دیپلماسی صلح محور؛ راهبرد سیاست خارجی دولت وفاق

دکتر رحمن پاداش؛ بعد از گذشت حدود شش ماه از آغاز ریاست جمهوری دکتر مسعود پزشکیان، رفته رفته چارچوب، گفتمان و مبانی فکری مد نظر ایشان خود را نشان داده و به یک ثبات فکری در اندیشه سیاست‌ورزی خود تحت عنوان «وفاق ملی» رسیده است.

طبعاً مبانی و چارچوب‌های فکری ایشان در سیاست خارجی و سیاست داخلی متفاوت بوده و با توجه به تجربه خود و البته بسته به شرایط خاص کشور انتخاب شده‌اند.

 در این نوشتار به بررسی مبانی فکری دکتر پزشکیان در جهت دهی به سیاست خارجی دولت «وفاق ملی» اشاره می‌شود. اگر چه ایشان بر «کار کارشناسی» و «استفاده از نظریات کارشناسان» در همه زمینه‌ها تاکید فراوان داشته و خواهان برقراری تعادل بین غرب و شرق در روابط تجاری و اقتصادی شده است، با این حال پر بسامدترین واژه‌هایی که در سخنرانی‌ها و پیام‌های ایشان منعکس شده است عبارتند از؛ «صلح»، «پرهیز از جنگ» و «پرهیز از خشونت».

ایشان در سفر به تاجیکستان و در دانشگاه علوم پزشکی ملی، جنگ و خشونت را معادل با دیوانگی قلمداد کرده و ضمن ابراز انزجار از هر گونه خشونت گفتند «از هر جنگ و خشونتی متنفر هستیم. کسی که می‌جنگد یک جایی در مغز او مشکل دارد، وگرنه انسان با انسان نمی‌جنگد. انسان به حقوق دیگران تجاوز نمی‌کند. وقتی تجاوز می‌کند، مشکل ذهنی دارد».

همچنین در مصاحبه با خبرنگار شبکه NBC آمریکا، بیست بار در موقعیت‌های مختلف از کلید‌واژه «صلح» استفاده کرده و ضمن دفاع از عملکرد برنامه صلح آمیز هسته‌ای کشورمان، آمریکا و اسراییل را به عنوان مقصر بی‌ثباتی در منطقه معرفی کرده و می‌گویند «ما هر کاری از دستمان بر بیاید برای اینکه صلح در منطقه ایجاد شود و اسرا آزاد شوند، کوتاهی نخواهیم کرد» و ضمن تشکر از مجری آمریکایی میگویند «.. امیدوارم که بتوانید به کسانی که در دنیا این پیام‌ها را گوش می‌دهند، برسانید که ما به دنبال ناآرامی و جنگ نیستیم، ما به دنبال صلح و آرامش دنیا هستیم».

آقای دکتر پزشکیان در مورد کشور‌های همسایه که داری بافت مذهبی مشابه با کشورمان می‌باشند ضمن اشاره به وحدت، برادری و انسجام بین مسلمانان، آنها را به «صلح» و ثبات دعوت کرده و در دیدار با آقای «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر عراق، گفتند «ایران همواره خواهان صلح، ثبات و توسعه برای محیط پیرامون خود بوده و در این میان امنیت، رشد و رفاه مردم عزیز عراق از اهمیت شایانی برای ما برخوردار است».

همچنین، ایشان در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل ضمن تاکید بر مواضع اصولی کشورمان و عدم دخالت درامور دیگر کشور‌ها گفتند، ایران «بار‌ها برای ایجاد صلح و ثبات پایدار در منطقه طرح‌های گوناگون به همسایگان و مجامع بین‌المللی پیشنهاد داده است». افزون بر این، ضمن بر شمردن حمایت‌های ایران از جنبش‌های آزادی بخش و تاکید بر اینکه ایران بزرگترین قربانی جنایات تروریستی و استعمارگری بوده است گفتند «جامعه جهانی باید فورا خشونت را متوقف کند و هرچه زودتر آتش بسی دائمی بر‌قرار گردد» و تنها راه رسیدن به «صلح» پایدار را برگزاری «همه پرسی» بین کلیه فلسطینیان عنوان کردند.

آقای دکتر پزشکیان در دیدار با امیر قطر در اثنای ابراز علاقه به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف از جمله بخش‌های امنیتی و زیرساخت‌های اقتصادی گفتند «ما به دنبال جنگ نیستیم و زمانی که بنده به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شدم در تمام صحبت‌ها تلاشم بر این بوده است که بگوییم ما به دنبال صلح و آرامشیم و هیچ کشوری و هیچ منطقه‌ای با جنگ نمی‌تواند به توسعه برسد». ایشان با طعنه زدن به دولت‌های غربی و آمریکا در رابطه با عدم صداقت‌شان میگوید، به ما گفتند «اگر برخورد کنید صلح برقرار نمی‌شود و ما به خاطر صلح صبر کردیم».

اگر چه «پرهیز از جنگ و خشونت» و به دست آوردن «صلح» در سخن راحت می‌باشد ولی در عمل رسیدن به آنها کاری بسیار سخت است. نمود عملی و عینی تلاش رییس‌جمهور و وزیر امور‌خارجه او برای نیل به «صلح» و پرهیز از «جنگ»، در نخستین روز‌های ریاست جمهوری و بعد از ترور شهید هنیه و حملات رفت و برگشتی ایران و اسراییل به راحتی قابل مشاهده است. همینطور حمایت از محور مقاومت و تشویق آنها جهت دستیابی به آتش‌بس و رایزنی و فشار بر کشور‌های مختلف جهت کنترل وحشی‌گری‌های اسراییل در نوار غزه را می‌توان از نمود‌های عملی تلاش ریاست جمهوری در تحقق وعده‌های خود دانست.

با توجه به اینکه دونالد ترامپ به عنوان رییس‌جمهور آمریکا انتخاب شده‌اند و از آنجایی که ایشان ماهیتی مذاکره‌کننده و معامله‌گر دارند، باید به تماشا نشست و مشاهده کرد که دکتر پزشکیان تا چه اندازه می‌تواند شعار‌های محوری «مذاکره» و پرهیز از «جنگ»، به عنوان اصول اصلی سیاست خارجی دولت وفاق، را در جهت کسب منافع ملی و توسعه بخش‌های مختلف کشور عملیاتی کند.