صنعت گردشگری یکی از مهمترین ارکان اقتصادی در کشورهای مختلف به شمار میآید و میتواند در رشد اقتصادی، اشتغالزایی و تقویت روابط بینالمللی تاثیر زیادی داشته باشد. در ایران نیز این صنعت با وجود پتانسیلهای بینظیر طبیعی و تاریخی، با چالشهایی اساسی روبهرو است که مانع از بهرهبرداری کامل از این ظرفیتها شده است. این چالشها نه تنها بر درآمدزایی کشور تاثیرگذار است بلکه توسعه پایدار گردشگری را با مشکلاتی مواجه میسازد.
چالشهای صنعت گردشگری در ایران
یکی از اصلیترین مشکلات صنعت گردشگری در ایران، کاهش تعداد گردشگران خارجی است. علل مختلفی نظیر تحریمها، مشکلات سیاسی و اقتصادی، نگرانیهای امنیتی و تبلیغات منفی رسانههای خارجی موجب شدهاند که ایران نتواند از ظرفیتهای گردشگری خود بهرهبرداری کامل داشته باشد. این کاهش در جذب گردشگر خارجی تاثیر منفی بر درآمدهای حاصل از این صنعت و همچنین کاهش رونق صنایع وابسته به گردشگری مانند هتلداری، حملونقل و رستورانها داشته است. علاوه بر این، ضعف در معرفی مناسب جاذبههای گردشگری ایران بهویژه در بازارهای بینالمللی، از دیگر دلایل کاهش ورود گردشگران به کشور محسوب میشود.
علاوه بر مشکلات جذب گردشگران خارجی، نبود زیرساختهای گردشگری در بسیاری از مناطق ایران، یکی دیگر از چالشهای جدی است. در بسیاری از نقاط کشور، بهویژه در مناطق کمتر توسعهیافته، کمبود امکانات اساسی مانند هتلهای استاندارد، سیستم حملونقل عمومی کارآمد، شبکههای ارتباطی مؤثر و خدمات تفریحی مناسب، باعث میشود که تجربه گردشگری در این مناطق برای مسافران مطلوب نباشد. این مشکلات نهتنها بر رضایت گردشگران تاثیر منفی میگذارد، بلکه مانع از تبدیل این مناطق به مقاصد جذاب گردشگری میشود.
همچنین هزینههای بالای سفر به یکی از بزرگترین موانع پیشروی بسیاری از خانوادهها و افراد با درآمد متوسط و پایین تبدیل شده است. در شرایط اقتصادی کنونی، بسیاری از اقشار جامعه قادر به تامین هزینههای سفر، از جمله هزینه اقامت، حملونقل و خدمات گردشگری نیستند. این مشکل سبب شده تا بسیاری از افراد حتی در شرایطی که تمایل به سفر دارند، نتوانند از جاذبههای گردشگری داخلی بهرهمند شوند.
از سوی دیگر، نوسانات ارزی و تاثیرات منفی آن بر قیمتهای خدمات گردشگری نیز بر مشکلات موجود افزوده است. این نوسانات موجب شده است که قیمتها در بخشهای مختلف گردشگری مانند حملونقل، اقامت و خدمات تفریحی بهصورت پیشبینیناپذیر تغییر کند و این موضوع بر تصمیمگیری مسافران برای سفر تاثیر منفی میگذارد.
یکی دیگر از مسائل عمده در صنعت گردشگری ایران، فقدان یک استراتژی هماهنگ و جامع در تبلیغات گردشگری است. بهعنوان مثال، نیاز است که کشور برای جذب گردشگران خارجی، برنامههای تبلیغاتی و رسانهای منسجمتری به اجرا بگذارد و در عین حال، تجربه مثبت گردشگران را از طریق ارائه خدمات بهتر و بیشتر ارتقا دهد. این امر مستلزم همکاری نزدیک میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای فرهنگی است تا تصویر کشور در عرصه جهانی بهبود یابد و موجب جلب توجه گردشگران خارجی شود.
«گسترش خدمات اطلس» و تسهیل گردشگری برای اقشار متوسط و کمدرآمد
در چنین شرایط دشواری، شرکتهایی مانند گسترش خدمات اطلس با تمرکز بر طراحی خدمات گردشگری متناسب با وضعیت اقتصادی جامعه، توانستهاند فرصتهایی را برای اقشار متوسط و کمدرآمد فراهم آورند. این شرکت با ارائه پکیجهای گردشگری اقتصادی و مقرونبهصرفه، سفرهای داخلی را برای خانوادهها و افراد با درآمد محدود تسهیل کرده است.
این رویکرد نه تنها بهعنوان یک راهحل برای رفع محدودیتهای مالی در سفرهای داخلی عمل میکند، بلکه با توجه به افزایش تمایل مردم به کشف زیباییها و جاذبههای داخلی کشور، میتواند موجب تقویت رونق گردشگری داخلی و ایجاد درآمد برای مشاغل مرتبط با این صنعت شود و به تقویت هویت فرهنگی و ملی افراد کمک کند و آنان را به درک بهتری از میراث فرهنگی کشورمان برساند.