پنج شنبه 04 بهمن 1403
Wednesday, 22 January 2025
عصر ایران؛ آریا صالحی - سخنان وایرال شده از رهبر انقلاب در بازدید از نمایشگاه دستاوردهای بخش خصوصی بی‌تردید یکی از بی‌سابقه‌ترین انتقادات آیت‌الله خامنه‌ای به مدیریت دولتی در ایفای حقوق بخش خصوصی است. عتاب رهبری به وزیر نیرو درباره وعده‌های محقق نشده بخش انرژی و توصیه‌های ایشان به وزیر نفت درباره شنیدن گلایه‌های بخش خصوصی برای حل مشکل صنعتگران بخش خصوصی درحالی اتفاق می‌افتد که تقریباً هر روز بخشی از متولیان بخش خصوصی به دلیل چالش‌های ایجاد شده بر سر کسب‌وکارهای‌شان عطای کار را به لقایش می‌بخشند. از استارتاپ‌ها تا بخش صنعت و انرژی و آمار بالایی از خروج سرمایه را به کشور وارد کرده‌اند.
در سال‌های اخیر این چالش با ناترازی انرژی هم گره خورده تا رهبر انقلاب اینچنین بی‌سابقه گلایه‌هایش را جلوی دوربین بیان کنند.
مالک شریعتی نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون انرژی با اشاره به گلایه‌های صریح رهبری می‌گوید: «یکی از تأکیدات موکد رهبر انقلاب میدان دادن به بخش خصوصی در حوزه‌هایی مثل انرژی است چون میادین نفت و گاز کشور. ایشان به طور مشخص تأکید بر بخش خصوصی واقعی دارند و همین اواخر هم شاهد بودیم که در بازدید از نمایشگاه توانمندی‌های بخش خصوصی مواکدا فرمودند منظور از خصوصی سازی این بخش خصوصی معنایش نهادهای حاکمیتی مثل ستاد اجرایی و بنیادها و … نیست و تاکید ایشان صراحتاً بخش خصوصی واقعی است.»
با این وجود گلایه‌های یک فعال حوزه انرژی در کنار رهبری یکی از صدها گلایه‌ای است که صنعتگران دارند. فعال دیگری گلایه دارد که نخستین اسکله نفتی بخش خصوصی کشور در مناطق ویژه نفتی تنها یک هفته پس از بهره برداری مقدماتی با محدودیت فعالیت روبرو شده درحالی که از سوی سازمان بنادر و کشتیرانی تمام مجوز‌های فعالیت را دارد و ….
روح الله متفکر آزاد عضو هیات رییسه مجلس و عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره گلایه‌های مطرح شده از سوی فعالان بخش خصوصی می‌گوید: «متاسفانه فاجعه وقتی رخ می دهد که دولتی‌ها خود را رقیب بخش خصوصی بدانند و مانع از فعالیت آنها شوند.» این نماینده مجلس می‌گوید: «کشور نیاز به جذب سرمایه دارد. واقع گرایانه باید بگوییم جذب سرمایه‌های خارجی خوب است اما نباید کشور را معطل کرد. بخش خصوصی در کشور می‌تواند پروژه‌ها را به سرعت و با هزینه‌های کمتر به بهره‌برداری برساند و مانع از هدر رفت سرمایه‌ها شود. آن هم در شرایطی که باید بپذیریم کشور در جنگ اقتصادی است. بله برای پروژه‌های بزرگ دولت باید از اعتبارات ملی استفاده کند اما جایی که بخش خصوصی توان کار دارد هر نوع سنگ اندازی پذیرفتنی نیست. ما در دو سه ساله اخیر در مجلس گام‌های بزرگی برای این تمرکززدایی از انحصار دولتی در بحث مجوزها برداشتیم و دولت‌ها مکلف به جذب سرمایه‌های بخش خصوصی واقعی هستند.»
بحث انرژی بخصوص انرژی‌های فسیلی در طرح‌های بزرگ ملی چون تاسیسات نفتی پارس‌جنوبی که سفره‌های مشترک انرژی با کشورهای همسایه هستند این ضرورت برای تسریع راه‌اندازی‌های فازهای استخراج و تبدیل را مهم و مهم‌تر کرده است. مالک شریعتی می‌گوید: «ما در مجلس یازدهم در ماده ۱۵ برنامه این موضوع را پیش‌بینی کرده‌ایم. اصلاح مالی رابطه مالی دولت و شرکت ملی نفت را که بررسی می کردیم باید اقلاً ۵ درصد از قراردادهای توسعه نفتی و ده درصد از قراردادهای توسعه گازی به بخش خصوصی واقعی واگذار شود. واقعیت این است که در زمان بررسی این طرح در کمیسیون و صحن ما با مقاومت شدید از سوی بخش‌های حاکمیتی روبرو بودیم. چون آنها این را یک حق انحصاری خود می‌دانستند. اما خوشبختانه این بندها تصویب و حالا قانون است و دولت‌ها مکلف به انجام آنها.»
این نماینده مجلس در ادامه گفت: «امیدواریم آقای پزشکیان که با شعار اجرای برنامه هفتم عهده دار دولت شده‌اند این مسیر را با قدرت پیش ببرند و از کار بخش خصوصی مانع زدایی کنند. واقعیت این است این انحصارزدایی قبل از همه به نفع خود دولت‌هاست چون بخش خصوصی با سرعت و هزینه تمام شده کمتر این کارها را پیش می‌برد. چون آنها در فضایی رقابتی دنبال بازگشت سریع سرمایه‌های خود هستند. شرکت‌های خصوصی که توانمند در این حوزه هستند باید حمایت شوند تا این قانون اجرا شود. میدان دادن به شرکت‌های خصوصی می‌توانند در میادین گازی خشک یک فرصت ایده‌آل باشد. بخصوص که این میادین برای بخش دولتی جذابیت بالایی ندارند چون گاز استخراجی را باید با درآمد کم در شبکه سراسری تزریق کنند. اما صنایع خصوصی می‌توانند گاز استحصالی را در صنایع خودشان بهره بگیرند و این یک فرصت جدید است برای جذب سرمایه جدید.
اگر این طرح به درستی از سوی دولت اجرا شود هم از هدررفت انرژی کشور جلوگیری می‌شود و هم درآمدهای ارزی ریالی خوبی را عاید کشور می کند. الان که کشور کمتر امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی دارد، این فرصت بزرگی برای کشور است تا از سرمایه‌های بخش خصوصی استفاده کند.
البته بهتر است این بخش‌های خصوصی هم ابتکاراتی داشته باشند. مثلا با شرکت‌های سهامی عام و سرمایه‌های خرد مردم کمک بگیرند، هم تقویت بورس است و هم از انحراف سرمایه‌های مردم جلوگیری می‌کند. همان طور که رهبر انقلاب فرمودند باید قراردادهای بخش‌های خصوصی زودتر بسته‌و اجرایی شود و از این بخش‌ها حمایت شود و دچار خود تحریمی نشویم.»
سالانه بخش عظیمی از انرژی کشور به صورت گازهای فلری می‌سوزد و دود می‌شود چون برای دولت صرفه اقتصادی ندارد.
پروپان و بوتان دو عنصر عالی گاز طبیعی هستند که اگر از گاز طبیعی جدا نشوند یا در مشعل ها می‌سوزند یا در شبکه سراسری، مصرف می شود اما با به کارگیری تاسیسات جداسازی می‌توان این دو عنصر را گاز طبیعی جدا کرد و در قالب (LPG) به مشتریان حاجی چون پاکستان و چین صادر کرد. هر ساله و در هر یک از فازهای پارس جنوبی می‌توان رقمی حدود ۴۵۰ میلیون دلار از این طریق برای کشور درآمدزایی کرد.
درحالی که چنین اتفاقی با ممانعت از فعالیت‌های بخش خصوصی در مدیریت دولتی دود می‌شوند و هدر می‌روند. درحالی که همسایگان ایران از این فرصت استفاده می‌کنند. آن‌هم از سفره مشترک. آیا مافیایی وجود دارد که مانع فعالیت بخش خصوصی شود؟ متفکر آزاد در این باره می‌گوید: «من نمی‌توانم درباره صحت وجود مافیا یا عدم وجود آن نظری بدهم چون اطلاعات دقیقی در این باره ندارم اما فقط می‌توانم بگویم بر اساس آمار رسمی سالانه ۱۸ میلیارد فوت مکعب میعانات گازی ما به صورت گازهای فلری در مشعل‌ها می‌سوزد که غیر از سرمایه بزرگی که هدر می‌رود آثار سوء زیست محیطی بسیاری دارد. بر اساس وعده وزارت نفت باید در یکسال آینده تا ۷۰ درصد این انرژی به شبکه انرژی کشور تزریق شود و واقع بینانه این است که بخش دولتی به تنهایی توان عملیاتی کردن چنین کاری را ندارد و بر اساس قانون هم موظف است تا از ظرفیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بهره بگیرد. دولتی‌ها باید نگاه‌شان را عوض کنند و بخش خصوصی را رقیب خود نبینند تا هم مشکل ناترازی انرژی کشور هرچه زودتر برطرف شود و هم سرمایه‌های کشور در این مشعل ها نسوزد و هم به محیط زیست آسیب وارد نشود. این همان نکته کلیدی بیانات و گلایه رهبر معظم انقلاب هم بود.»
گلایه‌هایی که وزیر نفت از رهبر انقلاب شنید و تاکید کرد برای حل‌شان تمام تلاشش را می‌کند. آیا سال بعد و در دیدار رهبری از نمایشگاه دستاوردهای بخش خصوصی این گلایه‌ها مرتفع شدند و کشور اینچنین در بحران انرژی نیست؟ این پرسشی‌ست که نمایندگان مجلس اعتقاد دارند یکی از راهکارهایش اعتماد به بخش واقعی خصوصی است.
