شنبه 22 دی 1403
Friday, 10 January 2025
فیلم گزارش را این‌جا ببینید
عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ در حالی که ایران با چالش‌های متعددی از جمله نوسانات شدید آب و هوایی دست و پنجه نرم می‌کند، مسئله‌ی قطعی برق به یک بحران جدی و روزمره برای شهروندان بدل شده است. این خاموشی‌ها که پیش از این با گرم شدن هوا و کاهش منابع آبی مرتبط بود، اکنون با سرد شدن هوا و کمبود گاز نیز شدت یافته و نشان‌دهنده‌ی یک ناترازی عمیق در سیستم انرژی کشور است. این بحران ریشه در سوء مدیریت، عدم آینده‌نگری و کم‌توجهی به سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی در طول سالیان متمادی دارد.
بحران قطعی برق که از تابستان امسال به طور گسترده‌ای در ایران دیده شد، به تازگی در پی کاهش دما و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و صنایع، دوباره شدت گرفته است. این مسئله نه تنها زندگی روزمره شهروندان را مختل کرده، بلکه به بخش‌های صنعتی و تولیدی کشور نیز خسارات قابل توجهی وارد کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که کاهش توان نیروگاه‌های برق ناشی از کمبود گاز، عامل اصلی این خاموشی‌های گسترده است.
وابستگی شدید ایران به سوخت‌های فسیلی، به ویژه نفت و گاز، به عنوان منبع اصلی تولید انرژی، یکی از عوامل کلیدی این بحران است. حدود ۹۸ درصد از تولید انرژی در ایران همچنان وابسته به این منابع است، در حالی که توسعه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی با سرعت بسیار کمی پیش رفته است. این وابستگی نه تنها کشور را در برابر نوسانات قیمت جهانی انرژی آسیب‌پذیر کرده، بلکه منجر به ناترازی در تولید و مصرف نیز شده است.
تاریخچه‌ی صنعت برق در ایران نشان می‌دهد که با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای توسعه‌ی این صنعت از دوران قاجار تاکنون، هنوز زیرساخت‌های لازم برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون کشور فراهم نشده است. اولین نیروگاه برق ایران در دوره قاجار با ظرفیت ۴۰۰ کیلووات راه‌اندازی شد و در دوره پهلوی نیز تلاش‌هایی برای افزایش ظرفیت تولید برق صورت گرفت. در دهه‌های پس از انقلاب نیز با وجود قراردادهای مختلف با شرکت‌های خارجی، هنوز مشکلات اساسی در این حوزه حل نشده است.
آمار و ارقام منتشر شده از سوی وزارت نیرو حاکی از آن است که مصرف برق در ایران از متوسط جهانی پیشی گرفته و سهم بخش خانگی و صنعت در این مصرف قابل توجه است. در سال ۱۴۰۱، میزان کل مصرف برق کشور بیش از ۳۱۶ هزار گیگاوات ساعت بوده است که این رقم نشان‌دهنده‌ی ضرورت توجه بیشتر به مدیریت مصرف و اصلاح الگوی مصرف انرژی است.
عدم سرمایه‌گذاری کافی در نوسازی تجهیزات فرسوده و عدم توسعه‌ی فناوری‌های بهره‌برداری از میادین نفتی و گازی نیز از دیگر عوامل بحران انرژی در ایران است. سوزاندن مقادیر قابل توجهی گاز در فلرهای نفتی، به جای استفاده بهینه از آن، نشان‌دهنده‌ی ضعف مدیریتی و عدم استفاده از ظرفیت‌های موجود در این زمینه است. این مسئله به ویژه در شرایط فعلی که کشور با کمبود گاز مواجه است، حائز اهمیت است.
بحران انرژی در ایران، زنگ خطری برای مسئولان و تصمیم‌گیران کشور است. دولت باید با برنامه‌ریزی بلندمدت، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، نوسازی زیرساخت‌ها و مدیریت بهینه‌ی مصرف، راهکاری برای حل این بحران ارائه دهد. تاخیر در این زمینه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای اقتصاد و جامعه‌ی ایران به همراه داشته باشد.
