئولیتی سنگین را قبول کردند. ما شاهد هستیم که این سازمان‌ها در حوزه‌های مختلف پای کار آمده‌اند، موضوعی که از جانب ما هم مورد استقبال قرار گرفته است.
عملکرد جزیره‌ای، پاشنه آشیل حوزه اجتماعی
در ادامه مراسم رونمایی از کتاب-مجله«اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» و تقدیر از سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در آزادسازی زندانیان، سید محمد بطحایی معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور به نقش این سازمان‌ها برای کاهش آسیب‌های اجتماعی پرداخت.
او گفت:«بخش‌های مختلفی در حوزه اجتماعی فعالیت می‌کنند و معضل اصلی و اساسی ما، عملکرد جزیره‌ای آن‌هاست. بسیاری از منابع ما به خاطر جزیره‌ای عمل کردن و یکپارچه نبودن این بخش‌ها هدر می‌رود، بسیاری از این منابع در اختیار افرادی که در حوزه سمن‌ها و تشکل های مردم نهاد فعال هستند، قرار ندارد. بخش‌های حاکمیتی و مدیریتی باید به دنبال کاهش این مشکل باشند.»
بطحایی افزود:« متأسفانه در حوزه اجتماعی به سمتی رفته‌ایم که وقتی اسم پدیده‌ها و امور اجتماعی مطرح می‌شود، تنها بخش سلبی آن یعنی آسیب‌های اجتماعی در ذهن‌مان نقش می‌بندد و ظرفیت‌های ایجابی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.»
کاهش آمار فرار دختران و نزاع‌های جمعی
معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور گفت: «ما به شدت احتیاج داریم که سمن‌ها به میدان بیایند و اگر سمن‌هایی در این حوزه هستند، تقویت شوند. از این طریق می‌توان امید داشت که در حوزه های ایجابی، آن چیزی که موجب افزایش ظرفیت‌های سلامت اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی است، در جامعه رشد کند و حتی بسترهای مناسبی که ما در فرهنگ ایرانی و اسلامی داریم مورد استفاده قرار بگیرند.»
بطحایی افزود:« در طی ۱۰ سال گذشته، دو آسیبی که خوشبختانه کاهش پیدا کرده، یکی نزاع های جمعی بوده که این موضوع نشان دهنده آن است که بالاخره فرهنگ امید دارد بالا می‌رود و البته سیاست‌های سختگیرانه در نزاع‌های جمعی هم که توسط قوه قضاییه و نیروی انتظامی اعمال شده در کاهش این موضوع بی‌تاثیر نبود. موضوع دیگر هم مربوط به فرار دختران و خانم‌ها از خانه است که سیر نزولی داشت. خوشبختانه این 2 موضوع، کاهش پیدا کردند اما باقیه آسیب ها یا ثابت مانده یا متاسفانه سیر صعودی داشته است.»
کاهش تعداد سمن‌ها به 10 هزار تشکل
سید محمد بطحایی تأکید کرد: «وقتی صحبت از کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود، منظورمان روند نزولی منحنی است اما یک مولفه که باز هم ما به آن کمتر پرداخته‌ایم یا توجه نکرده‌ایم، مقابله با آثار و پیامدهای آسیب های اجتماعی است. وقتی یک نفری درست یا غلط خودکشی می‌کند و خودکشی‌اش هم حالا ناموفق بوده و به لطف خداوند نجات پیدا کرده، این فرد، کسی است که یک مرتبه دست به خودکشی زده و تحقیقات و بررسی نشان می‌دهد احتمال اینکه دوباره دست به این اتفاق بزند زیاد است. ما به عنوان افرادی که در حوزه اجتماعی وارد میدان شدیم، برنامه‌های مقابله با آثار و پیامدهای این آسیب های اجتماعی را خیلی کم داریم.»
او افزود:« برای کاهش مسایل و آسیب‌های اجتماعی، ما باید زمینه را برای گسترش سمن‌ها فراهم کنیم. تعداد و سرانه سمن‌ها در کشور بسیار کم است. بر اساس آمار غیررسمی، ما بالای ۲۰۰ هزار تشکل داریم. البته منظور فقط سمن‌ها نیست و انواع و اقسام تشکل‌ها از جمله گروه های جهادی و انواع خیریه ها را شامل می شود. ولی این عدد کاغذی و ثبتی است. وقتی وارد میدان می‌شویم، شاهد هستیم که بسیاری از این سمن‌ها به دلیل سختی فرایند کار، فعال نیستند و آمارها کمتر از ۱۰ هزار تشکل فعال را گزارش می‌دهند.»
در بخش پایانی مراسم، از چهار مسئول تشکل‌های مردم‌نهاد تقدیر و از کتاب-مجله«اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» رونمایی شد.