خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، دوره جدید ریاست جمهوری خودش را روز گذشته با صدور یک سری دستورات اجرایی در یک رکورد زمانی بی‌سابقه آغاز کرد. وی با صدور این فرمان‌ها خط مشی دولت جدیدش را تعیین کرد و البته همه اقداماتی را که جو بایدن، برای عبور از سیاست‌های ترامپ در دوره قبلی خود اجرایی کرده بود، ملغی کرد.
این رخدادها پرسش‌هایی درباره اهمیت اتخاذ دستورات اجرایی از سوی رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا ایجاد می‌کند و اینکه آیا تصمیمات ترامپ سر و شکل آینده ایالات متحده را تعیین می‌کند؟ به‌ویژه اینکه تصمیمات وی به امور مهاجران، اقلیت‌ها و تعهد به مسائل جهانی مانند آب و هوا و تجارت مربوط می‌شود.
از سوی دیگر، بایدن آخرین روزهای ریاست جمهوری خودش را با صدور دستور عفو برای ۵ نفر از اعضای خانواده‌اش پایان داد. رئیس جمهور جدید آمریکا نیز در آغازین ساعات فعالیتش برای ۱۵۰۰ نفر از شرکت کنندگان در حمله به ساختمان کنگره در سال ۲۰۲۱ که از حامیان وی بودند، دستور عفو صادر کرد.
۱. دستور اجرایی چیست؟
قانون اساسی ایالات متحده آمریکا، فرمان اجرایی را بخشی از اختیارات دولت می‌داند که به رئیس جمهور واگذار شده است. دستورات اجرایی در واقع فرمان‌هایی است که توسط رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا برای مدیریت فعالیت‌های نهادهای فدرال به منظور تدوین سیاست‌های جدید و رویه‌های فوری، صادر می‌شود.
۲- چرا رئیس جمهور می‌تواند دستورات اجرایی همتای خود را لغو کند؟
فرمان اجرایی قانون ثابتی تلقی نمی‌شود، بنابراین با تغییر رئیس جمهور که اختیار ارزیابی یا اصلاح آن را بر اساس بینش سیاسی خود دارد، مشروط بر اینکه خلاف قانون اساسی نباشد، می‌توان آن را لغو یا اصلاح کرد.
با توجه به اینکه دستورات اجرایی توسط کنگره تأیید نمی‌شوند و نیازی به تأیید آن ندارند، تغییر آنها آسان است و به هر دولت آزادی می‌دهد تا سیاست‌های اجرایی را مطابق با چشم‌انداز خود هدایت کند.
۳- اگر دستور اجرایی قابل ابطال باشد چه اهمیتی دارد؟
مزیت فرمان اجرایی این است که ابزاری سریع برای رئیس جمهور برای اجرای سیاست‌های خود بدون گذراندن مراحل طولانی و پیچیده قانون گذاری در کنگره است.
اگرچه می‌توان دستور اجرایی را با تغییر در دولت لغو کرد یا اگر کنگره تصمیم به مخالفت قانونی با آن گرفته باشد، در درازمدت قدرت محدودی خواهد داشت، اما دستورات اجرایی برای رسیدگی به مسائل فوری، غلبه بر اختلافات در کنگره و ایجاد تغییرات سیاسی موقت مهم ارزیابی می‌شود.
۴- برجسته‌ترین احکام اجرایی لغو شده کدامند؟
در آغاز دوران ریاست جمهوری بایدن در سال ۲۰۲۱، وی دستورات اجرایی صادر شده از سوی ترامپ مانند خروج از توافقنامه آب و هوای پاریس و ممنوعیت سفر برای برخی اتباع با اکثریت مسلمان را لغو کرد تا با این اقدامات سیاست‌های دولت خود را مشخص کند.
ترامپ بلافاصله پس از تحلیف خود دستورات اجرایی اتخاذ شده از سوی بایدن را لغو کرد. وی بار دیگر از توافق آب و هوایی خارج شد و کوبا را به فهرست کشورهای حامی تروریسم بازگرداند. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود دستورات اجرایی سَلَف خود باراک اوباما را در رابطه با انرژی و سلامت لغو کرده بود.
۵- عفو ریاست جمهوری چه تفاوت‌هایی دارد؟
قانون اساسی ایالات متحده به رئیس جمهور این اختیار را می‌دهد که بدون نیاز به گذر از سیستم قانونگذاری، عفو افراد را صادر کند و این شامل سیاست‌های عمومی نمی‌شود.
تفاوت عفو ریاست جمهوری با فرمان اجرایی این است که پس از صدور نمی‌توان آن را لغو یا اصلاح کرد، بنابراین عفو صادر شده توسط رئیس‌جمهور سابق، نمی‌تواند توسط رئیس جمهور آینده لغو شود و کنگره یا دادگاه‌ها هم نمی‌توانند آن را به چالش بکشند.
۶- آیا رئیس جمهور می‌تواند قوانین ثابتی وضع کند؟
اگرچه عفو رئیس جمهور غیرقابل برگشت است، اما قانون محسوب نمی‌شود. رئیس جمهور ایالات متحده نمی‌تواند به تنهایی قانون وضع کند. اما اگر رئیس جمهور قانونی را پس از تصویب در کنگره امضا کند، تغییر آن بسیار دشوار می‌شود.
۷- نظام دموکراتیک چگونه تحت تأثیر قرار می‌گیرد؟
توانایی رؤسای جمهور در صدور عفو، تصویب و تغییر دستورات اجرایی ممکن است چالشی آشکار برای نظام دموکراتیک به نظر برسد، اما این امر تابع نظارت قانون اساسی آمریکا است که تفکیک و توازن قوا را تضمین کرده و سیستم دموکراتیک را تقویت می‌کند. براین اساس هر دولت جدید می‌تواند در اجرای سیاست‌های خود آزادی داشته باشد.
