قبل از حمله هفتم اکتبر کمتر کسی فکر می کرد جنگ حماس و اسرائیل بر پایه بنیان های الهیاتی بنا شده باشد. چه آنکه مبانی الهیاتی یحیی سنوار، همانقدر به سنت مسلمانان ارجاع می دهد که مبانی الهیاتی نتانیاهو به سنت های یهودیان. شاید بتوان گفت حتی اسرائیل از الهیات آخرالزمانی بیش از حماس برای روحیه دادن به سربازانش استفاده می کند. آنچنان که نیایش های سربازان اسرائیلی قبل از ورود به غزه آن را نشان داد.
این سربازان که ویدئوی آنها در فضای مجازی فراگیر شد، در نیایش خود می خواندند: «می‌خواهم غزه را تصرف کنم و بعد حزب‌الله را در هم بکوبم» سربازان اسرائیلی در ادامه این همخوانی دسته‌جمعی می‌گفتند: «قوم عمالیق را نابود خواهم کرد.» اما «قوم عمالیق» چه کسانی هستند که نظامیان اسرائیلی در سرودشان قصد نابودی آنها را دارند؟ چرا نتانیاهو بارها در توصیف حماس از عمالیق استفاده کرده و جنگ اسرائیل با حماس را همان جنگ عمالیق می داند؟ آنچنان که در کتاب سموئیل اول سموئیل به شاوول می‌گوید فرمان خدا را به او ابلاغ می‌کند که در جنگ با عمالیق: «ایشان را نابود ساز و بر ایشان شفقت مفرما بلکه مرد و زن و طفل شیرخواره و گاو و گوسفند و شتر و الاغ را بکش.» (سموئیل، کتاب اول، باب ۱۵آیه ۳۴ و ۳۵)
وقتی ۱۰۰ روز از حمله غافلگیرانه‌ی حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ گذشته بود، ابوعبیده سخنگوی شاخه‌ی نظامی حماس، در پیامی تلویزیونی از علل عملیات «طوفان الاقصی» گفت. یکی از توضیحات او در انبوه بسیاری از خبرها و گزارش‌ها فراموش شد و به آن پرداخته نشد. آن پیام، ایده ای الهیاتی بود که ابوعبیده این چنین به آن اشاره کرد:
«به عنوان بخشی از یک اسطوره دینی نفرت‌انگیز، گاو سرخ آوردند؛ اسطوره‌ای طراحی‌شده علیه احساسات یک ملت که در قلب هویت عربی‌اش قرار دارد، علیه سیره پیامبر و معراج‌اش به آسمان‌ها»
همزمان مسیحیان صهیونیست به خاطر باورشان به پیشگویی توراتی-انجیلی درباره جنگ آخرالزمان، که گاوهای سرخ مورد اشاره‌ی ابوعبیده یا واژه مسیحاستیز و یأجوج و مأجوج و بسیاری دیگر از عناصر الاهیاتی، با مسلمانان در نشانه های آخرالزمانی اشتراک نشانه دارند. از جمله این نشانه های مشترک میان مسلمانان و یهودیان، «دجال زمان» است که مسیحیان صهیونیست از آن به عنوان با نام «مسیحاستیز» یاد می کنند که در نبرد با مسیحا، ساعت آخر را رقم خواهد زد:
«این ساعت آخر است و همان‌طور که شنیدید، مسیحاستیز (دجال) می‌آید. به همین ترتیب که مسیحاستیزهای بسیاری آمده‌اند؛ و ما از اینجا می‌دانیم که ساعت آخر است. (انجیل یوحنا، ۲:۱۸)» این گروه از یهودیان باور دارند که حماس و ابوعبیده از همان گروه مسیح ستیزانی هستند که باید نابودشان کرد. اما جایگاه گاو سرخ در این مبانی فکری کجاست؟
مسأله‌ی گاو سرخ به ساختن هیکل (معبد) سوم بازمی‌گردد و ظهورش یکی دیگر از نشانه‌های آخرالزمان برای آخرالزمانی‌های یهودی و مسیحی است. اما مشکل آنجا آغاز می شود که مکان معبد یهودیان همان مسجد الاقصی یعنی دومین مسجد قدیمی مسلمانان پس از مسجدالحرام و سومین مکان مقدس آن بعد از مکه و مدینه و قبه الصخره قرار دارد. پیامبر اسلام از این مکان به معراج رفته، و ساختن معبد سوم به معنای تخریب این مسجدها یا دست‌کم بخشی از آنهاست. به همین خاطر بود که ابوعبیده می‌گفت:
«... اسطوره‌ای طراحی‌شده علیه احساسات یک ملت که در قلب هویت عربی‌اش قرار دارد، علیه سیره پیامبر و معراج‌اش به آسمان‌ها»
اما ماجرا آنجا خطرناک می شود که بنیان های الاهیاتی، بر جهان واقعی اثرگذار شود و کشتن انسان ها را توجیه پذیر کند. چنین انگاره های الهیاتی و مذهبی در جهان امروز با تبلیغات رسانه ای و پروپاگاندا مرتبط شده است. به عبارت بهتر با توسعه ابزارهای ارتباطی و شبکه های اجتماعی، برای اثرگذاری هدفمند بر ذهن مخاطبی که زمینه و بافت ذهن او را مذهب تشکیل می دهد، بهترین ابزار، پروپاگاندا بر اساس تفسیری از روایت های مذهبی است.
در نمونه ای مرتبط با اسرائیل، برخی به پیشگویی آخرالزمانی مناخیم مندل اشنیرسون، Menachem Mendel Schneerson خاخام یهودی باور دارند که زمانی گفته بود بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر خواهد شد و تا زمانی که آخرالزمان شود و مسیحا بار دیگر ظهور کند، نخست‌وزیر باقی خواهد ماند. او رئیس یکی از بانفوذترین جنبش‌های جهان یهودیت مذهبی بود که بیش از ۳۰۰۰ مرکز تعلیم و آموزش را اداره می‌کرد. اما او آخرین فردی نبود که برای نتانیاهو نقشی آخرالزمانی در نظر می گرفت.
همصدا با او گروهی از نئوکاهانیست‌های متحد با دولت بنیامین نتانیاهو، همچون ایتامار بن گویر (سیاستمدار راست افراطی کابینه نتانیاهو) که از آخرالزمان‌گرایی مئیر کاهان، خاخام ضدکمونیست متوفی، تغذیه می‌کردند، بر ایده‌ی انتقام در آخرالزمان تاکید می کند. اینکه یگانگی رازآمیزی بین خداوند و مردم برگزیده‌اش یعنی قوم یهود وجود دارد و به دلیل آزار و اذیت تاریخی قوم یهود، خداوند به شکل تاریخی از هستیِ واقعی‌اش تبعید شده تا زمانی که انتقام از دشمنان یهود گرفته شود و خداوند را به خداوند بازگرداند. اما در عمل هر دو مبلغ مذهب یهود، هم کیشان خود را به نخست وزیر آخرالزمان که همان نتانیاهو است، باورمند می کنند.
باورها و تفاسیری از سنت یهودی که برآمده از شاخه‌های مختلف صهیونیسم مذهبی اسرائیل پس از ۱۹۶۷ است و چشم‌انتظار ظهور مسیحا هستند تا با این گمان، ارتش اسرائیل را تأمین مالی و حمایت معنوی کنند. به ارتباط جذب منابع مالی دولت اسرائیل با الهیات یهودی باز خواهیم گشت.
در همین حال باید تاکید کرد روایت‌های آخرالزمانی به یکدیگر ارجاع می‌دهند و همدیگر را تقویت می‌کنند. آنها به تداوم نسل‌کشی در غزه و آپارتاید علیه فلسطینی‌ها و تداوم انباشت ثروت کشیشان انجیلی آمریکایی و توسعه نفوذ جریان راست در امریکا کشور برای تقویت کمک‌های مالی به اسرائیل، یاری می‌رساندند. با اتکا به چنین مبانی فکری، نتانیاهو می توانست راهبرد سیاسی نظامی خود را با تاکتیک های جنگی گسترش دهد.
از این رو وقتی دولت اسرائیل ۱۹۴۸ تشکیل شد، مسیحیان صهیونیست آن را یکی از نشانه‌های آخرالزمان، برآورده‌کننده‌ی شرط اول پنداشتند. وقتی اسرائیلی‌ها در جنگ شش روزه اورشلیم (قدس) را اشغال کردند، نشانه‌ی بعدی محقق شده بود و به باورشان تا آخرین نشانه، ساختن معبد سوم یهودیان، چیزی نمانده بود.
در این میان، سه گروه برای ظهور دوباره مسیحا و تحقق پیشگویی‌های آخرالزمان تلاش می‌کردند. ظهوری در تفاسیر خاخام های نزدیک به نتانیاهو، استمرار نخست وزیری او هم پیشبینی شده بود. گروه اول مسیحیان صهیونیست، گروه دوم صهیونیست‌های مذهبی، مشهور به مسیحیان و یهودیان آخرالزمانی و دسته‌ی سوم، یهودی‌های ارتدوکس که بر این باور بودند که بشر نباید «پایان را با اجبار پدید آورد» و این کار اساساً تشکیل دولت اسرائیل و پروژه صهیونیستی را تقبیح می‌کند.
اما همزمان گروهی در اسرائیل معتقد بودند گاو سرخ قرار است به دست خاخامی ویژه بر معبدی قربانی و همراه با نخ سرخ و چوب سدر سوزانده شود. معبدی که همه‌چیز آن باید تطهیر شده باشد. به همین خاطر، تا پیش از ظهور گاو سرخ و قربانی‌کردن آن، راهی برای ساختن معبد وجود ندارد.
آنها معتقد بودند تا کنون نه گاو سرخ در تاریخ یهود قربانی شده‌اند و دهمین گاو، گاو سرخ‌ای است که پیش از آخرالزمان قربانی می‌شود: نخستین، در دوران سلیمان، برای ساختن نخستین معبد که چهار صد و اندی سال بعد به دست بخت النصر نابود شد. و ۸ گاو سرخ دیگر در دوران هیکل دوم (معبد هرود) که پس از شکست بابل به دست کوروش، بازسازی شد و در حمله رومی‌ها به اورشلیم در ۷۰ میلادی از بین رفت.
اما در پیشگویی مسیحیان صهیونیست، ساخت هیکل سوم پیش از ظهور مسیحاستیز ممکن نیست. بر اساس پیشگویی‌های آنها، مسیحاستیز ابتدا ظهور می‌کند، یهودیان او را مسیحا می‌پندارند و پیمان صلح‌ای هفت ساله با او می‌بندند و ساخت معبد را آغاز می‌کنند، اما او پس از سه سال و نیم این پیمان را می‌شکند و تصویر خود را در معبد می‌آویزد و به جهانیان می‌گوید او را پرستش کنند.
بر این مبنا به طور کلی پیشگویی های آخرالزمانی صهیونیست های مسیحی، با اقتصاد ارتباط دارد. گزارش های رسمی حاکی از آن است که سازمان‌های مسیحیان تبشیری (اونجلیکال) آمریکایی در سال ۲۰۲۳ حدود ۷۴,۵ میلیارد دلار درآمد داشتند. سازمان‌های دینی در آمریکا نیز مجموعاً ۳۷۸ میلیارد دلار به اقتصاد آمریکا پول تزریق می‌کنند که با برخی از بزرگترین غول‌های تکنولوژیک برابری می کند.
این تفاسیر آخرالزمانی همزمان با حمایت تانیاهو از دونالد ترامپ و سیاست‌های نژادپرستانه علیه مهاجران و مسلمانان و سیاست‌های دولت اسرائیل، برای جذب حداکثری کمک های مالی مومنان معنادار می شود.
به طور کلی، در دهه اخیر، مسیحیان صهیونیست ۶۵ میلیون دلار به اسرائیل کمک مالی کرده‌اند. سازمان‌های متعلق به آنها علاوه بر کمک مالی، تعداد زیادی از اعضایشان را برای کارهای داوطلبانه به سرزمین مقدس اعزام می‌کنند.
گاو سرخ، یأجوج و مأجوج و مسیحاستیز، همگی برای ذهن به اصطلاح «مدرن» و خردمند مسخره‌اند. اما حالا عنصرهای پیشگویی‌ای را می‌سازند که با حمایت مالی و سیاسی مومنان به آن و کاسبان از آن، خود را به واقعیت در خاورمیانه تحمیل کرده است و حالا که دونالد ترامپ به یاری رأی مسیحیان صهیونیست آمریکایی، بار دیگر به کاخ سفید راه یافته، بیشتر از هر زمان می توان شاهد تقویت اقتصاد اسرائیل با پیشگویی های آخرالزمانی بود!
*دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه تهران و پژوهشگر مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه
