خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: استان یزد، به‌عنوان یکی از خشک‌ترین مناطق ایران، در ناحیه‌ای قرار گرفته که عمدتاً اقلیم بیابانی و نیمه‌بیابانی بر آن حاکم است. این استان به دلیل شرایط جغرافیایی خاص خود، بارش‌های سالانه‌اش به‌طور متوسط بسیار کم و اغلب پراکنده است. میزان بارندگی در یزد به‌ندرت از ۱۰۰ میلی‌متر در سال فراتر می‌رود، در حالی که تبخیر سالانه بسیار بالاست و این موضوع موجب شده تا منابع آبی استان از حساسیت ویژه‌ای برخوردار باشند.
یکی از ویژگی‌های بارز اقلیم یزد، اختلاف زیاد دما در شب و روز است. این اختلاف دمایی که به دلیل کاهش رطوبت و نبود پوشش گیاهی کافی رخ می‌دهد، به‌طور مستقیم بر کشاورزی و زندگی مردم تأثیر گذاشته و آنها را مجبور به سازگاری با این شرایط کرده است. همین اقلیم خشک باعث شده تا ذخایر آبی استان عمدتاً به منابع زیرزمینی وابسته باشند و بارندگی نقش حیاتی در تأمین این منابع ایفا کند.
در چنین شرایطی، کاهش بارندگی حتی در کوتاه‌مدت می‌تواند پیامدهای سنگینی برای استان به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین تأثیرات کاهش بارندگی، تشدید چالش آب در استان است. کاهش بارش‌ها منجر به افت بیشتر سطح آب‌های زیرزمینی می‌شود و این موضوع برای استانی که از پیش با محدودیت شدید منابع آب مواجه بوده، چالش‌هایی جدی ایجاد می‌کند. افزون بر این، کاهش بارندگی می‌تواند به‌طور مستقیم بر کشاورزی منطقه اثرگذار باشد. در مناطقی که سیستم آبیاری به شدت به بارش‌های محدود وابسته است، کاهش بارندگی می‌تواند باعث افت تولیدات کشاورزی، کاهش اشتغال در این بخش و در نتیجه مهاجرت از روستاها به شهرها شود.
همچنین، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی به افزایش پدیده‌های گردوغبار و بیابان‌زایی در استان منجر می‌شود. پوشش گیاهی اندک موجود در استان به میزان بارندگی وابسته است و با کاهش آن، خطر گسترش بیابان‌ها بیشتر می‌شود. این موضوع می‌تواند تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تری مانند کاهش کیفیت هوا، آسیب به زیرساخت‌ها و افزایش هزینه‌های مدیریت بحران به دنبال داشته باشد.
به‌طور کلی، اقلیم خشک و حساس استان یزد، کاهش بارندگی را به یکی از عوامل کلیدی تهدیدکننده زیست‌محیطی و اقتصادی منطقه تبدیل کرده است. بنابراین، مدیریت بهینه منابع آب، سازگاری با تغییرات اقلیمی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در کشاورزی و صنعت، برای کاهش تأثیرات منفی این روند اجتناب‌ناپذیر ضروری است.
بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که میانگین بارندگی استان یزد از ابتدای مهرماه سال ۱۴۰۲ تا پایان آذرماه ۱۴۰۳ به ۹.۶ میلی‌متر رسیده است. این میزان در مقایسه با میانگین بارندگی در مدت مشابه سال گذشته، که ۱۰.۲ میلی‌متر بوده، کاهش ۵.۹ درصدی را نشان می‌دهد.
آمار بارندگی سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲
بر اساس گزارش اداره کل هواشناسی استان یزد، میزان بارندگی در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ (از ابتدای مهر ۱۴۰۲ تا ۳۱ شهریور ۱۴۰۳) برابر با ۱۴۴.۶ میلی‌متر بوده است. این در حالی است که در سال آبی قبل، این میزان ۱۰۴.۴ میلی‌متر ثبت شده بود. این افزایش ۳۸ درصدی در بارندگی سالانه، یزد را در رتبه ۲۸ از بین ۳۱ استان کشور قرار داده است.
تغییرات بارندگی در شهرستان‌های استان
در میان شهرستان‌های استان، تفت با ۲۸۴.۶ میلی‌متر بیشترین و بافق با ۱۰۰.۴ میلی‌متر کمترین میزان بارندگی را به خود اختصاص داده‌اند. این آمار نشان‌دهنده تفاوت‌های قابل‌توجه در توزیع بارندگی در مناطق مختلف استان است.
تأثیرات کاهش بارندگی بر منابع آب و کشاورزی
کاهش بارندگی در سه ماهه نخست سال آبی جاری می‌تواند تأثیرات منفی بر منابع آب زیرزمینی و سطحی استان داشته باشد. با توجه به اینکه یزد استانی خشک و کم‌آب است، هرگونه کاهش در میزان بارندگی می‌تواند به کاهش ذخایر آبی و در نتیجه مشکلاتی در تأمین آب شرب و کشاورزی منجر شود.
تغییر الگوی بارش و پیامدهای آن
بر اساس گزارش‌های هواشناسی، تغییر الگوی بارش و افزایش دما منجر به جابجایی بارندگی از فصل زمستان به بهار شده است. این تغییرات باعث کاهش بیش از ۹۰ درصدی سطح پوشش برفی در زمستان سال ۱۴۰۲ نسبت به متوسط ۲۴ سال گذشته شده است. کاهش پوشش برفی می‌تواند تأثیرات منفی بر منابع آب زیرزمینی و جریان رودخانه‌ها داشته باشد.
لزوم مدیریت منابع آب
با توجه به کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی، کارشناسان بر ضرورت مدیریت بهینه منابع آب تأکید دارند. استفاده از روش‌های نوین آبیاری، توسعه سیستم‌های جمع‌آوری آب باران، و افزایش بهره‌وری در مصرف آب می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی کم‌آبی کمک کند.
به گزارش مهر، کاهش ۵.۹ درصدی بارندگی در سه ماهه نخست سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، زنگ خطری برای استان یزد محسوب می‌شود. ضروری است که با برنامه‌ریزی مناسب و اجرای راهکارهای مؤثر، از تأثیرات منفی این کاهش بر زندگی مردم و اقتصاد منطقه جلوگیری شود.
