ترکیه برای توافق با کردها خیز برداشته است؟ / صلح سرد آنکارا

نامه نیوز - ترکیه در اقدامی که می‌تواند ژئوپلیتیک منطقه را به‌طور قابل توجهی تغییر دهد، اعلام کرده است که قصد دارد روند صلح جدیدی با حزب کارگران کردستان (PKK) آغاز کند. به ادعای ناظران این ابتکار در شرایطی مطرح می‌شود که نگرانی‌‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه رویارویی ادعایی میان اسراییل و ایران تاثیرات منفی برای ترکیه به دنبال داشته باشد. به ادعای ناظران شرایط کنونی ایران در سوریه می‌تواند برای آنکارا نگران‌کننده باشد، چراکه این ادعا مطرح است که احتمال دارد اسراییل جایگزین تهران در شام و در ادامه با گروه‌های کردی علیه منافع ترکیه متحد شود. اکنون اما به ادعای نشریات خارجی طرح صلحی که توسط دولت باحچلی از حزب حرکت ملی ترکیه (MHP) و با حمایت رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه هدایت می‌شود، احتمالا با هدف نظم‌‌دهی به جبهه داخلی ترکیه صورت می‌گیرد. همزمان صلح با حزب کارگران کردستان (PKK) همچنین می‌تواند برای اصلاحات قانونی مورد نیاز برای ادامه دوره چهارم ریاست‌جمهوری اردوغان در سال 2028، مقداری صرفه داخلی برای این کشور داشته باشد. به این بهانه امواج میدیا طی گزارشی در این رابطه آورده است در عین حال که این اقدام چندین هدف داخلی را همزمان دنبال می‌کند، اما هرگونه توافق صلح میان آنکارا و حزب کارگران کردستان، به ناچار روابط درون ‌کردی را نیز تغییر خواهد داد، چراکه ابتکارات صلح ترکیه پیش از این از سوی رهبران کلیدی کرد در عراق و سوریه مورد حمایت قرار گرفته که البته نشان‌دهنده آمادگی برای بازتعریف الگوی کنونی است. اگر روند صلح به خوبی پیش برود، سیاستگذاران در اقلیم کردستان عراق به دقت پیگیری خواهند کرد که چگونه این تغییرات عمیق، توافقات حساس و پیچیده میان احزاب کردی در منطقه و متحدان آنها را بازتعریف می‌کند.

در ادامه این گزارش آمده است که در هسته تغییر غیرمنتظره سیاست ترکیه به سوی حزب کارگران کردستان، ترس آنکارا از این است که اسراییل با تقویت پیوندهای ادعایی دیپلماتیک خود بتواند وفاداری‌‌های کردها را به دست آورد. اگرچه این نگرانی‌ها اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد، اما به‌طور کامل نمی‌توان آنها را نادیده گرفت، چراکه تل‌آویو مدت‌هاست روابط نزدیکی با گروه‌ها و احزاب مسلح کردی داشته است، به ویژه در دهه‌های 1960 و 1970. اگرچه این ادعا به ندرت به‌طور علنی از سوی گروه‌ها در اقلیم کردستان عراق بیان می‌شود، اما برخی رهبران کردی در آنجا نیز به دنبال روابط نزدیک‌‌تر با تل‌آویو هستند. به‌ویژه، متحدان سوری حزب کارگران کردستان که در اواخر دسامبر به‌طور ادعایی از اسراییل در برابر احتمال خروج امریکا از سوریه درخواست کمک کردند. به این ترتیب، اردوغان احتمالا روند صلح با PKK را به عنوان راهی برای پیشی گرفتن از هرگونه تحرک احتمالی تل‌آویو برای وارد کردن گروه‌های کردی به اردوگاه خود می‌‌بیند.

به باور گروهی از ناظران از نگاهی دیگر پایان دادن به درگیری با PKK و عملیات‌های ضد شورشی مرتبط همزمان می‌تواند ثبات داخلی ترکیه و احتمالا موقعیت سیاسی اردوغان را تا پیش از انتخابات 2028 تقویت کند. رای کردی‌‌ها به‌طور تاریخی نقش حیاتی در سیاست این کشور ایفا کرده است. در ادامه این گزارش اما آمده است که با این حال، حملات PKK به تاسیسات تسلیحاتی دولتی در اواخر اکتبر و ضربات تلافی‌‌جویانه ترکیه به این گروه و وابستگان آن در عراق و سوریه، مسائل را پیچیده‌تر کرده است. در عراق نیز رهبری حزب دموکرات کردستان (KDP) مستقر در اربیل حمایت قوی خود را از ابتکار صلح پیشنهادی ترکیه اعلام کرده است. مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان و به‌طور علنی از تلاش‌‌های حداقل ظاهری اردوغان برای پایان دادن به دشمنی با PKK استقبال کرد‌. تنها چند روز پیش از درخواست باحچلی برای توافق با اوجالان رهبر حزب کارگران کردستان، مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان با اردوغان در آنکارا و همچنین هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه و ابراهیم کالین دیدار کرد. به ادعای امواج میدیا بارزانی در این دیدار در مورد احتمال توافق اظهاری مثبت داشته و گفت که این توافق به نفع کل منطقه خواهد بود. چنین دیپلماسی ممکن است نشان‌دهنده تمایل حزب دموکرات کردستان KDP به ایفای نقش میانجی بین آنکارا و حزب کارگران کردستان PKK باشد. حال اما به نظر می‌رسد که اگر مذاکرات صلح پیشرفت کرده و به توافق رسمی میان آنکارا و جناح اوجالان از PKK منجر شود، برای گروه مسلح کردی به‌طور فزاینده‌ای دشوار خواهد بود که حضور خود را در عراق توجیه کند. این موضوع احتمالا به عنوان یک کودتا علیه رقبای (KDP) حزب دموکرات کردستان مستقر در سلیمانیه در اتحادیه میهنی کردستان (PUK) نیز دیده خواهد شد. این گروه با اتهامات فزاینده‌ای مبنی بر حمایت از PKK و دیگر گروه‌های مسلح کردی مواجه است که بخشی از ائتلافی با تهران برای دستیابی به تعادل بیشتر قدرت بین احزاب کردی و متحدان منطقه‌ای آنها به شمار می‌‌رود. با وجود این منافع ظاهرا متضاد، یک توافق صلح ممکن است در نهایت به نفع تمام طرف‌ها تمام شود. اگر PKK در ترکیه سلاح‌های خود را زمین بگذارد، یکی از دلایل اصلی آنکارا برای حضور نظامی مداوم در شمال عراق تضعیف خواهد شد. به گزارش دیگر نشریات خارجی، اما یک راه‌حل موفقیت‌‌آمیز برای پایان درگیری ترکیه با PKK می‌تواند پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترده‌تری برای کردهای عراقی داشته باشد. یکی از این پیامدها این است که فضای دیپلماتیک بیشتر ممکن است احزاب کردی را ترغیب کند تا دوباره برای خودمختاری بیشتر یا حتی استقلال درخواست کنند. در شمال سوریه، یک روند صلح موفق که شامل آنکارا، KDP و PKK باشد، می‌تواند مسیرهای جدیدی برای همکاری بین جناح‌های رقیب کردی هموار کند. آنکارا مدت‌هاست که نگران پیشرفت‌های PKK در شمال سوریه از طریق نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) است. اگر جناح‌‌های طرفدار KDP در هر دولت آینده‌ای که شمال سوریه را مدیریت می‌کند، همراه با عناصر طرفدار PKK حضور داشته باشند، می‌تواند به کاهش تنش‌ها بین این گروه‌ها کمک کند. همزمان مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه در ماه اکتبر حمایت خود را از روند صلح ابراز کرد مشروط به اینکه وضعیت گروهش در شمال سوریه محافظت شود. با این حال به نظر می‌رسد که چنین تحولاتی به‌طور کامل بدون ریسک نخواهد بود.