ایگن لیر چیست؟ همه چیز درباره EigenLayer

امنیت یک مساله کلیدی در شبکه‌های غیرمتمرکز بلاک چین است. ایگن لیر (EigenLayer) پروتکلی بر بستر اتریوم است که با هدف بهبود امنیت شبکه‌ها و پروژه‌های بلاکچین ساخته شده است. این پروتکل با استفاده از مکانیزم ری استیکنیگ (استیکینگ مجدد) استانداردهای امنیت را به سطوح بالاتری ارتقا می‌دهد. البته نوآوری‌های این پروژه فراتر از این است. در این مقاله پروتکل EigenLayer و مکانیزم ری‌استیکینگ را‌ بررسی می‌کنیم، همچنین در مورد توکن این پروژه به نام EIGEN صحبت خواهیم کرد.

ایگن لیر چیست؟

ایگن لیر (EigenLayer) یک پروتکل مبتنی بر اتریوم است که از مکانیزم ری‌استیکینگ استفاده می‌کند. این پروتکل به استیکرهای (Stakers) اتریوم این امکان را می‌دهد که اتریوم استیک شده و توکن‌های لیکوئید استیکینگ (LSTs) خود را مجدداً به پروژه دیگری تخصیص دهند. این کار امنیت پروتکل‌های دیگر را که با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار نیستند تامین می‌کند.

ایگن لیر یک پروتکل استیکینگ غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم است. این پروتکل از فرایند استیکینگ مجدد اتریوم برای بهبود اجماع اثبات سهام (PoS) شبکه استفاده می‌کند. استیکرها به‌کمک این پروتکل، در EigenLayer پاداش اضافی در ازای استیکینگ خود دریافت می‌کنند، در حالی که دیگر پروتکل‌ها از دسترسی به مجموعه اعتبارسنجی آماده بهره‌مند می‌شوند.

ایگن لیر اعتماد غیرمتمرکز را به یک کالا تبدیل می‌کند و به پروتکل‌ها این امکان را می‌دهد که از شبکه اعتماد بسیار امن اتریوم استفاده کنند. این کار هزینه راه‌اندازی پروتکل‌ها را کاهش می‌دهد زیرا دیگر نیازی به صرف هزینه برای پاداش جهت ایجاد مجموعه اعتبارسنجی نیست.

تاریخچه و بنیان‌گذار ایگن لیر

توکن شبکه ایگن لیر با نام EIGEN در ۱ اکتبر ۲۰۲۴ (۱۰ مهر ۱۴۰۳) عرضه شد. این توکن با قیمت اولیه ۳.۵ تا ۴.۵ دلار عرضه شد و ارزش بازار آن به حدود ۶.۵ میلیارد دلار رسید. این عرضه، ایگن لیر را در بین ۱۰۰ توکن برتر از نظر ارزش بازار قرار داد و جایگاه ۹۴ را برای آن به همراه داشت. نکته جالب این است که ایگن لیر به‌طور رسمی توکن خود را در ماه می ۲۰۲۴ (اردیبهشت ۱۴۰۳) از طریق ایردراپ ارائه کرد، اما امکان معامله آن را تا اکتبر محدود کرده بود.

سریرام کانان (Sreeram Kannan)، که از او به‌عنوان پدر ری‌استیکینگ در اتریوم یاد می‌شود، بنیان‌گذار و مدیرعامل ایگن لیر است. او دانشیار دانشگاه واشنگتن است و طی ۱۰ سال گذشته در زمینه بلاک چین، رمزنگاری، هوش مصنوعی و زیست‌شناسی فعالیت کرده است.

پیش از تأسیس ایگن لیر در سال ۲۰۲۱، سریرام در دانشگاه‌های کالیفرنیا برکلی و ایلینوی به‌عنوان پژوهشگر در زمینه نظریه اطلاعات فعالیت داشت. او بیش از ۶۰ مقاله در موضوعاتی مانند مقیاس‌پذیری بلاک چین و هوش مصنوعی منتشر کرده است. تحت رهبری او، EigenLayer موفق به جمع‌آوری ۱۷۱ میلیون دلار سرمایه شد و نقش خود را در اکوسیستم اتریوم تثبیت کرد.

ایگن لیر چگونه کار می‌کند؟

اتریوم از زمان راه‌اندازی در سال ۲۰۱۵ تا به الان پیشرفت‌ها و تغییرات چشمگیری داشته است. در آپدیت اتریوم ۲، شبکه اتریوم به‌طور موفقیت‌آمیزی از اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) انتقال یافته و بستری برای بسیاری از پروژه‌های نوآورانه در حوزه کریپتو فراهم کرده است.

بیشتر بخوانید: اتریوم ۲ چیست؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم،‌ ایگن لیر یک پروتکل استیکینگ غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم است و از فرایندی به نام ری‌استیکینگ برای بهبود مکانیزم اجماع اثبات سهام شبکه اتریوم استفاده می‌کند. تیم ایگن لیر معتقد است که این روش بسیاری از چالش‌های امنیتی اتریوم، مانند نیاز هر پروتکل به مدیریت مستقل امنیت و مقیاس‌پذیری را برطرف می‌کند. در بخش بعد در مورد ری‌استیکنیگ بیشتر صحبت خواهیم کرد.

به طور کلی، برنامه‌هایی که روی ماشین مجازی اتریوم (EVM) نیستند و برنامه‌های میان‌افزاری (Middleware) که بر روی شبکه اتریوم قرار دارند، مسئول تامین امنیت و اعتماد خود هستند. این روش از بسیاری جهات ناکارآمد است. ساخت امنیت از صفر نیازمند منابع، هزینه و زمان زیادی است. علاوه بر این، زمانی که یک شبکه امنیتی غیرمتمرکز راه‌اندازی می‌شود، نیاز به تلاش مداوم برای نگهداری و مقیاس‌پذیری دارد.

ری‌استیکینگ چیست؟

ایگن لیر مکانیزم جدیدی در امنیت رمزنگاری اقتصادی به نام ری‌استیکینگ معرفی کرده است تا چالش‌های امنیتی را برطرف کرده و امنیت را در سراسر شبکه اتریوم تجمیع کند. ری‌استیکینگ مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند است که در آن کاربران برای گسترش امنیت رمزنگاری اقتصادی، اتریوم (ETH) استیک شده خود را مجدداً به سایر برنامه‌های ساخته‌شده روی شبکه تخصیص می‌دهند. به عبارت دیگر، این پلتفرم یک سیستم احیای مجدد (Rehypothecation) برای اتر استیک شده فراهم می‌کند.

پروتکل EigenLayer یک لایه میانی اختیاری ایجاد می‌کند و در آن کاربران موافقت می‌کنند که به ایگن لیر حقوق و اختیارات اجرایی اضافی برای اتریوم‌های استیک شده خود اعطا کنند. همین امر این امکان را می‌دهد که اتریوم استیک‌شده به طور مؤثر به برنامه‌های دیگر منتقل شود.

به عبارتی ساده‌تر، ا‌یگن لیر به کاربران این امکان را می‌دهد که اتریوم استیک شده خود را دوباره به جای دیگری تخصیص دهند تا امنیت اتریوم را به دیگر برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) شبکه اتریوم، گسترش دهند. بدون وجود ایگن لیر، برنامه‌های غیرمتمرکز باید یک توکن بومی برای پاداش اعتبارسنج‌ها ایجاد کنند و شبکه خود را از ابتدا بسازند.

با ایگن لیر، توسعه‌دهندگان می‌توانند این امکان را برای اعتبارسنج‌ها فراهم کنند که پروژه‌هایشان را انتخاب کنند؛ البته با ارائه پاداش به آن‌ها. منابع مالی و زمانی به طور قابل توجهی کمتر از حالتی است که پروژه‌ها یک شبکه جدید اعتماد ایجاد کنند. به خدمات امنیتی که این پروتکل ارائه می‌دهد سرویس اعتبارسنجی فعال (AVSs) نیز می‌گویند.

انواع ری‌استیکینگ در ایگن لیر

کاربران در ایگن لیر می‌توانند یکی از دو حالت استیکینگ را انتخاب کنند: ری‌استیکینگ بومی و لیکوئید ری‌استیکینگ. در زیر نگاهی به این دو حالت می‌اندازیم.

• ری‌استیکینگ بومی: کاربران برای مشارکت در استیکینگ بومی باید یک نود اعتبارسنج اتریوم راه‌اندازی کنند. ری‌استیکینگ بومی شامل داشتن مجوزهای برداشت اعتبارسنج اتریوم به ایگن پاد (EigenPod)، که همان قرارداد هوشمند پروتکل است، می‌شود.

• لیکوئید ری‌استیکینگ: کاربران می‌توانند انتخاب کنند که با قفل کردن توکن‌های لیکوئید استیکینگ خود (LSTs) در قراردادهای هوشمند EigenLayer، ری‌استیک کنند. اعتبارسنج‌ها می‌توانند توکن‌های LST استیک شده خود را که قبلاً در پروتکل‌هایی مانند راکت پول (Rocket Pool) و لیدو (Lido) قرار داده‌اند، در ا‌یگن لیر ری‌استیک کنند.

مزایا و معایب ایگن لیر

ایگن لیر مانند هر پروژه دیگری یک سری مزایا و معایب دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

مزایای ایگن لیر

1. پاداش‌های اضافی برای استیکرها: ری‌استیکینگ به استیکرها این امکان را می‌دهد که از پروتکل‌های مختلف پاداش دریافت کنند.
2. تجمع اعتماد: استخر سرمایه بزرگ، مدل اعتماد را بهبود می‌بخشد و شانس حمله ۵۱ درصدی را کاهش می‌دهد.
3. کاهش هزینه‌های سرمایه: از طرف اعتبارسنج‌ها، استفاده مجدد از سرمایه در چندین سرویس هزینه آن را پخش می‌کند. از طرف توسعه‌دهندگان، ایگن لیر مشکل راه‌اندازی شبکه را حل می‌کند و یک مجموعه اعتبارسنج بزرگ را با هزینه‌ای نسبتاً کمتر (از نظر مالی و زمانی) ارائه می‌دهد.
4. دسترسی ساده‌تر به امنیت شبکه: ری‌استیکینگ در ایگن لیر برای اکوسیستم اتریوم انعطاف‌پذیری زیادی را فراهم می‌کند، جایی که پروژه‌ها به راحتی می‌توانند از امنیت شبکه اتریوم استفاده کنند. پروژه‌های کوچک دیگر نیازی به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ برای توسعه سیستم‌های امنیتی ندارند و می‌توانند به امنیت اتریوم تکیه کنند.

معایب ایگن لیر

1. ریسک بازده: بازار آزاد ممکن است باعث شود که استیکرها پروتکل‌هایی را انتخاب کنند که بالاترین بازده را ارائه می‌دهند. این ممکن است باعث رقابت بین پروژه‌ها برای تنظیم بازده‌های خود به منظور جذب استیکرها شود که منجر به تقاضای محدود یا عدم تقاضا برای پروژه‌هایی می‌شود که بازده کمتری دارند.
2. متمرکز شدن: وعده‌های ایگن لیر ممکن است باعث شود که استیکرهای اتریوم، اعتبارسنجی‌های خود را به این پروتکل هدایت کنند. این امر امنیت شبکه اتریوم را به خطر می‌اندازد اگر بازیگران بد، آسیب‌پذیری‌های ایگن لیر را شناسایی کرده و از آن بهره‌برداری کنند.
3. اسلشینگ: استیکرها با جریمه اسلشینگ (Slashing Penalty) تا ۵۰ درصد از اتریوم استیک‌شده خود موافقت می‌کنند. آنها متعهد می‌شوند شرایط پروتکل را رعایت کنند. اگر رفتار مخرب ادامه یابد، احتمال از دست دادن ۵۰ درصد باقی‌مانده نیز وجود دارد.

موارد استفاده از سرویس اعتبارسنجی فعال

موارد استفاده از سرویس اعتبارسنجی فعال ایگن لیر طیف گسترده‌ای از کاربردها را به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهد. در ادامه، برخی از موارد کلیدی استفاده از AVS ها آورده شده است:

• سایدچین‌ها و رول‌آپ‌ها: استفاده از امنیت ایگن لیر برای تضمین یکپارچگی داده‌ها و اعتبار تراکنش‌ها در راهکارهای لایه دوم اتریوم بدون نیاز به ایجاد شبکه‌های اعتماد مستقل.
• لایه‌های دسترسی داده: تأمین دسترسی به داده‌های خارج از زنجیره برای رول‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌های دیگر بلاک چینی با استفاده از اعتبارسنجی غیرمتمرکز ایگن لیر (مانند EigenDA که در بخش بعدی در مورد آن صحبت خواهیم کرد).
• شبکه‌های اوراکل: ارائه داده‌های معتبر دنیای واقعی به اپلیکیشن‌های بلاک چینی با تضمین صحت و قابلیت اطمینان اوراکل‌ها توسط ایگن لیر.
• پل‌ها: انتقال امن میان‌زنجیره‌ای با گسترش مدل امنیتی EigenLayer برای اطمینان از ایمنی دارایی‌هایی که بین بلاک چین‌های مختلف جابه‌جا می‌شوند.
• اعتبارسنجی مدل‌های هوش مصنوعی: تأمین امنیت نتایج استنتاج و مدل‌های داده هوش مصنوعی با استفاده از ایگن لیر برای تأیید دقت و اطمینان به خروجی‌ها.
• ماشین‌های مجازی گیمینگ: تضمین اعتبار و عملکرد محیط‌های گیمینگ روی بلاک چین و تأمین امنیت اقتصادهای مجازی و تراکنش‌های درون بازی.
• بازارهای پیش‌بینی: تقویت بازارهای پیش‌بینی غیرمتمرکز از طریق تضمین اعتماد به نتایج آن‌ها با استفاده از امنیت اشتراکی ایگن لیر.

کاربران می‌توانند با مراجعه به داشبورد اعتبارسنجی فعال (AVS Dashboard) در ایگن لیر، تمامی اپلیکیشن‌هایی که از ETH ری‌استیک‌شده برای تأمین امنیت خدمات خود استفاده می‌کنند را مشاهده کنند.

EigenDA چیست؟

ایگن‌ دی‌ای (EigenDA) یک لایه غیرمتمرکز برای دسترسی به داده (Data Availability) است که به‌طور خاص برای رول‌آپ‌های اتریوم طراحی شده است. این لایه غیرمتمرکز امکان ذخیره‌سازی داده‌های تراکنش را با بازدهی بالا و مقیاس‌پذیری بهتر فراهم می‌کند. این سیستم به رول‌آپ‌ها اجازه می‌دهد داده‌های تراکنش‌های خود را به‌صورت خارج از زنجیره ذخیره کنند، در حالی که همچنان دسترسی و قابلیت اعتبارسنجی داده‌ها در صورت نیاز تضمین می‌شود. این رویکرد مقیاس‌پذیری را با کاهش حجم داده‌های ذخیره‌شده در زنجیره بهبود می‌بخشد.

EigenDA از مدل ری‌استیک ایگن لیر بهره می‌برد و از اتریوم استیک‌شده و توکن‌های لیکوئید استیک (LST) برای تأمین امنیت عملیات خود استفاده می‌کند. اپراتورهای ایگن دی‌ای نرم‌افزاری را اجرا می‌کنند که داده‌ها را ذخیره و بازیابی می‌کند و این فرآیند تحت امنیت اشتراکی اتریوم پشتیبانی می‌شود. این مدل تضمین می‌کند که داده‌ها به‌صورت مطمئن در دسترس باشند، بدون اینکه نیاز باشد هر نود تمامی داده‌ها را تکرار کند.

در زمان نگارش این مقاله (بهمن ۱۴۰۳)، AVS ایگن‌دی‌ای دارای ۵۹ میلیون توکن EIGEN و ۳.۴۴ میلیون ETH ری‌استیک‌شده است و با پشتیبانی ۲۱۵ اپراتور و بیش از ۹۷,۰۰۰ استیکر منحصربه‌فرد ایمن می‌شود.

توکنومیکس EIGEN

تیم ایگن لیر توکنومیکس EIGEN را برای حمایت از امنیت، حاکمیت و رشد اکوسیستم ایگن لیر طراحی کرده‌اند. در ادامه، جزئیات توکنومیک این پروژه را باهم بررسی می‌کنیم:

• کل عرضه: عرضه اولیه شامل ۱.۶۷ میلیارد توکن ایگن لیر است که تعداد واحدهای در گردش آن ۲۱۰ میلیون توکن است و نرخ تورم سالانه ثابت ۴% دارد.
• تخصیص: ۴۵ درصد برای ابتکارات اجتماعی مانند استیک‌دراپ‌ها و کمک‌های مالی اختصاص یافته است. باقی توکن‌های EIGEN نیز برای سرمایه‌گذاران، مشارکت‌کنندگان و توسعه اکوسیستم است.
  • استیک‌دراپ‌ها: ۱۵ درصد از کل عرضه به استیک‌دراپ‌ها اختصاص دارد که طی چندین فصل برای پاداش‌دهی به استیکرها و شرکت‌کنندگان کلیدی توزیع می‌شود.
  • توسعه اکوسیستم: ۱۵ درصد از عرضه توکن‌ها صرف توسعه اکوسیستم می‌شود.
  • ابتکارات جامعه: ۱۵ درصد از عرضه توکن‌ها برای ابتکارات جامعه در نظر گرفته شده است.
• سرمایه گذاران: ۲۹.۵ درصد از توکن‌ها برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده است.
• شرکت‌کنندگان اولیه: برای شرکت‌کنندگان اولیه ۲۵.۵ درصد را تخصیص دادند.

چند نکته مهمی که باید در مورد توکنومیکس این توکن بدانیم:

• باز شدن قفل سرمایه‌گذاران: توکن‌های سرمایه‌گذاران و مشارکت‌کنندگان به مدت یک سال قفل می‌شوند و پس از آن، به صورت تدریجی با نرخ ۴ درصد ماهانه آزاد می‌شوند.
• پاداش‌های تورمی: توکن‌های جدید به صورت تورمی بین استیکرها و اپراتورها توزیع می‌شوند تا انگیزه‌های اقتصادی حفظ شوند.
• اسلشینگ: شرکت‌کنندگانی که رفتار نادرست داشته باشند، با اسلشینگ مواجه می‌شوند که طی آن، توکن‌های EIGEN آن‌ها برای حفظ امنیت شبکه کسر می‌شود.
• دوره غیرقابل انتقال: در ابتدا، توکن‌های EIGEN غیرقابل انتقال هستند تا اکوسیستم تثبیت شود و تصمیمات حاکمیتی کلیدی اتخاذ شود.

این مدل توکنومیکس، مشارکت امن را تشویق کرده و رشد و پایداری بلندمدت ایگن لیر را تضمین می‌کند.

سوالات متداول

جمع‌بندی

ایگن لیر با مکانیزم ری‌استیکینگ، فرایند استیکینگ اتریوم را متحول کرده است و این امکان را فراهم می‌کند تا خدمات غیرمتمرکز جدید با استفاده از امنیت موجود در اتریوم ایمن شوند. این رویکرد به پروژه‌ها مسیر ساده‌تری برای مقیاس‌پذیری ارائه می‌دهد؛ بدون این که به ایجاد لایه‌های امنیتی اختصاصی نیاز باشد. ایگن لیر در ازای مشارکت استیکرها به آن‌ها پاداش می‌دهد.

با ایمن‌سازی اوراکل‌ها، رول‌آپ‌ها یا دیگر خدمات، EigenLayer کارایی و مقیاس‌پذیری بیشتری را برای بلاک چین اتریوم به ارمغان می‌آورد. همچنین، توکن EIGEN که یک توکن نوظهور است، نقشی کلیدی در رشد و ایجاد انگیزه برای این اکوسیستم ایفا می‌کند.