بهمن پیچ؛ گیاه شگفت‌انگیز با خواص درمانی خارق‌العاده

گیاه بهمن پیچ یک گیاه دارویی با خواص درمانی فراوان است

گیاه Helicteres isora یا درخت پیچ شرقی یک گیاه آیورودا است که در درمان اسهال، دیسانتری، درد کولیک شکمی، انگل‌های روده‌ای و سایر مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. ریشه، پوست ساقه و میوه‌های این گیاه برای مقاصد دارویی به کار می‌روند.

بهمن پیچ، با نام علمی Helicteres isora، گیاهی است که در مناطق مختلفی از جمله هند، سیلان (سری‌لانکا) و استرالیا می‌روید. این گیاه بیشتر در جنگل‌های خشک مناطق غربی و مرکزی هند، از ایالت بیهار تا مناطق غربی جامو یافت می‌شود.

پوست ساقه، ریشه، میوه و دانه این گیاه در سیستم آیورودا برای اهداف مختلف دارویی استفاده می‌شوند. در آیورودا، درخت پیچ هندی برای متعادل کردن دوشاهای کافا و پیتا مفید است. این گیاه طعمی گس و طبعی خنک دارد. ترکیبات شیمیایی اصلی آن شامل دیوسجنین، کوکوربیتاسین B و ایزورین است. همچنین دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، کاهش‌دهنده چربی خون، ضدباکتری، محافظت از کبد، ضد سرطان، مسکن، و ضد اسهال است. برخی از فواید سلامتی این گیاه عبارت‌اند از:

بهمن پیچ در درمان مشکلات گوارشی است

فواید سلامتی درخت پیچ هندی

درمان مشکلات گوارشی

یکی از بزرگ‌ترین فواید این گیاه، توانایی آن در درمان مشکلات گوارشی است. آب ریشه و میوه این گیاه به‌صورت خوراکی برای درمان دیسانتری، درد معده و اسهال استفاده می‌شود.

تقویت سلامت مادران تازه‌زا

پودر میوه این گیاه همراه با سایر گیاهان مغذی و ادویه‌ها به مادران تازه‌زا به‌عنوان تقویت‌کننده برای مقابله با ضعف پس از زایمان داده می‌شود.

درمان مشکلات پوستی

برگ این گیاه سرشار از آنتی‌اکسیدان و خواص ضدباکتری است. خمیر تهیه‌شده از برگ‌ها به‌صورت موضعی بر روی پوست برای درمان بیماری‌های مختلف پوستی مانند اگزما و گال استفاده می‌شود.

کمک به کنترل دیابت

این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای افزایش استقامت و قدرت جسمانی است. خاصیت حساس‌کننده انسولین دارد و سطح قند خون را تثبیت می‌کند و به کنترل دیابت کمک می‌کند.

موثر در درمان بیماری‌های تنفسی

ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه آیورودایی برای درمان بیماری‌های تنفسی مانند خشکی ریه و گلو بسیار موثر هستند. همچنین در درمان سل و خلط خونی مفید است.

درخت پیچ هندی یکی از بهترین گیاهان تقویت‌کننده آیورودا است که فواید بی‌شماری برای سلامتی دارد. با این حال، بسیاری از این فواید کمتر شناخته شده‌اند. بنابراین، زمان آن رسیده که این گیاه را بیشتر بشناسیم و از آن برای بهبود سلامتی خود بهره ببریم.

ریشه و پوست ساقه بهمن پیچ در درمان کولیک شکمی مفید هستند

روش‌های استفاده از گیاه بهمن پیچ

به طور کلی، از قسمت‌های مختلف گیاه بهمن پیچ به صورت دم‌کرده، جوشانده و پودر استفاده می‌شود. در زیر به تفصیل به کاربردهای مختلف این گیاه اشاره می‌کنیم:

• میوه‌های بهمن پیچ دارای خاصیت قابض هستند و در درمان مشکلاتی مانند اسهال، اسهال خونی، زخم معده، کاهش خونریزی، معده‌درد، اسپاسم، هموستاتیک (قطع خونریزی)، کورک و دیابت مفیدند. 

• ریشه‌ی این گیاه دارای خواص ضد اسهال و ضد اسهال خونی است.

• میوه‌های سرخ شده‌ی آن برای از بین بردن کرم‌های روده در کودکان استفاده می‌شود.

• میوه، نرم‌کننده‌ی پوست و مخاط و قابض است و برای رفع نفخ شکم و قولنج روده در کودکان مفید است.

• پوست درخت برای درمان اسهال، اسهال خونی و مشکلات صفراوی کاربرد دارد.

• عصاره‌ی ریشه برای درمان دیابت و رفع عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های ریه، استفاده

می‌شود.

• میوه در ترکیب با داروهای تانن‌دار برای تقویت زنان پس از زایمان مصرف می‌شود.

• مصرف میوه و ریشه برای افزایش اشتها و درمان روماتیسم مفید است.

• تخم بهمن پیچ مدر (ادرارآور) و نرم‌کننده‌ی سینه است و در موارد برونشیت، ناراحتی‌های گلو و ریه، سرفه و سرماخوردگی مفید است و به عنوان پادزهر برای گزش عقرب نیز استفاده می‌شود.

• دمنوش تهیه شده از ریشه و میوه و همچنین پودر میوه برای تسکین اسهال خونی، معده‌درد و اسهال در طب سنتی کاربرد دارد.

• ریشه و پوست به عنوان قابض، خلط‌آور، بهبود دهنده‌ی یبوست و افزایش شیردهی در مادران شیرده استفاده می‌شود و در درمان قولنج، گال، گاستروپاتی، دیابت، اسهال و اسهال خونی مؤثر است.

• خمیر تهیه شده از ریشه و میوه به صورت موضعی برای درمان نیش مار استفاده می‌شود.

• دمنوش ریشه‌ی بهمن پیچ برای بهبود دیابت، آمفیزم و مارگزیدگی مفید است.

• برگ‌های بهمن پیچ دارای ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و خواص ضد باکتریایی قوی هستند. خمیر تهیه شده از برگ‌ها به صورت موضعی برای درمان بیماری‌های پوستی از جمله اگزما و گال استفاده می‌شود.

• از میوه‌ها به عنوان داروی مارگزیدگی و همچنین در درمان اسهال و یبوست نوزادان استفاده می‌شود.

• دمنوش ریشه‌ی بهمن پیچ (یک قاشق چای‌خوری به مدت ۳ تا ۷ روز) برای درمان سگ‌گزیدگی مفید است.

• مصرف مداوم دمنوش بهمن پیچ می‌تواند میزان قند خون در بیماران دیابتی را به سطوح تقریباً نرمال کاهش دهد.

طرز تهیه دمنوش بهمن پیچ:

1. مقداری از میوه‌های بهمن پیچ را خرد کنید.

2. میوه‌های خرد شده را داخل یک قوری بریزید.

3. دو لیوان آب جوش به آن اضافه کنید.

4. اجازه دهید به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد.

5. دمنوش را صاف کنید.

6. در صورت تمایل، مقداری شیرین‌کننده مانند عسل یا نبات به آن اضافه کنید و میل کنید.

بهمن پیچ به عنوان یک گیاه تقویت‌کننده در آیورودا شناخته می‌شود

عوارض جانبی استفاده از گیاه بهمن پیچ

در حالی که گیاه بهمن پیچ خواص متعددی برای سلامتی دارد، مانند هر ماده‌ی دیگر، مصرف آن نیازمند رعایت اعتدال و آگاهی از نکات احتیاطی است. به طور کلی، در صورت مصرف صحیح و متعادل، عوارض جانبی جدی برای این گیاه گزارش نشده است. با این حال، موارد زیر را باید در نظر داشت:

• بارداری و شیردهی: به دلیل نبود اطلاعات علمی کافی در مورد اثرات بهمن پیچ در دوران بارداری و شیردهی، توصیه اکید بر این است که زنان باردار و شیرده از مصرف این گیاه خودداری کنند. ایمنی مصرف این گیاه در این دوران‌ها به طور کامل بررسی نشده است و احتیاط شرط عقل است.

• حساسیت و آلرژی: مصرف بهمن پیچ ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک شود. این واکنش‌ها می‌توانند به صورت علائمی مانند خارش، بثورات پوستی، قرمزی، تورم، مشکلات تنفسی یا سایر علائم حساسیتی ظاهر شوند. در صورت بروز هرگونه علائم آلرژیک پس از مصرف بهمن پیچ، مصرف آن را قطع کرده و با پزشک مشورت کنید.

• مصرف بیش از حد: مصرف بیش از حد هر ماده‌ای، حتی مواد طبیعی، می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. در مورد بهمن پیچ نیز رعایت دوز توصیه شده و عدم مصرف طولانی مدت بدون مشورت با متخصص ضروری است.

گیاه بهمن پیچ دارای خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است

سوالات متداول درباره گیاه بهمن پیچ

1. بهمن پیچ در کجا می‌روید؟

این گیاه بیشتر در مناطق گرمسیری آسیا، از جمله هند، جنوب چین، مالزی و عربستان سعودی یافت می‌شود.

2. چه قسمت‌هایی از بهمن پیچ استفاده دارویی دارد؟

تقریباً تمام قسمت‌های گیاه، از جمله ریشه، پوست ساقه، میوه، دانه و برگ، در طب سنتی استفاده می‌شوند.

3. آیا بهمن پیچ برای کودکان بی‌خطر است؟

در متون سنتی به استفاده از مقدار بسیار کم بهمن پیچ برای درمان اسهال و قولنج در کودکان بالای دو سال اشاره شده، اما حتماً قبل از مصرف با پزشک متخصص کودکان یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.

4. آیا بهمن پیچ با داروهای دیگر تداخل دارد؟

در مورد تداخل بهمن پیچ با داروهای شیمیایی (آلوپاتیک) احتیاط لازم است. قبل از مصرف همزمان با داروهای دیگر، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

5. آیا می‌توان بهمن پیچ را از عطاری‌ها تهیه کرد؟

بله، معمولاً می‌توان میوه خشک بهمن پیچ را از عطاری‌ها تهیه کرد.

جمع بندی

بهمن پیچ (Helicteres isora) گیاهی دارویی با کاربردهای سنتی فراوان است که در مناطق گرمسیری آسیا می‌روید. این گیاه به دلیل میوه‌های پیچ‌خورده‌اش شناخته می‌شود و تقریباً تمام قسمت‌های آن، از جمله ریشه، پوست، میوه، دانه و برگ، در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله مشکلات گوارشی ، دیابت، مشکلات تنفسی، دردهای عضلانی، روماتیسم، برخی مشکلات پوستی و حتی به عنوان پادزهر استفاده می‌شود. با این حال، تحقیقات علمی مدرن در مورد اثربخشی قطعی بسیاری از این کاربردها محدود است و قبل از مصرف آن، به ویژه در دوران بارداری، شیردهی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای یا مصرف داروهای دیگر، مشورت با پزشک یا متخصص طب سنتی ضروری است. مصرف خودسرانه بهمن پیچ می‌تواند خطرناک باشد و ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد یا عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته