چطور کودکان خود را از اینترنت دور نگه داریم؟

به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ جاناتان هایدت، روان‌شناس اجتماعی، هم مثل هر پدر و مادری با چالش‌های بزرگ شدن فرزندان در عصر دیجیتال دست و پنجه نرم می‌کند.

تلاش‌های او برای دور نگه داشتن پسر ۱۸ ساله‌اش از تلفن هوشمند و محدود کردن استفاده دختر ۱۵ ساله‌اش از تیک‌تاک نشان می‌دهد که این مشکل تنها به او محدود نمی‌شود.

او می‌گوید: "دخترم خیلی ماهرانه می‌تواند مرا متقاعد کند.من به نوعی مجبور شدم به خواسته‌اش تن بدهم." دخترش هم مثل بسیاری از نوجوانان، خواهان استفاده از اسنپ‌چت است و معتقد است که همه همکلاسی‌هایش از این اپلیکیشن استفاده می‌کنند.

بر اساس گزارشی از تایمز، اینکه حتی هایدت، با چالشِ زمانِ نمایشِ فرزندانش دست و پنجه نرم می‌کند، گویای فراگیری و گستردگی این معضل است. در سال ۲۰۲۴، این روان‌شناس اجتماعیِ ۶۱ ساله آمریکایی، به چهره‌ای شاخص و پیشرو در جنبشی جهانی مبدل گشت که هدفی جز رهایی کودکان از سلطه تلفن‌های هوشمند و آسیب‌های رسانه‌های اجتماعی ندارد.

«نسل مضطرب»، کتاب پرفروش هایدت، با موشکافی به این مسئله می‌پردازد که چگونه تغییر رویکرد از بازی‌های آزاد و کودکانه به استفاده از تلفن‌های هوشمند، رشد طبیعی کودکان را دچار اختلال کرده است.

او بر این باور است که ما ناخواسته درگیر یک فاجعه شده‌ایم؛ «کودکان را در دنیای واقعی بیش از اندازه حمایت می‌کنیم، در حالی که در دنیای مجازی از آنها غافلیم و به اندازه کافی از آن ها محافظت نمی‌کنیم.» این سهل‌انگاری، عواقبی وخیم و جبران‌ناپذیر به دنبال خواهد داشت

هایدت با نگرانی می‌گوید: در سال‌های اخیر اتفاق عجیبی برای کودکان افتاده است. تا پیش از سال ۲۰۱۲، آمار مشکلات روحی و روانی در کودکان تقریبا ثابت بود، اما از آن زمان به بعد ناگهان افزایش چشمگیری پیدا کرده است.

او معتقد است که عامل اصلی این تغییر، سیل عظیمی از محتواهای اعتیادآور در دنیای دیجیتال است. این محتواها، به‌ویژه ویدیوهای کوتاه و جذاب، جایگزین بازی‌های سنتی و مطالعه شده‌اند و در نتیجه، رشد طبیعی کودکان را مختل کرده‌اند. هایدت با تأکید بر این موضوع می‌گوید: "این دیگر دوران کودکی نیست که ما می‌شناختیم.

نسل دیجیتال، اسیر صفحه‌های کوچک

دنیای امروز، دنیای فناوری و ارتباطات بی‌سیم است. اما این پیشرفت شگفت‌انگیز، چالش‌های جدیدی را نیز به همراه آورده است. یکی از این چالش‌ها، نفوذ گسترده تلفن‌های هوشمند در زندگی کودکان است. براساس آمار آفکام، ۹۱ درصد از نوجوانان ۱۱ ساله در بریتانیا صاحب تلفن هوشمند هستند و میانگین سنی دریافت نخستین تلفن هوشمند در این کشور به حدود نه سال کاهش یافته است. حتی کودکان ۵ تا ۷ ساله نیز از این قاعده مستثنی نبوده و ۲۵ درصد از آن‌ها به تلفن همراه دسترسی دارند.

نکته تکان‌دهنده‌تر این‌است که، علی‌رغم تعیین حداقل سن ۱۳ سال برای عضویت در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی، نیمی از کودکان زیر ۱۳ سال در بریتانیا از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کنند. به طور متوسط، یک نوجوان روزانه ۲۳۷ اعلان از تلفن هوشمند خود دریافت می‌کند؛ بمبارانی از اطلاعات، تبلیغات و محتوای گوناگون که می‌تواند بر سلامت روان و رشد شناختی آن‌ها تأثیر بگذارد.

بر اساس این گزارش  اگر سال ۲۰۲۴ جرقه‌ای بود که هایدت به بحث جهانی درباره تأثیر تلفن‌های هوشمند بر کودکان زد، امسال می‌تواند سالی باشد که این جرقه به شعله‌ای فروزان تبدیل شود. والدین نگران در سراسر جهان، دست در دست هم داده‌اند تا فرزندانشان را از چنگال دنیای دیجیتال نجات دهند.

دولت‌ها نیز به این نگرانی پاسخ داده و قوانین و مقرراتی را برای محدود کردن استفاده کودکان از تلفن همراه وضع می‌کنند. اندیشه‌های هایدت به سرعت به الهام‌بخش این جنبش جهانی تبدیل شده است.

او از آپارتمان نیویورکی خود در یک تماس تصویری گفت که از «شورش والدین» علیه دوران کودکی مبتنی بر تلفن همراه که در بریتانیا آغاز شده، بسیار خوشحال است. در این کشور، ۹۱ درصد از ۱۱ ساله‌ها صاحب تلفن هوشمند شخصی هستند و کودکان ۵ تا ۱۵ ساله به طور متوسط روزانه ۵ ساعت و ۲۴ دقیقه را در فضای مجازی سپری می‌کنند.

سه تن از والدین نگران بریتانیایی به نام‌های دایزی گرینول، جو رایری و کلر فرنیهو، گروهی به نام «دوران کودکی بدون تلفن هوشمند» را پایه‌گذاری کرده‌اند. این گروه مردمی که اکنون بیش از ۱۵۰ هزار عضو دارد، با هدف به تأخیر انداختن ورود کودکان به دنیای دیجیتال و حمایت از دوران کودکی سالم‌تر فعالیت می‌کند. تاکنون حدود ۸۵ هزار والدین پیمانی را امضا کرده‌اند که متعهد می‌شوند تا پایان سال نهم به فرزندان خود تلفن هوشمند ندهند. همچنین، والدینی از ۱۰۳۰۰ مدرسه (یک سوم مدارس بریتانیا) به این کمپین پیوسته‌اند.

قابل توجه است که این کمپین تنها چند ماه پیش، در ماه فوریه، زمانی که دو دوست گرینول از سوفولک و فرنیهو از همپشایر  یک گروه گفتگوی ساده در واتس‌اپ برای دوستان خود ایجاد کردند، شکل گرفت. هدف آن‌ها این بود که با یکدیگر مشورت کنند و در مورد بهترین زمان برای دادن تلفن هوشمند به فرزندانشان تصمیم بگیرند. اما آنچه آغاز شد یک گفتگوی ساده بین دوستان بود، خیلی زود به یک جنبش جهانی تبدیل شد. این گروه کوچک واتس‌اپ، الهام‌بخش بیش از ۲۵ گروه مشابه در سراسر دنیا، از کنیا تا کاستاریکا شد.

دایزی گرینول، یکی از بنیانگذاران این کمپین، می‌گوید: نگرانی ما درباره تأثیر مخرب تلفن‌های هوشمند بر کودکان، جهانی شده است. والدین در سراسر دنیا به دنبال راه‌هایی برای محافظت از فرزندانشان در برابر دنیای دیجیتالی هستند. زمانی که تلفن‌های هوشمند وارد بازار شدند، تبلیغات گسترده‌ای مبنی بر بهبود کیفیت زندگی با این دستگاه‌ها صورت گرفت. اما حالا، پس از گذشت چند سال، مردم به وضوح متوجه عواقب آن بر کودکان شده‌اند. این پیمان، اقدامی عملی و امیدوارکننده برای والدین است و می‌تواند تغییرات بزرگی ایجاد کند

هایدت نیز به عنوان سفیر رسمی این کمپین، جلساتی را برای مدیران مدارس برگزار می‌کند. در بسیاری از مدارس، از دانش‌آموزان خواسته می‌شود تا هنگام ورود به مدرسه، تلفن همراه خود را تحویل دهند یا آن را در خانه بگذارند.در میان همه این تلاش‌ها، هایدت با تعهد به یک برنامه سه‌ساله برای جمع‌آوری ۱۵ میلیون دلار، نقش محوری را ایفا می‌کند. او قصد دارد با همکاری والدین، معلمان و قانون‌گذاران در سراسر جهان، دوران کودکی بدون تلفن هوشمند را به واقعیت تبدیل کند. این هدف، با وجود تلاش غول‌های فناوری برای توسعه فناوری‌های اعتیادآور، همچنان بلندپروازانه است. اما حمایت ده‌ها هزار والدین و مدرسه، این هدف را دست‌یافتنی‌تر کرده است.

هایدت معتقد است که ایجاد یک جنبش گسترده، کلید تغییر در استفاده از تلفن‌های هوشمند است. او می‌گوید: "تا سال آینده، میلیون‌ها کودک در کشورهای غربی در مدارسی تحصیل خواهند کرد که استفاده از تلفن همراه در آن‌ها ممنوع است. مطالعات نشان داده‌اند که این امر منجر به افزایش خلاقیت، یادگیری بهتر و تقویت روابط اجتماعی می‌شود. من بسیار امیدوارم. زیرا شاهدیم که مادران در سراسر جهان با قدرت و اراده‌ای مثال‌زدنی برای این هدف تلاش می‌کنند"

نسلی بدون اعتیاد به گوشی

والدین باید به جای غرق کردن کودکان در دنیای دیجیتال، بر روی فراهم کردن یک دوران کودکی سالم و فعال برای آن‌ها تمرکز کنند. تا قبل از ۱۶ سالگی، بهتر است از دادن تلفن هوشمند و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی به آن‌ها خودداری کنند. به جای آن، می‌توان فرصت‌های بیشتری برای بازی‌های آزاد، مسئولیت‌پذیری در دنیای واقعی و فعالیت‌های گروهی فراهم کرد. همچنین، حذف صفحه نمایش از اتاق خواب کودکان پس از ساعت ۱۰ شب می‌تواند به بهبود خواب و تمرکز آن‌ها کمک کند. علاوه بر این، همکاری با دیگر والدین و مدارس برای ایجاد محیط‌های آموزشی بدون تلفن همراه، گامی مهم در این مسیر است

در نروژ، جایی که استفاده کودکان از شبکه‌های اجتماعی بسیار رایج شده، دولت تصمیم گرفته است تا سن مجاز برای استفاده از این پلتفرم‌ها را از ۱۳ به ۱۵ سال افزایش دهد. در استرالیا نیز اقدامات مشابهی صورت گرفته است. از ماه مارس، استفاده از تلفن همراه در تمام مدارس دولتی این کشور ممنوع شده و قانونی برای ممنوعیت حساب‌های شبکه‌های اجتماعی برای کودکان زیر ۱۶ سال تصویب شده است. در بریتانیا نیز نگرانی‌هایی در این زمینه وجود دارد.

پیتر کایل، وزیر فناوری این کشور، دستور بررسی تأثیرات تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی بر کودکان را داده است تا براساس نتایج این تحقیق، تصمیمات لازم اتخاذ شود. جاناتان هایدت، یکی از فعالان این حوزه، می‌گوید که هر هفته ده‌ها ایمیل از والدین دریافت می‌کند که از او برای تلاش‌هایش تشکر می‌کنند یا از او درخواست سخنرانی در مدارس را دارند. او معتقد است که والدین به خوبی متوجه پیامدهای منفی استفاده بیش از حد کودکان از فناوری شده‌اند و به دنبال ایجاد تغییرات هستند.

هایدت به جای تمرکز بر ارتباط با تک‌تک والدین، تلاش می‌کند تا با گروه‌های بزرگتری مانند مدیران مدارس ارتباط برقرار کند و تغییرات گسترده‌تری را ایجاد کند. او می‌گوید: "والدین به خوبی می‌دانند که استفاده بی‌رویه کودکان از فناوری اشتباه است و به همین دلیل به دنبال ایجاد محدودیت هستند. آن‌ها می‌خواهند آینده‌ای بهتر برای فرزندانشان رقم بزنند."