از علی حاتمی و بهرام بیضایی تا حمید نعمت‌الله و کیانوش عیاری زیر تیغ سانسور

مهسا بهادری: کمتر از ۲۰ روز دیگر، چهل و سومین جشنواره فیلم فجر کار خود را آغاز می‌کند، در این دوره که به دبیری منوچهر شهسواری برگزار می‌شود، حمید نعمت الله امسال هم متقاضی حضور فیلم «قاتل و وحشی» در جشنواره فجر بود، در واقع هفته گذشته نعمت الله با انتشار یادداشتی از مسئولان جشنواره خواست این فیلم را یک سانس در کوچکترین سالن جشنواره اکران کنند. در متن این یادداشت آمده: «با گذشت شش سال از ساخت فیلم «قاتل و وحشی» و بلاتکلیفی در صدور مجوز نمایش این اثر، علیرغم پیگیری و درخواست اینجانب همچنان اکران این فیلم میسر نشده است. درباره «قاتل و وحشی» همیشه تلاش کرده ام ارتباط و کنجکاوی مخاطب را از شر سایه کلمه توقیف دور نگه دارم. هر چند که سکوت و مراعات بنده گویا از مراجع سلب مسئولیت کرده تا هر ساله با انواع و اقسام دروغ، «قاتل و وحشی» را به سال آینده و مسئول بعدی حواله دهند. پس تصمیم گرفتم در خواست خود را عمومی منتشر کنم. هم اکنون با توجه به فرصت جشنواره فجر لازم می دانم در جهت پیگیری حقوق این اثر ، درخواست کنم فیلم «قاتل و وحشی» را یک سانس در کوچکترین سالن جشنواره اکران کنید.»

روز گذشته (پنجشنبه ۲۰ دی) آثار حاضر در این دوره از جشنواره اعلام شدند اما خبری از «قاتل و و حشی» نبود اما امروز خبر رسید که سرانجام پس از پنج سال طلسم فیلم سینمایی «قاتل و وحشی» شکسته است.

در این خبر آمده طبق اعلام روابط عمومی‌ جشنواره فجر، محمدرضا مصباح در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشته است: «بیست و سه روز از صبح تا پاسی از شب در کنار رفقا و همکاران حرفه‌ای و هنرمندم بودم و آموختم و آموختم.  در همینجا از همه عزیزان هیأت انتخاب بابت تلاش همدلانه و صبورانه‌شان و همچنین از اعضا ستاد جشنواره خصوصا مسعود احمدیان عزیز و احد صادقی نازنین و به ویژه از دبیر محترم جشنواره منوچهر شاهسواری بزرگوار که امروز یکی از فیلم‌های بسیار خوب که اتفاقا رأی اکثریت هیات انتخاب را به همراه داشت و تهیه‌کنندگی آن را سعید شاهسواری (برادر منوچهر شاهسواری) به عهده داشت برای جلوگیری از هرگونه شائبه و حاشیه کنار گذاشت و صحنه دیگری از تدبیر و ایثار را  رقم زد، تقدیر و تشکر کنم.

اما آثار درخشان همسفران خلاق و خصوصا جوانان پر انگیزه و آینده دار سینمای ایران را دیدیم و لذت بریدم.

خدای بزرگ را شاهد و گواه می‌گیرم که تمام مساعی خودمان رو به کار گرفتیم تا درست‌ترین تصمیم را بگیریم و با هم عهد کردیم که بدون حب و بغض ببینیم و انتخاب کنیم.

از آنجا که خوب می‌دانیم که انتخاب امروز ما در فردای بسیاری از همکاران و خصوصا جوانان تأثیرگذار است چشمانمان را خوب شستیم از هرچه غیرحق بود تا درست‌تر ببینیم و حالا که به ایستگاه آخر رسیدیم اول از خدای خطاپوش و بعدا از هنرمندان بزرگی که قضاوت ما را پذیرفتند تا آثار وزین و جذابشان را ببینیم و با علم و تجربه مختصر خود از بین خوب‌ها بهترین را با سلیقه خود برگزینیم، می‌خواهم اشتباهات احتمالی ما را ببخشایند.

یاران و رفیقان مهربان اگر هنرتان در آثار انتخابی نبود مطمئن باشید که با دقت و وسواس دیدیم و مقایسه کردیم و جمع‌بندی کردیم و چه می‌شود کرد که تصمیمات گروهی گاهی سخت و گاهی تلخ است.

حتما فیلم‌های خوب و درخشانتان راه خود را در دیگر عرصه ها پیدا خواهد کرد.

البته ان شالله طبق وعده‌ای که مسئولین وزارت ارشاد دادند بسیاری از آثار سینمای ایران که تاکنون به هر دلیلی فرصت نمایش نداشته‌اند در بخش ویژه جشنواره امسال اکران خواهند شد.

خدایا این آزمون را برای ما فرصتی قرار ده تا به انسانیت و ساحت محبتت نزدیک‌تر شویم و نهایتا در محضرت سربلند باشیم که تعز من تشاء و تذل من تشاء.»

به این ترتیب به نظر می‌رسد با توجه به درخواست حمید نعمت‌الله برای نمایش فیلم «قاتل و وحشی» و نیز فیلم‌های دیگری همچون «پیر پسر» اکتای براهنی و «رکسانا» پرویز شهبازی از جمله فیلم‌هایی باشند که در این بخش ویژه به نمایش در خواهند آمد.»

اما در اصل؛  تاریخ سینمای ایران را از هر طرف ورق بزنیم یک واژه در آن خودنمایی می‌کند: «توقیف». ربطی هم به پیش و پس از انقلاب و یا دولت‌های مختلف ندارد. برخی فیلم‌ها از نظر مسئولان وقت شایسته دریافت پروانه نمایش نبوده‌اند و برای مدتی یا همیشه مهر توقیف خورده‌اند، برخی دیگر هم شانس نمایش در جشنواره را داشتند اما دیگر هیچ‌گاه روی پرده نیامدند در ادامه به چند مورد از این آثار می‌نگریم.

۲۴۵۲۴۵