معاهده راهبردی ایران و روسیه بر اساس منافع متقابل تنظیم شده است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای عراقچی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، آخرین تحولات سیاست خارجی را تشریح و به پرسش‌ها در این باره پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:

سوال: با توجه به سفر آقای رئیس جمهور به تاجیکستان و روسیه موضوع گفتگوی ویژه خبری را به این سفر اختصاص دادیم و البته موضوعاتی که در حوزه سیاست خارجی تعریف می‌شود، آقای دکتر پزشکیان با هدف گسترش روابط دوجانبه و امضای توافقنامه جامع همکاری بلند مدت از فردا طی یک سفر سه روزه عازم تاجیکستان و روسیه خواهد شد. رئیس جمهور در سفر به تاجیکستان و روسیه علاوه بر امضای تفاهم‌نامه‌ها و موافقت‌نامه‌های متعدد با فعالان اقتصادی و تجار دو کشور هم دیدار و گفت‌و‌گو خواهد داشت. آقای عراقچی راجع به سفر آقای رئیس جمهور به تاجیکستان و روسیه بفرمایید در این سفر سه روزه چه برنامه‌هایی تدارک دیده شده و چه کسانی آقای رئیس جمهور را همراهی می‌کنند و اهداف کلی این سفر چیست؟

عراقچی: این دو سفر در راستای تداوم سیاست حُسن همسایگی ما است و گسترش روابط با همسایگان که صورت می‌گیرد، فردا عزیمت به تاجیکستان خواهد شد و فردا و پس فردا را رئیس جمهور و هیئت همراهشان به دعوت آقای «رحمان اُف» در تاجیکستان هستند و روز جمعه را هم در روسیه خواهند بود این سفر به تاجیکستان اولین سفر رئیس جمهور به حوزه اوراسیا است و این اولین سفر به تاجیکستان صورت می‌گیرد که پیوند‌های عمیق فرهنگی و تمدنی بین دو کشور وجود دارد. ایران و تاجیکستان دو کشور فارسی زبان هستند و در حوزه تمدن ایرانی و پارسی قرار می‌گیرند عُلقه‌های فرهنگی بین ما بسیار قوی است از زمان‌های گذشته تاکنون و علقه‌های اقتصادی ما هم در سال‌های اخیر رشد بسیار خوبی را داشته ما در حوزه‌های متعدد پروژه‌های مختلف در تاجیکستان ما حضور و همکاری داشتیم و در سه سال گذشته تجارت بین دو کشور پنج برابر شده است و این نشان دهنده این است که چطور همکاری‌های اقتصادی سرعت می‌گیرد و یک روال بسیار خوبی به آن وارد شده است.

در این سفر غیر از دیدار‌های سیاسی که اهمیت خودش را دارد و اشاره خواهم کرد، چند حرکت قابل توجه صورت می‌گیرد، یکی نشستی است که بین بازرگانان دو کشور صورت می‌گیرد، یک هیئت بزرگ تجاری رئیس جمهور را همراهی می‌کنند این یک سنت بسیار خوبی است که در سفر‌های رئیس جمهور در گذشته این طور بوده و الان هم ما این را ادامه می‌دهیم، در سفر‌های رئیس جمهور هیئت‌های اقتصادی و تجاری و بازرگانان از جمله از بخش خصوصی رئیس جمهور را همراهی می‌کنند و در جریان سفر یک نشست اقتصادی و تجاری بین بازرگانان و فعالین اقتصادی دو طرف برگزار می‌شود این حرکت را ما در تاجیکستان خواهیم داشت روز پنجشنبه و یک نشست بسیار طولانی و بزرگی تدارک دیده شده در بخشی از این نشست روسای جمهور دو کشور شرکت می‌کنند و صحبت می‌کنند این یک حرکت قابل توجه است، در کنار آن ما یک شب شعر هم خواهیم داشت یک حرکت ادبی، یک حرکت شعری را خواهیم داشت جمعی از شعرای دو طرف حضور دارند.

ما و تاجیکستان غیر از این که هم زبان و هم فرهنگ هستیم در حوزه شعر و ادبیات فارسی خیلی با هم نزدیک هستیم و رابطه قدیمی و کهنی وجود دارد و این شب شعر بین ادیبان و شاعران دو طرف من مطمئن هستم که شب بسیار لذت بخشی خواهد بود به لحاظ توجه به شعر و ادب فارسی. حرکت بعدی ما حدود بیست یادداشت تفاهم بین دو کشور امضا خواهد شد و این نتیجه چندسال مذاکره است که بین کارشناسان دو طرف در وزارت امور خارجه دو طرف صورت گرفته یا وزارتخانه‌های دیگر و این بیست یادداشت تفاهم آماده شده که عرض می‌کنم در حوزه‌های بازرگانی و تجارت، سرمایه گذاری در صنعت آب و برق، صدور خدمات فنی مهندسی، حمل و نقل، گردشگری، حوزه‌های مطالعاتی، علمی و فرهنگی، دانشگاهی، تسهیل ارتباطات مردمی و از این قبیل است، بیست سند را ما در طول چند ماه گذشته نهایی کردیم و ان شاالله در این سفر امضا خواهد شد، بین ما و تاجیکستان همچنین مشورت‌های منطقه‌ای هم وجود دارد منطقه اوراسیا منطقه بسیار مهمی است و منطقه آسیای مرکزی هم به همین ترتیب حوزه تمدنی ایران است، حوزه همسایگی ایران است، حوزه همکاری‌های گسترده با این منطقه است و همین طور افغانستان که همسایه مشترک ما است و البته با منافع مشترک، دغدغه‌های مشترک، طبیعی است که ما در خصوص افغانستان مشورت‌های نزدیکی را با دوستان خودمان در تاجیکستان خواهیم داشت در خصوص منطقه آسیای مرکزی، در خصوص اوراسیا مشورت‌ها و رایزنی‌های خودمان را خواهیم داشت. ما ناچارا در منطقه باید به صورت جمعی و با هم فکری و با مشورت کشور‌های منطقه حرکت کنیم بین ایران و تاجیکستان که علقه‌های نزدیک وجود دارد طبیعی است در حوزه منطقه هم باید مشورت‌های نزدیک وجود داشته باشد، دیدار‌های سیاسی هم انجام خواهد شد و من تصورم این است که این سفر یک جهش بزرگی در روابط دو کشور خواهد بود.

سوال: بعد از آن سفر به روسیه و مهمترین اتفاق امضای تفاهم نامه ۲۵ ساله راهبردی است.

عراقچی: در سفر به روسیه که آن هم به دعوت آقای پوتین صورت می‌گیرد اولین سفر رسمی دو جانبه آقای رئیس جمهور است به مسکو ایشان یک سفر دیگر به روسیه داشتند شهر قازان البته که برای اجلاس سران بریکس بود ولی این سفر یک سفر کاملا دو جانبه است هیئت بزرگ اقتصادی رئیس جمهور را همراهی می‌کند هم از تجار و فعالین اقتصادی از بخش‌های خصوصی و عمومی و همین طور وزرای اقتصادی همراه رئیس جمهور خواهند بود، ما نشست اقتصادی را خواهیم داشت برنامه‌های سیاسی و دیدار‌های سیاسی خواهد بود در این سفر هم یک تحول مهم صورت می‌گیرد که بحث معاهده مشارکت جامع راهبردی است بین ایران و روسیه، من توضیحاتی را در خصوص معاهده بدهم که روشن باشد که ابعادش چیست و اهدافش چگونه است، نکته اول در مورد معاهده این است که این معاهده اولا چیز جدیدی نیست ما معاهده همکاری‌های مشترک بین ایران و روسیه را در اصل اولین بار فکر می‌کنم سال ۱۳۷۹ در زمان دولت آقای دکتر خاتمی امضا کردیم یک معاهده ده ساله و توافق شد آن جا که این هر ده سال به صورت خودکار یا اتوماتیک تمدید خواهد شد که سال ۸۹ خود به خود تمدید شد تا سال ۹۹ در سال فکر می‌کنم ۹۸ بود که بعد از این که توافق ۲۵ ساله با چین را امضا کردیم در دولت آقای روحانی آن جا به دوستانمان در روسیه هم پیشنهاد دادیم که معاهده قبلی را به روز کنیم و دوره اش را هم طولانی‌تر کنیم که مورد موافقت قرار گرفت یعنی موافقت اولیه در دولت دکتر روحانی صورت گرفت، مذاکراتش در دولت شهید رئیسی صورت گرفت و امضای آن در دولت آقای دکتر پزشکیان انجام می‌شود یعنی استمراری وجود داشت نزدیک به چهار سال است که روی این سند دارد کار می‌شود، مذاکره می‌شود و پیش نویس‌های متعددی بین دو کشور رد و بدل شده پیش نویس اول را هم خود ما نوشتیم یعنی طرف ایرانی نوشت، ارائه داد بعد چندین بار رفت و آمد داشت، روی ابعاد و جملاتش مذاکره شد تا این که نهایتا آماده امضا شد در خصوص امضایش هم شاید ما از چندماه پیش تصمیم گرفتیم که تاریخی را مشخص کنیم با توجه به برنامه روسای جمهور دو کشور و جدول برنامه هایشان این تاریخ ۱۷ ژانویه یا ۲۸ دی درنظر گرفته شد بنابراین هیچ ربطی به این مثلا تحولات ماه‌های اخیر ندارد یک تصمیمی بوده که از دو دولت گذشته گرفته شده و الان به نتیجه نهایی خودش می‌رسد و امضا می‌شود.

می‌توانم بگویم یک اجماع ملی در مورد آن وجود دارد دولت‌های مختلف با گرایش‌های مختلف روی این عنایت داشتند یک تصمیم ملی نظام بوده که گرفته شده و مذاکراتش هم انجام شده و الان دارد امضا می‌شود. امر متداولی هم است بین کشور‌ها این را من عرض کنم، کشور‌های زیادی هستند که با هم معاهده همکاری‌های بلند مدت دارند، چون علاقه دارند که به روابط خودشان یک بعد درازمدت دهند و یک اطمینانی در هر دو طرف ایجاد کنند که زمینه‌های همکاری برای مثلا دوره‌های کوتاه مدت نیست چشم انداز بلند مدت برای روابط خودشان تعریف می‌کنند، این کاری بوده که ما با چین انجام دادیم و با خیلی کشور‌های دیگر هم داریم با روسیه ده ساله داشتیم الان داریم تبدیلش می‌کنیم به بیست ساله که هم به روز می‌شود و ابعاد جدید به آن اضافه می‌شود. یک معاهده کاملا جامع است همه ابعاد روابط را در نظر می‌گیرد و اتفاقا بعد اقتصادی آن خیلی قوی‌تر است ولی هم ابعاد اقتصادی دارد که همه حوزه‌های مختلف تجارت، سرمایه گذاری، صنعت، کشاورزی، گردشگری همه ابعاد اقتصادی را در بر می‌گیرد، همکاری‌های قضایی بین دو کشور، همکاری‌های حقوقی، پارلمانی، امنیتی و دفاعی بین دو کشور همه ابعاد روابط را در بر می‌گیرد یک معاهده کاملا جامع است اصلا یک معاهده برای مثلا ائتلاف نظامی، برای یک هدف خاص نیست کاملا همه جانبه و جامع است و همه ابعاد را در نظر می‌گیرد و هدف اصلی این است که به روابط دو کشور یک چشم انداز طولانی مدت بدهد برای همه ابعاد و این که مشخص باشد که دو کشور علاقمند هستند که با هم وارد همکاری‌های همه جانبه در همه حوزه‌ها شوند، طبیعی است که قدم‌های بعدی این است که حوزه‌هایی که در این معاهده اشاره شده به عنوان علاقمندی دو کشور برای همکاری، در این حوزه‌ها قرارداد‌هایی بسته می‌شود و توافق‌های جداگانه‌ای صورت می‌گیرد آن بحث خودش را دارد ولی این معاهده در حقیقت یک چارچوبی برای همکاری است.

سوال:، چون شما اشاره کردید به سابقه این تفاهم نامه از سال ۷۹ تا الان در این بیست و چندسالی که گذشته آیا راضی کننده بوده به لحاظ اجرایی و عملیاتی شدن آن توافقات ده ساله قبلی که وجود داشته و چه ضمانتی است برای این که این ۲۵ سال اجرایی شود، نظارت بر اجرای آن چگونه خواهد بود؟

عراقچی: طبیعی است که رضایت وجود داشته که تمدید شده، عرض کردم این ده ساله بود و سال ۱۳۷۹ و قرار بود اگر دو کشور راضی بودند از اجرای این توافق این به صورت خودکار تمدید شود، سال ۸۹ به صورت خودکار تمدید شده، سال ۹۹ دوباره تمدید شده الان ما داریم به روزش می‌کنیم یک مقدار گسترده ترش می‌کنیم یک مقدار مسائل اخیر را در روابط به آن وارد می‌کنیم و باز هم بنا بر این است که در این بیست سال اگر دو طرف راضی بودند بعد از بیست سال باز به صورت خودکار پنج سال پنج سال تمدید می‌شود و من فکر می‌کنم که روابط ایران و روسیه براساس احترام متقابل در طول سال‌های گذشته و بر اساس منافع متقابل جریان داشته و دو طرف منتفع شدند. ما از روابط خودمان با روسیه راضی هستیم نمی‌خواهم بگویم کاملا همه چیز آن طور پیش رفته که ما می‌خواستیم طبیعی است که در روابط هر دو کشوری فراز و نشیب‌هایی وجود دارد نقاطی است که قوی‌تر جلو رفته، نقاطی است که ضعیف‌تر جلو رفته ولی در کلان خودش روابط ایران و روسیه روابط خوبی بوده و مسیر رو به رشدی را طی کرده، از دیگر ویژگی‌های این معاهده این است که بر اساس منافع متقابل تنظیم شده هیچ چیز یک طرفه‌ای در آن وجود ندارد هر چیزی است به صورت دو طرفه است و دو طرف متعهد شدند و کاملا متوازن است از این جهت هم متوازن است که تعهدات دو طرفه است و هیچ چیزی نیست که ما یک طرفه قبول کرده باشیم این از ویژگی‌های دیگرش است، همینطور بر اساس حقوق بین الملل و منشور سازمان ملل متحد این معاهده تنظیم شده بر اساس احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی در بین دو کشور، عدم تهدید بین دو کشور یعنی تهدید از طرف یکی بر علیه دیگری، اصولی که در اصول منشور ملل متحد و حقوق بین الملل آمده مبنای این معاهده است و حل و فصل مسالمت آمیز است حالا اختلافات از این قبیل وجود دارد.

دو نکته دیگر در رابطه با این معاهده است که باید تاکید کنم، یکی این که این معاهده علیه هیچ طرف ثالثی نیست من با تاکید عرض می‌کنم این معاهده‌ای است برای همکاری بین ایران و روسیه، هیچ چیزی که علیه کشور ثالثی باشد در این معاهده وجود ندارد، روابط بین دو کشور را تنظیم می‌کند، چشم انداز همکاری را ترسیم می‌کند و زمینه‌های همکاری را معرفی می‌کند ولی هیچ چیزی علیه کشور ثالث ندارد و نکته دوم این که هیچ منعی برای روابط هرکدام از دو کشور با کشور‌های ثالث ایجاد نکرده نه تنها علیه آن‌ها نیست منعی هم ندارد یعنی این طور نیست که اگر ما با روسیه معاهده‌ای را امضا کردیم مثلا با دیگران نمی‌توانیم امضا کنیم، نه چرا با هر کشوری که منفعت ما ایجاب کند، با هر کشوری که بر اساس احترام متقابل آماده گفت‌و‌گو باشند برای رسیدن به چارچوب همکاری با هر کشوری که منافع متقابل اصل باشد برای ایجاد همکاری ما آماده امضای معاهدات این شکلی هستیم البته روابط ما با بعضی از کشور‌های خاص شرایطی دارد که خیلی فاصله داریم با معاهده این شکلی ولی به هرحال معاهده ما و روسیه هیچ منعی برای دیگران ایجاد نمی‌کند.

در رابطه با روسیه عرض کنم غیر از این معاهده که امضا می‌شود که مهمترین بخش این سفر است، ما مذاکرات مهمی را هم خواهیم داشت در چند حوزه دیگر، یکی بحث صدور گاز روسیه به ایران و انتقال گاز روسیه از ایران است که ایران را می‌تواند به یک هاب انرژی و گاز در منطقه تبدیل کند، بحث انتقال است هم به شکل سواپ می‌تواند صورت بگیرد و هم به صورت انتقال می‌تواند صورت بگیرد، مذاکراتی برای کشیدن لوله‌های گازی دارد صورت می‌گیرد این یکی از پروژه‌های بسیار مهم بین ایران و روسیه است که در این سفر امیدوار هستیم که پیش برود. بحث کریدور‌های اتصال بین دو کشور است که ما از چند جهت هم از حوزه آسیای مرکزی و هم از دریای خزر و هم از مسیر قفقاز یعنی جاده‌ای از مسیر قفقاز این‌ها بین ما و روسیه وجود دارد بعضی هایش به مقدار زیادی پیش رفته بعضی هایش برخی از نقاطش مانده که تکمیل شود، بحث ارتباطات کریدوری بین دو کشور هم مطرح است که ما ان شاالله این بحث را جلو ببریم.

ادامه دارد