روایت جدید نیویورک تایمز از آزادی خبرنگار ایتالیایی در تهران

نیویورک تایمز نوشت: زمانی که یک روزنامه‌نگار ایتالیایی در ماه دسامبر در ایران دستگیر شد، دوست‌پسر او در خانه نگران بود که ممکن است او سال‌ها در زندان بماند. بنابراین، در بحبوحه صحبت‌هایی دربارهٔ مذاکره ایران و ایتالیا برای تبادل زندانی که ایالات متحده نیز در آن دخیل بود، او تصمیم گرفت پیامی به کسی که ممکن بود بتواند کمک کند برساند. نام او ایلان ماسک بود.

به گزارش انتخاب، نه‌تنها ماسک با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، نزدیک بود، بلکه یک ماه پیش از بازداشت روزنامه‌نگار، این میلیاردر فناوری ملاقات محرمانه‌ای با سفیر ایران در سازمان ملل داشت.

هفته گذشته، روزنامه‌نگار ۲۹ ساله، چچلیا سالا، از زندانی در ایران آزاد شد و چند روز بعد یک مهندس ایرانی که ایتالیا به درخواست استرداد آمریکا او را بازداشت کرده بود، نیز آزاد شد. این مهندس به تأمین مواد برای پهپاد‌هایی که در حملهٔ شبه‌نظامیان وابسته به ایران به پایگاه نظامی آمریکا استفاده شدند و به کشته شدن سه سرباز آمریکایی انجامید، متهم شده بود.

به گفته دو مقام ایرانی که یکی از آنها یک دیپلمات ارشد در وزارت خارجه است و هر دو با شرایط تبادل زندانی آشنا هستند، ماسک با سفیر ایران در سازمان ملل، امیر سعید ایروانی، تماس گرفته و در آزادی سالا کمک کرده است. این مقامات خواستند نامشان فاش نشود، زیرا درباره موضوعی حساس صحبت می‌کردند.

نه ماسک و نه نمایندگان تیم انتقالی ترامپ به درخواست‌های مکرر برای اظهار نظر پاسخ ندادند.

اینکه چگونه ماسک، که پس از پیروزی ترامپ به بازیگری فعال، اما غیررسمی در صحنه جهانی تبدیل شده است، به موضوع این روزنامه‌نگار توجه کرد، همچنان نامشخص است. او با جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، که در ۴ ژانویه به مارالاگو، ملک ترامپ در فلوریدا، سفر کرد و با رئیس‌جمهور منتخب دیدار کرد، ارتباط نزدیکی دارد.

ملونی هفته گذشته در یک کنفرانس خبری گفت آزادی سالا نتیجه «کار پیچیده دیپلماسی مثلثی با ایران و البته با ایالات متحده آمریکا» بوده است. دفتر او و وزارت خارجه ایتالیا از اظهار نظر درباره این مقاله خودداری کردند.

مقامی ارشد در دولت بایدن گفت که دولت آمریکا در جریان مذاکرات مشورت نشده و از پیش از آزادی زندانیان آگاه نبوده و این توافق را تأیید نمی‌کند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی، گفت که این توافق «تصمیمی کاملاً ایتالیایی بوده است.»

در این کنفرانس خبری، ملونی گفت نمی‌داند ماسک چه نقشی، اگر داشته، در آزادی سالا ایفا کرده است. او گفت: «اگر او نقشی داشته باشد، من از آن اطلاعی ندارم.»

ابهام در مورد نقش ایلان ماسک، اهمیت غیرمعمول نقش او را در حالی که در کنار ترامپ قرار دارد و از احزاب راست‌گرای افراطی در اروپا حمایت می‌کند، برجسته می‌کند، حتی در حالی که او همچنان به پیشبرد منافع تجاری خود در خارج ادامه می‌دهد. برای مثال، ایتالیا در حال بررسی یک معامله احتمالی با شرکت اسپیس‌ایکس ماسک برای تأمین ارتباطات امن برای مقامات دولتی و نظامی از طریق استارلینک است. همچنین ملونی یکی از متحدان اروپایی برجسته ماسک بوده است و در کنفرانس حزب او در سال ۲۰۲۳ میزبان او بود و در ماه اکتبر در یک مراسم با او شرکت کرد.

تا زمان سفر ملونی به مارالاگو، دوست‌پسر سالا، دانیله رای‌نری، پیش از این از طریق واسطه‌ای از ماسک درخواست کمک کرده بود. رای‌نری در مصاحبه‌ای گفت که به ماسک فکر کرده بود، چون شنیده بود «کانالی بین ماسک و دیپلمات‌های ایرانی وجود دارد و اینکه ماسک همچنین با ترامپ در ارتباط نزدیک کار می‌کند.»

رای‌نری که او نیز روزنامه‌نگار است، گفت که در ۲۹ دسامبر پیامی به یک متخصص کامپیوتر ایتالیایی و یکی از همکاران ماسک فرستاد تا از او بخواهد که موضوع سالا را به اطلاع میلیاردر برساند و از او کمک بخواهد.

آندره‌آ استروپا، برنامه‌نویس، در مصاحبه‌ای گفت که ماسک این درخواست را پذیرفت، اما او نمی‌داند که آیا ماسک مستقیماً در این پرونده دخالت کرده است یا نه.

در ماه نوامبر، چند هفته پیش از بازداشت سالا، ماسک برای بیش از یک ساعت با سفیر ایران در محل اقامتش در منهتن دیدار کرد تا درباره کاهش تنش‌ها بین تهران و واشنگتن، صحبت کند.

دو مقام ایرانی که در این مقاله مورد مصاحبه قرار گرفتند، گفتند که ماسک مدت کوتاهی پس از سفر ملونی به مارالاگو دوباره با سفیر ایران تماس گرفت.

تبادل زندانی بین ایران و ایتالیا به‌سرعت انجام شد. ایران سالا را در ۸ ژانویه آزاد کرد و چهار روز بعد، ایتالیا مهندس ایرانی محمد عابدینی نجف‌آبادی را آزاد کرد.

عابدینی به درخواست وزارت دادگستری ایالات متحده بازداشت شده بود. یک دادگاه فدرال در ماساچوست او را به تهیه فناوری پهپادی برای ایران که در حمله به پایگاه آمریکایی در اردن در ژانویه ۲۰۲۴ استفاده شده بود، متهم کرد. دو مقام ایرانی گفتند که زمانی که ماسک با سفیر صحبت کرد، از او خواست ایران سالا را آزاد کند و به او اطمینان داد که ایالات متحده ایتالیا را برای استرداد مهندس ایرانی تحت فشار نخواهد گذاشت.

نمایندگی ایران در سازمان ملل از اظهار نظر درباره تعامل اخیر بین ماسک و سفیر خودداری کرد. در بیانیه‌ای گفت که این دو زندانی به‌واسطه «همکاری دوجانبه و تلاش‌های هماهنگ بخش‌های سیاسی و اطلاعاتی ایران و ایتالیا» آزاد شدند.

همه طرف‌ها در اظهارات علنی درباره این موضوع محتاط هستند، اما برای بسیاری از ناظران، آزادی سریع زندانیان پس از دیدار ترامپ و ملونی نشان داد که این موضوع مورد بحث قرار گرفته و راه‌حلی برای آن پیدا شده است.

ایتالیا عابدینی را در اواسط دسامبر در حالی که از طریق فرودگاه میلان در حال عبور بود بازداشت کرد.