به گزارش مشرق، فوتبال در دنیای مدرن به یک صنعت جهانی تبدیل شده است که نه تنها بر اساس رقابت‌های فنی بلکه به واسطه تحول‌های استراتژیک و مدیریتی پیش می‌رود. یکی از تحولاتی که در سال‌های اخیر در اکثر باشگاه‌ها و تیم‌های ملی مشاهده می‌شود، توجه ویژه به جوان‌گرایی در ترکیب تیم‌ها است. این استراتژی نه تنها به تیم‌ها کمک می‌کند تا در رقابت‌های مختلف موفق باشند، بلکه پایه‌گذار آینده‌ای پایدار و پررونق در فوتبال خواهد بود.
جوان‌گرایی به معنای بهره‌برداری از بازیکنان کم‌سن و سال، اما با استعداد و پتانسیل بالا، در ترکیب اصلی تیم‌ها است. این حرکت به تیم‌ها کمک می‌کند که استعدادهای جوان را شناسایی کرده و آنها را در محیطی حمایتی پرورش دهند تا در آینده ستارگان بزرگ فوتبال شوند. این روند به ویژه در تیم‌های ملی که نیاز به نسل جدیدی از بازیکنان برای ادامه مسیر دارند، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
مزایای جوان گرایی در فوتبال
بازیکنان جوان با انرژی و انگیزه بالایی وارد زمین می‌شوند. این انگیزه نه تنها برای خود آنها مفید است، بلکه باعث ایجاد یک فضای رقابتی در تیم می‌شود که به افزایش سطح عملکرد سایر بازیکنان نیز کمک می‌کند. استفاده از بازیکنان جوان فرصتی برای آنها به‌وجود می‌آورد تا در مواجهه با فشارهای مسابقات حرفه‌ای، تجربیات ارزشمندی کسب کنند. آنها با قرار گرفتن در محیط‌های پرچالش‌تر، به سرعت رشد می‌کنند و به بازیکنانی حرفه‌ای و با تجربه تبدیل می‌شوند.
سرمایه‌گذاری در جوانان به تیم‌ها این امکان را می‌دهد که به‌طور بلندمدت برای موفقیت‌های آینده برنامه‌ریزی کنند. بازیکنان جوان می‌توانند در سال‌های آینده هسته اصلی تیم را تشکیل دهند و دیگر بازیکنان را برای رسیدن به اهداف تیمی همراهی کنند. بازیکنان جوان معمولاً ایده‌ها و نگرش‌های جدیدی به بازی وارد می‌کنند. این تنوع در دیدگاه‌ها و استراتژی‌ها می‌تواند به نوآوری در شیوه‌های بازی تیم‌ها کمک کند. وقتی یک تیم به بازیکنان جوان فرصت می‌دهد تا نظرات و سبک بازی خود را معرفی کنند، می‌تواند به تاکتیک‌های جدیدی برسد که در رقابت‌های بزرگ به نفع آن تیم باشد. از نظر اقتصادی نیز، جوان‌گرایی به تیم‌ها این امکان را می‌دهد که از هزینه‌های بالای انتقال بازیکنان بزرگ بکاهند. با پرورش و استفاده از بازیکنان جوان، باشگاه‌ها می‌توانند هزینه‌های ناشی از خرید بازیکنان گران‌قیمت را کاهش دهند و در عین حال سطح رقابت‌پذیری تیم را بالا نگه دارند.
در فوتبال ایران امنیت شغلی وجود ندارد
سید سیروس پورموسوی کارشناس فوتبال در رابطه با جوان گرایی اظهار کرد: در فوتبال ایران به دلیل عدم وجود امنیت شغلی، مربیان کمتر به سمت جوان‌گرایی می‌روند و این موضوع باعث محدودیت در تعداد مربیانی شده که به این روش اعتماد دارند. تعداد مربیانی که جوان‌گرایی می‌کنند در لیگ ایران انگشت‌شمار است. به‌طور مثال، برخی مربیان را دیده‌ام که میانگین سنی تیمشان ۲۴ یا ۲۵ سال بوده و مرتباً مصاحبه می‌کردند که تیم جوانی دارند. از سوی دیگر، برخی مربیان تنها زمانی که تیمشان در دقیقه ۹۰ عقب است و بازی را واگذار کرده، چند بازیکن جوان را وارد زمین می‌کنند تا شکست‌هایشان را توجیه کنند.
او ادامه داد: در ابتدای فصل، مربیان برای تعداد سهمیه‌های بزرگسالان در لیست تیم، رقابت شدیدی دارند. این موضوع نشان‌دهنده این است که فوتبال ما به دلیل عدم امنیت شغلی، رویکردی نتیجه‌گرا دارد. اگر مربیان به جوان‌گرایی اعتقاد داشتند، لیستی متوازن‌تر از بازیکنان جوان و بزرگسال می‌خواستند. بازیکن جوان واقعی در فوتبال ما کسی است که زیر ۱۸ یا ۱۹ سال سن دارد، در حالی که بازیکنانی با سن زیر ۲۳ سال نیز به‌سختی در تیم‌ها دیده می‌شوند. تیم‌هایی که به‌اجبار به دلیل بودجه پایین از بازیکنان جوان استفاده می‌کنند، معمولاً فرصت کافی برای بهره‌گیری از این بازیکنان ندارند.
نتیجه گرایی عامل نادیده گرفتن جوان گرایی
سرمربی سابق تیم فوتبال جوانان تصریح کرد: مدیران باشگاه‌ها نیز شرایط مشابهی دارند؛ آنها برای کسب نتیجه در یک فصل تلاش می‌کنند، زیرا تمدید قرارداد و ادامه کارشان وابسته به نتایج است. در چنین شرایطی، جوان‌گرایی در اولویت قرار نمی‌گیرد. به‌عنوان نمونه، چند سال پیش که سرمربی یک تیم بودم، مدیرعامل و هیئت مدیره به من گفتند که از جوانان استفاده کنم و حمایتشان تا آخر فصل را تضمین کردند. آن سال تیم صنعت نفت آبادان جوان‌ترین تیم لیگ بود و حتی در زمان شکست نیز هواداران حمایت می‌کردند، زیرا می‌دانستند هدف اصلی، ساختن پشتوانه‌ای برای آینده باشگاه است. باشگاه‌هایی که وضعیت مالی خوبی ندارند، ناچار به جوان‌گرایی می‌شوند، اما این روند باید با برنامه‌ریزی بلندمدت همراه باشد. هواداران نیز باید این روند را بپذیرند و از باشگاه حمایت کنند. نمونه‌هایی از این قبیل را در سال‌های گذشته دیده‌ایم که تیم‌هایی مانند سایپا به سمت جوان‌گرایی رفتند، اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح، سقوط کردند.
پورموسوی خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات دیگر، عدم امکان جذب بازیکنان جوان خارجی در لیگ ایران است. این مسئله در کشورهای دیگر نیز وجود دارد؛ بازیکنان جوان ایرانی نمی‌توانند به‌راحتی در لیگ‌های سطح اول آن کشورها بازی کنند و معمولاً باید مدتی در تیم‌های دوم یا آکادمی‌های آنجا فعالیت کنند. ایران از نظر استعدادهای فوتبالی بسیار غنی است. من به‌عنوان کسی که سال‌ها در تیم‌های پایه کار کرده‌ام، این موضوع را به چشم دیده‌ام. سالی که سرمربی تیم ملی جوانان بودم، اطلاعات ۱۴۰۰ بازیکن را با جزئیات بررسی کردم؛ من مسابقات لیگ برتر جوانان و لیگ یک مناطق را به‌طور کامل پیگیری می‌کردم. حتی مسابقات آموزشگاهی را یک هفته از نزدیک در بندرعباس دیدم و بازیکنان تمام استان‌ها را بررسی کردم. واقعاً ایران پر از استعداد است، اما متأسفانه این استعدادها به‌خوبی محافظت نمی‌شوند. بسیاری از این بازیکنان در مسیر فوتبال زده می‌شوند و خداحافظی می‌کنند.
بسیاری از باشگاه زیر یک درصد از بودجه را صرف جوان گرایی می‌کنند
او افزود: طبق آئین‌نامه، تیم‌هایی که مجوز حرفه‌ای دریافت می‌کنند باید ۱۰ درصد از بودجه‌شان را صرف آکادمی‌هایشان کنند. اما به جز سپاهان و یکی دو باشگاه دیگر، این قانون در ایران اجرایی نمی‌شود. بسیاری از باشگاه‌ها زیر یک درصد بودجه خود را صرف تیم‌های پایه می‌کنند. آیا ممکن است یک باشگاه با بودجه خوب آکادمی مناسب نداشته باشد؟ من در بسیاری از تیم‌های لیگ برتر دیده‌ام که زمین تمرین مناسب، توپ یا وسایل آموزشی کافی ندارند. به‌جز یکی دو باشگاه، بقیه فقط شعار می‌دهند که آکادمی دارند و استعداد پرورش می‌دهند. من ۳۰ سال است که در فوتبال ایران حضور دارم و دیده‌ام بازیکنان آکادمی‌ها در چه شرایطی قرار می‌گیرند. حتی گاهی کفش مناسب برای تمرین یا مسابقات رسمی ندارند.
سرمربی سابق استقلال خوزستان ادامه داد: به جرأت می‌توانم بگویم که وضعیت آکادمی‌های ما بسیار اسفناک است. همین حالا می‌توانم اسم بیش از ۱۰ باشگاه را بیاورم که توجهی به تیم‌های پایه خود ندارند. همه ما می‌دانیم تیم‌های پایه با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بسیاری از بازیکنان از فوتبال خسته می‌شوند و کناره‌گیری می‌کنند. اگر به بازیکنانی که مصدوم می‌شوند نگاه کنیم، می‌بینیم که چطور به فراموشی سپرده می‌شوند. در رده‌های پایه، سالانه بازیکنانی داریم که رباط یا مینیسک پاره می‌کنند و فوتبالشان تمام می‌شود. باشگاه‌ها باید برای حمایت از بازیکنان جوان و استعدادهای آینده‌دار، برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند و این مسیر را با جدیت بیشتری دنبال کنند.
نبود زیر ساخت مشکلات زیادی را در فوتبال پایه به وجود آورده است
پورموسوی توضیح داد: به دلیل نبود امکانات مناسب، زمین‌های غیر استاندارد و مربیان کم‌تجربه، مشکلات زیادی در فوتبال پایه ایران وجود دارد. برخی باشگاه‌ها صرفاً برای کاهش هزینه‌ها از مربیانی با مدارک پایین استفاده می‌کنند که نتیجه آن، عدم تربیت بازیکنان حرفه‌ای است. این مسائل باعث می‌شود هر سال تعداد زیادی بازیکن به دلیل آسیب‌هایی مثل پارگی رباط از فوتبال کناره‌گیری کنند. می‌توان گفت جوان‌گرایی در فوتبال ایران بیشتر یک شعار است. وقتی بر سر لیست بزرگسالان این‌همه سروصدا می‌شود و باشگاه‌ها و مربیان اعتراض می‌کنند، مشخص است که اعتقادی به جوان‌گرایی وجود ندارد. البته مربیان و مدیران عامل هم بی‌تقصیر نیستند؛ چون امنیت شغلی ندارند.
او در پایان خاطر نشان کرد: در فوتبال ایران، اگر تیمی نتیجه نگیرد، اولین کسانی که قربانی می‌شوند، مربیان و مدیران هستند. حتی هواداران نیز به‌جای حمایت، فشار زیادی به تیم وارد می‌کنند. درحالی‌که هواداران باید با فلسفه و اهداف باشگاه کنار بیایند و از آن حمایت کنند. باشگاه‌هایی که بودجه خوبی دارند، به‌راحتی بازیکنان خارجی و باتجربه جذب می‌کنند. اما بسیاری از باشگاه‌ها این توانایی را ندارند و مجبورند به سمت جوان‌گرایی بروند. مربیان هم تلاش می‌کنند که این روند را مدیریت کنند، اما موفقیت در این مسیر زمان می‌برد. متأسفانه این فرصت به مربیان داده نمی‌شود و خیلی زود کنار گذاشته می‌شوند.
