سه شنبه 02 بهمن 1403
Tuesday, 21 January 2025
صبح پنجشنبه، در زمانی که اغلب مردم ایالات متحده در خواب بودند، شرکت فضایی جف بیزوس اولین موشک خود را به مدار زمین فرستاد.
به گزارش زومیت، صبح ۲۷ دی در ساعت ۱۰:۳۳ به وقت ایران، هفت موتور قدرتمند مرحله‌ی اول موشک ۹۷٫۵ متری «نیوگلن» روشن شدند و با برافروختن شعله‌های آتش، آسمان شب پایگاه نیروی فضایی کیپ کاناورال فلوریدا را روشن کردند.
موشک که درابتدا به‌سختی حرکت می‌کرد، به آرامی به سمت بالا صعود کرد و سپس در مسیری قوسی‌شکل که دراثر سوختن متان رنگ آبی داشت، برفراز اقیانوس اطلس شتاب گرفت.
۱۳ دقیقه بعد، مرحله‌ی فوقانی نیوگلن به مدار رسید و نقطه عطف بسیار بزرگی را در تاریخ «بلو ارجین» رقم زد. این موفقیت موجب ساکت‌شدن منتقدانی شد که عملکرد بلو ارجین را درطول سال‌های گذشته درمقایسه با اسپیس ایکس، بازیگر اصلی صنعت پروازهای فضایی زیر سوال می‌بردند. نیوگلن اکنون می‌تواند رقیبی معتبر برای موشک‌های فالکون باشد و قراردادهای پرتاب ناسا و وزارت دفاع آمریکا و همچنین بخش خصوصی را به‌دست آورد.
موفقیت نیوگلن، منتقدان بلو ارجین را ساکت کرد
بااین‌حال، دست‌کم برای یک لحظه، دو ثروتمند جهان به گرمی یکدیگر را تشویق کردند. ماسک بلافاصله پس از موفقیت نیوگلن، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «برای رسیدن به مدار در اولین تلاش تبریک می‌گویم!» بیزوس سپس در پاسخ از ماسک تشکر کرد و بعداً مجموعه‌ای از تصاویر و ویدئوها را منتشر کرد که از نگاه ایلان ماسک، زیبا بودند.
اولین پرواز مداری نیوگلن بی‌عیب‌ونقص به‌نظر می‌رسید؛ اما فرودآوردن بوستر موشک روی کشتی بدون سرنشین در اقیانوس که از اهداف دیرینه‌ی بلو ارجین بود، با شکست مواجه شد. بوستر نیوگلن پس از رساندن مرحله‌ی فوقانی به مدار، طبق برنامه‌ریزی سه موتور خود را برای کاهش سرعت روشن کرد؛ اما سپس جریان داده متوقف شد که نشانگر ازدست‌رفتن بوستر بود.
دیو لیمپ، مدیرعامل بلو ارجین در بیانیه‌آی گفت: «از امروز چیزهای زیادی یاد خواهیم گرفت و در پرتاب بعدی در بهار پیش‌رو، دوباره [برای فرودآوردن بوستر] تلاش خواهیم کرد.»
جف بیزوس از سال‌ها پیش درباره‌ی چشم‌انداز جاه‌طلبانه‌ی زندگی و کار میلیون‌ها انسان در فضا، فرستادن فضاپیما به ماه و ساخت ایستگاه‌های فضایی صحبت کرده است. بااین‌حال، افراد شکاک همواره خاطرنشان می‌کردند که بلو ارجین با وجود بنیان‌گذاری در ربع قرن پیش، یعنی دو سال زودتر از اسپیس ایکس، حتی یک موشک هم به مدار زمین پرتاب نکرده است.
اما اکنون بلو ارجین به مدار رسیده است. تاد هریسون، تحلیلگر سیاست فضایی در موسسه امریکن انترپرایز، اندیشکده‌ی محافظه‌کار در واشنگتن، به نیویورک تایمز گفت: «پیش از پرتاب [نیوگلن]، این تردید وجود داشت که آیا بلو ارجین اصلاً توانایی فنی [رسیدن به مدار] را دارد یا خیر. اکنون آن‌ها ثابت کرده‌اند که قادر به انجام این کار هستند.»
بلو ارجین تا پیش از پرتاب پنجشنبه، فقط موشک «نیوشپرد» را پرتاب کرده بود؛ پرتابگری کوچک که گردشگران فضایی و آزمایش‌های علمی را در پرتاب‌های زیرمداری به لبه‌ی فضا می‌برد و تجربه‌ی مختصر بی‌وزنی را ارائه می‌دهد. بیزوس در سال ۲۰۲۱ ازجمله اولین مسافران نیوشپرد بود.
نیوگلن که به افتخار جان گلن، فضانورد ناسا و اولین آمریکایی که به دور زمین چرخید، نام‌گذاری شده، از نیوشپرد بسیار بزرگ‌تر است. درواقع، موشک نیوشپرد آن‌قدر کوچک است که می‌تواند در قسمت حمل بار در دماغه‌ی نیوگلن جا شود.
ساخت پرتابگری که بتواند به سرعت مورد نیاز برای ورود به مدار و چرخیدن به دور زمین دست یابد، بسیار پیچیده‌تر از ساخت موشکی است که صرفا می‌تواند از خط کارمن (ارتفاع صد کیلومتری) گذر کند. درنتیجه، بلو ارجین اکنون به سطح کاملاً جدیدی از اعتبار رسیده است.
وقتی بیزوس در سال ۲۰۱۶ به‌طور رسمی برنامه‌های خود برای ساخت نیوگلن را اعلام کرد، گفت موشک تا پایان سال ۲۰۲۰ آماده خواهد شد. به‌منظور ساخت نیوگلن، کارخانه‌ی موشک‌سازی بزرگ بلو ارجین در نزدیکی مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا احداث شد؛ اما تا سال‌ها نشانه‌های کمی از وجود یک موشک مداری واقعی وجود داشت. سال ۲۰۲۰ گذشت و نیوگلن هنوز صرفا روی کاغذ بود.
بلو ارجین در اکتبر سال گذشته از سوی ناسا برای پرتاب فضاپیمایی به نام «اسکاپید» (ESCAPADE) که قرار است جو مریخ را مطالعه کند، انتخاب شد. اما وقتی معلوم شد که نیوگلن نمی‌تواند به موقع آماده شود، ناسا از پرتاب کاوشگر مریخی خود برفراز موشک بلو ارجین صرف‌نظر کرد. درعوض، نیوگلن در اولین پرواز مداری خود محموله‌ای به نام «بلو رینگ» را پرتاب کرد که نمونه‌ای اولیه از یک پلتفرم حمل ماهواره در فضا است.
بلو ارجین هنوز در زمینه‌ی دستاوردهای فضایی از اسپیس ایکس بسیار عقب‌تر است
بلو ارجین هنوز در زمینه‌ی دستاوردهای فضایی از اسپیس ایکس بسیار عقب‌تر است. شرکت فضایی ماسک فقط سال گذشته بیش از صد پرتاب انجام داد و تاکنون نزدیک به ۴۰۰ بار بوسترهای فالکون را فرود آورده است. بااین‌حال، نیوگلن این پتانسیل را دارد که سرانجام فالکون ۹ و فالکون هوی را که از سال‌ها پیش یکه‌تاز صنعت پرتاب هستند، به چالش بکشد.
هریسون می‌گوید: «فکر می‌کنم تنها پرسش باقی‌مانده این است که بلو ارجین با چه سرعتی می‌تواند تعداد پرتاب‌هایش را افزایش دهد؟»
لیمپ در مصاحبه‌ای که پس از پرتاب موفقیت‌آمیز نیوگلن انجام داد، گفت بلو ارجین قصد دارد نیوگلن بعدی را در بهار ۲۰۲۵ به پرواز درآورد و امسال ۶ تا ۸ پرتاب انجام دهد. او با اشاره به بیزوس که در کنارش نشسته بود، گفت: «جف می‌خواهد ما کارهای بیشتری انجام دهیم؛ درنتیجه درحال تلاش هستیم.»
یکی از قراردادهای بلو ارجین با آمازون، دیگر شرکت بیزوس، پرتاب ماهواره‌های پروژه کایپر است. کایپر منظومه‌ای از ماهواره‌های اینترنتی خواهد بود که با استارلینک اسپیس ایکس رقابت خواهد کرد.
مقام‌های بلو ارجین هنوز نگفته‌اند که امسال چه چیزهایی را پرتاب خواهند کرد؛ اما از بین گزینه‌های احتمالی می‌توان به پرتاب بدون سرنشین یک فضاپیمای ماه‌نشین اشاره کرد. بلو ارجین مثل اسپیس ایکس مشغول کار روی ماه‌نشینی است که تا چند سال دیگر، فضانوردان برنامه آرتمیس ناسا را به سطح ماه حمل خواهد کرد.
سال گذشته، مقام‌های بلو ارجین درجریان مصاحبه‌ای با برنامه‌ی خبری ۶۰ دقیقه‌ی شبکه سی‌بی‌اس فاش کردند که درحال ساخت ماه‌نشین کوچکی به نام «بلو مون مارک ۱» هستند و قصد دارند آن را در سال ۲۰۲۵ پرتاب کنند. به‌گفته‌ی لیمپ، این فضاپیما هنوز در دست ساخت قرار دارد. یک ماکت تمام‌اندازه از ماه‌نشین بلو ارجین در قسمت لابی ساختمان این شرکت در فلوریدا به چشم می‌خورد. بیزوس نیز در مصاحبه‌ی خود اشاره کرد که بلو مون مارک ۱ احتمالاً امسال عازم ماه خواهد شد.
