چرا میزان خودکشی در میان ایرانیان افزایش یافته است؟

نامه‌نیوز: هر چه می‌گذرد، اخبار خودشکی در کشور بیشتر می‌شود! یک روز ابراهیم نبوی، روزنامه‌نگار و طنزپرداز ، یک روز ضارب قضات شهید، یک روز فعال سیاسی و ... . انگار فرقی ندارد که چه کسی و در چه موقعیت و جایگاهی باشی ؛ فکر خودکشی به سر همه می‌زند! 

سوال جدی در این شرایط آن است که چرا در سال‌های اخیر میزان خودکشی ایرانیان چه در داخل و چه در خارج از کشور افزایش یافته است؟

امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، درباره این موضوع به «نامه‌نیوز» گفت: «بر اساس نظریات امیل دورکیم در کتاب خودکشی و دیدگاه‌های مارسل موس و دیگر جامعه‌شناسان و روانشناسان که بر روی مسئله خودکشی کارهای جدی و مهمی کرده‌اند، خودکشی به صورت کلاسیک سه نوع دارد؛ نخست خودکشی خودخواهانه است که فرد به دلایل فردی و ذهنی خویش دست به خود کشی می‌زند؛ مثلا دنیا را بیهوده می‌بیند یا دلیلی برای ادامه زندگی نمی‌بیند. اگر بخواهیم در تاریخ معاصر مثال بزنیم نوع خودکشی صادق هدایت شخصی است. دومین نوع، خودکشی خودکشی دگرخواهانه است؛ یعنی فرد به دلیل آنچه پیرامونش در جامعه یا سیاست می‌گذرد و کاری از دستش بر نمی‌آید خودکشی می‌کند. مثلا در جنگ ویتنام به دلیل مردم کشته می‌شدند و کاری از دست هیچکس دربرابر آمریکایی‌ها بر نمی‌آمد برخی خود را می‌کشتند. سومین نوع هم خودکش اجباری یا تقدیری است که سخت‌شدن شرایط فرد را مجبور به خودکشی می‌کند؛ مثلا اوایل انقلاب که نرخ دلار کاهش یافت برخی سرمایه‌داران خودکشی کردند یا وقتی که فشارهای اقتصادی زیاد می‌شود و افراد ناتوان از تأمین معاش می‌شوند، ذهنیت خودکشی در جامعه زیاد می‌شود؛ همین طور است فشارهای سیاسی-اجتماعی».

او ادامه داد: «وقتی جامعه دچار فشار روانی می‌شود، معمولا نرخ خودکشی افزایش می‌یابد. طبیعی است که در جامعه‌ای پریشان‌افکار فکر کردن و اقدام به خودکشی در میان افراد نسبت به جوامعی با ثابت بیشتر است».

این جامعه‌شناس همچنین بیان کرد: «در جامعه کنونی ما قِسم سوم یعنی خودکشی تقدیری یا اجباری بیشتر نمود دارد و مشکلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همه و همه دست به دست داده‌اند تا برخی افراد به سمت خودکشی حرکت کنند. شاید خودکشی آقای ابراهیم نبوی، روزنامه‌نگار سرشناس هم در همین دسته بگنجد. وقتی فرد از تعلقاتش دور بماند یا از ریشه‌هایش جدا شود و مشکلات زیادی را هم در جهان پیرامونش ببینید به فکر خودکشی می‌افتد. با این اوصاف، خودکشی نه ارثی است و نه نژادی بلکه کاملا یک پدیده اجتماعی است».

قرایی‌مقدم در پایان گفت: «در جامعه امروز ایران تلقیفی از سه حالت مذکور خودکشی وجود دارد و نمی‌شود گفت که صرفا یک حالت وجود دارد. این در حالی است که دین اسلام که اکثر مردم ایران به آن باور دارند، خودکشی را نهی کرده و خودکشی در دین اسلام یک امر منفور است؛ بنابراین بخشی از کنترل‌شوندگی خودکشی هم به باورهای مردم بستگی دارد که اگر چنین باورهایی نبود، باتوجه به شرایط موجود میزان خودکشی می‌توانست ببشتر از اینها باشد».