نگار علی- در بخش‌های منتشرشده پیشین کافه خبر نصرالله جهانگرد «آقای تکفا»، به معرفی اینترنت در آمریکا و رسیدن آن در دهه ۶۰ به ایران، تالیف اولین کتاب درسی آموزش کامپیوتر در کشور و سیر فناوری اطلاعات در دولت‌های پنجم تا دهم پرداختیم، همچنین در این بخش‌ها نصرالله جهانگرد به پرسش‌هایی از قبیل اینکه، شورای عالی فضای مجازی در ۱۲ سال فعالیت خود چه دستاوردهایی داشته است، از نظر توسعه هوش مصنوعی در کشور در چه جایگاهی ایستاده‌ایم، نگاه منفی به فناوری اطلاعات چه زمان شکل گرفت و چه آسیب‌هایی به کشور وارد کرده است و چه شد که در توسعه شبکه‌های اجتماعی بومی عقب ماندیم؛ پاسخ داد.
در بخش سوم منتشرشده از کافه خبر، رئیس سازمان فناوری اطلاعات در دولت یازدهم، از تکمیل شدن شبکه ملی اطلاعات و بروزرسانی مداوم آن صحبت کرد؛ همچنین به سوالاتی از جمله اینکه چرا با گذشت دهه‌ها از ورود اینترنت، توافقی بر سر فیلترینگ اتفاق نمی‌افتد، چرا شبکه‌های اجتماعی بومی موفق نبودند و اینکه آیا مافیای فیلترینگ می‌توانند گروه فشار فیلترینگ باشد، پاسخ داد.
در چهارمین بخش منتشر شده از کافه خبر نصرالله جهانگرد، از وی در خصوص خطر عقب ماندن از فرایند توسعه هوش مصنوعی سوال کردیم. آقای تکفا همچنین از تبعات گسترش ارتباطات ماهواره‌ای برای حاکمیت صحبت کرد، از اینکه مرز منافع ملی چگونه با ماهواره‌ها تهدید می‌شود.
در این بخش که آخرین بخش از کافه خبر نصرالله جهانگرد است، «آقای تکفا» از ماجرای تشکیل کمیته مصادیق فیلترینگ گفت؛ او همچنین از روند تاسیس شورای عالی فضای مجازی و دستاوردهای آن در کارنامه فعالیت ۱۲ ساله‌اش صحبت کرد.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
اختیار نگاه کردن به محتوای پیام‌ها را به دستگاه‌های نظارتی دادند
جهانگرد در پاسخ به این پرسش که چرا کمیته مصادیق فیلترینگ تشکیل شد، گفت:« ما در حال ارائه اولین آیین‌نامه‌های تاسیس isp بودیم؛ در آن زمان گفته شد که می‌خواهند کمیته‌ای برای رسیدگی به این مسئله تشکیل دهند. من در آن زمان در مخابرات گفتم که ما در مخابرات مسئول برقراری ارتباط و سینگالینگ هستیم و ما اجازه قانونی در نگاه کردن به محتوای آن پیام نداریم و ما نمی‌توانیم در مخابرات بشینیم و زمانی که دو نفر با یکدیگر تلفنی صحبت می‌کنند، گوش دهیم که چه می‌گویند و تکلیفی نداریم و قانون‌گذار به ما چنین اجازه‌ای نداده است.
این اختیار را به دستگاه‌های نظارتی دادند که ارتباط یک نفر با دیگری را کنترل کنند که در آن تخلفی اتفاق نیفتد. من حتی در حال حاضر نیز نمی‌دانم که چه کسی این کار را بر عهده گرفته است.
در حال حاضر که همه‌چیز آی‌تی شده است، تمام کشورهای سراسر دنیا هوشیار و مراقب هستند؛ در حال حاضر یک شبکه قاچاق نیز از موبایل استفاده می‌کند و نیروی انتظامی حتما باید برود و شبکه قاچاق را پیدا کند و آن‌ها را دستگیر کند. در غیر این صورت کار مخابراتی کاری نیست که مداخلات در محتوای ارتباطات بکند.»
ماجرای تاسیس شورای عالی فضای مجازی
او در ادامه و در پاسخ به این پرسش که اصلی‌ترین معضل ما در عدم پیشرفت دولت الکترونیک چیست، گفت:« تکفا اولین برنامه در تاریخ معاصر ایران است که در آن دولت ایران، براساس یک معماری مشخص و از بالا به پایین به دنبال ترویج فناوری در تمام دستگاه‌ها است. این برنامه گسیختگی نداشته، در حال حاضر یکی از معضلات ما گسیختگی و باز شدن معماری است.
ما توانستیم در دولت دوم آقای خاتمی به مدت چهار سال این برنامه را اجرایی کنیم؛ تکفا وارد برنامه ۲۰ ساله شد و دولت آقای احمدی نژاد و وزیر وقت آن را کنار گذاشتند، تا سال ۱۳۹۰ دلسوزان گزارش‌هایی دادند تا اینکه مقام معظم رهبری شورای عالی فضای مجازی را تاسیس کرد.
شورای عالی فضای مجازی برای هماهنگ کردن کاربری این موضوع تاسیس شد و دبیری برای آن تعیین شد و دبیر آن از وقتی که نشست با وزیر وقت و رییس جمهور دعوا داشته است تا سال ۱۳۹۲ که آن را برداشتند و تمام دوران دبیری وی به دعوا بر سر اختیارات گذشت.
در سال ۱۳۹۲ دبیر جدیدی می‌آید که ظرف یک سال در سایه آن دعواها افتاد و ناخواسته به همان دعواها کشیده شد و کار به سال ۱۳۹۳ کشیده شد، از آن سال دبیر سوم بر سر کار آمد که در آخر دولت آقای روحانی بود و ثباتی در آنجا مشاهده شد و از ۱۴۰۱ نیز دبیر چهارم مشغول کار شده است.
تصمیم مشخصی برای فیلترینگ بگیرید، تمام کشور را معطل کرده‌اید
آقای جهانگرد در پاسخ به این پرسش که شورای عالی فضای مجازی از چه کسانی تشکیل شده است و چه دستاوردی داشته است، گفت:« شورای عالی فضای مجازی از دو ترکیب دولتی و متخصصان بهره‌مند است؛ تقریبا برنامه توسعه‌ای همه جانبه از شورای عالی فضای مجازی ندیدیم.
لطفا کارنامه دوازده ساله را بررسی کنید که نشان می‌دهد کشور ایران را در مقایسه با جهان در حوزه آی‌تی توسعه نداده‌اید و تصمیم مشخصی نیز برای داستان فیلترینگ بگیرید، چراکه همه کشور را معطل کرده‌اید.»
سقوط آزاد از جایگاه پنجم به چهلم
جهانگرد در پاسخ به این پرسش که ایران چه جایگاهی در موضوع دولت الکترونیک دارد، گفت:« ما در بحث دولت الکترونیک به صورت مقطعی مورد بررسی قرار گرفتیم؛ ما در دوره‌ای و در آغاز کارمان، در بحث معماری سازمانی، در بین ۵ کشور اول قرار داشتیم؛ اما در پیاده‌سازی آن عقب هستیم. طراحی ما براین اساس بود که از روستاهای ایران تا شهر تهران، مردم از حقوق برابری برخوردار باشند.
کشورها هرساله در موضوع دولت الکترونیک در دنیا رتبه‌بندی می‌شوند، چراکه همه در حال دویدن هستند و کشورها را باید براساس سال پایه با یکدیگر مقایسه کرد.
اولین خطایی که در اعلام رتبه ایران در بحث دولت الکترونیک می‌شود، این است که ما گزارش بین‌المللی تهیه نمی‌کنیم؛ ناظران بین‌المللی که گزارش‌ها را تهیه می‌کنند از ما گزارش رسمی نمی‌گیرند. ۹۰ درصد سایت‌های ما نیز زبان دوم انگلیسی ندارند که فردی از راه دور بتواند خدمات شهرداری یا تامین اجتماعی را ببیند؛ در نتیجه ناظران بین‌المللی نمی‌توانند گزارش‌هایی را از ایران تهیه کنند.
در نتیجه رتبه‌هایی که از سوی مراجع بین‌المللی اعلام می‌شود را واقعی نمی‌دانم؛ اگر گزارش‌های بین‌المللی به شکل صحیح تهیه شود، رتبه ما در بین ۴۰ کشور اول قرار می‌گیرد.
فضا حیدر نعمتی شده است
او در پاسخ به این پرسش که چرا تصمیمی برای فیلترینگ گرفته نمی‌شود، گفت:«دولتی‌ها که وقت نمی‌کنند و به شکل تدافعی وارد جلسه می‌شوند؛ متخصصان دور هم جمع می‌شوند و هر دفعه گیری به کار وزارت‌خانه و دولت می‌دهند و تمام وقت جلسه که ماهی یکبار اتفاق می‌افتد صرف این بحث‌ها می‌شود.
من مصوبه‌ای ندیدم که امر تسهیل‌گری را در سطح ملی ایجاد کرده باشد و حمایتی از حقوق مردم اتفاق افتاده باشد.
موضوعاتی که در ذات آن درست است، مانند امنیت و نظارت و پایش به روش غلطی ارائه می‌شود و همه ما با یکدیگر دائما در حال بحث هستیم و فضا حیدر نعمتی شده است، در حالی که برخورد با مسئله امنیت ملی نباید حیدر نعمتی باشد و باعث شکاف اجتماعی شود.»
در بین روحانیان تصمیم‌گیر ما، دغدغه فرهنگی قوی‌تر از دغدغه اقتصادی است
جهانگرد در پاسخ به این پرسش که نگاه به اینترنت به شکل تهاجم فرهنگی چه زمان شکل گرفت، گفت:«تهاجم فرهنگی وجود دارد، در تمام کشورهای دنیا، دولتمردان نسبت به حفط جوانان از تهاجم فرهنگی چه در قالب اینترنت یا سایر محصولات فرهنگی مراقبت می‌کنند.
به عنوان مثال اخیرا استرالیا مصوبه‌ای صادر کرده است که بچه‌های زیر ۱۶ سال، وارد شبکه‌های اجتماعی نشوند؛ من سال‌ها نمایندگی کشور را در حوزه آی‌تی در یونسکو داشتم، بالاترین بحث‌ها را کشور استرالیا و نپال و کشورهایی که از نظر دینی فوق‌العاده باز هستند، برای حفظ فرهنگ و جوانان خود می‌کنند و در نتیجه موضوع حفظ میراث فرهنگی و ارزش‌ها در جوامع مورد توجه است و صنعت سینما و تولیدمحتواهای منفی، صنعتی است که در پشت آن استراتژی‌های سیاسی نیز نشسته است.
در بین روحانیان که در کشور ما در صدر تصمیم‌گیری هستند، دغدغه فرهنگی قوی‌تر از دغدغه اقتصادی است؛ عده‌ای که می‌خواهند علیه رقیب خود امتیازی بگیرند، این بُعد را بیشتر برجسته می‌کنند و راه‌حل‌های آن‌ها نیز معمولا سلبی است.»
گفت‌وگوها در کشور ما به دعوا می‌کشد
او در ادامه و در پاسخ به این پرسش که راه حل ایجابی چیست، گفت:«راه‌حل ایجابی می‌گوید: بله این دغدغه وجود دارد و باید برای آن تدابیری اندیشید، با این حال گفت‌وگوها در کشور ما به سرعت تبدیل به دعواهای حیدر نعمتی می‌شود و مباحث فنی گم می‌شود.»
آقای تکفا در ادامه و در پاسخ به این پرسش که تضعیف زبان فارسی در محیط دیجیتال چه تبعاتی دارد، گفت:«باید به درستی به موضوع تهاجم فرهنگی پرداخت؛ اگر نتوانیم زبان فارسی را در محیط دیجیتال تقویت کنیم، هویت ما در فضای دیجیتال گم می‌شود. اگر تاخیر کنیم نمی‌توانیم از آینده خود و از دارایی‌های فرهنگی خود حفاظت کنیم.
در داخل کشور جوانان باید به راحتی به شبکه‌های اجتماعی دسترسی داشته باشند و بتوانند حرف خود را در مجامع بین‌المللی بزنند؛ ما باید بتوانیم به نحو صحیح در کشور خود در موضوع مقابله با تهاجم فرهنگی سیاست‌گذاری کنیم تا توان ایجابی بیشتر استفاده کنیم.
ما بازنده بزرگیم
نصرالله جهانگرد در آخر صحبت‌های خود نگرانی خود را در خصوص توسعه ایران و توانمندی مردم ابراز کرد؛ او گفت:« در حال حاضر وارد چهلمین سال فعالیت خود در این حوزه شده‌ام و اولین مطالعات خود را در سال ۱۳۶۳ انجام داده‌ام و هر لحظه شاهد این تغییرات چشمگیر در دنیا هستم، ما بازنده بزرگیم در این صحنه و وضعیتی که در حال حاضر داریم به ضررمان است.
لازم است که تصمیم‌گیران متوجه شوند که مسیر اصلی باید توانمندسازی و توسعه کشور باشد و در کنار آن الزاماتش رعایت شود، اما در حال حاضر حاشیه به متن غلبه کرده است و در تصمیم‌گیری‌ها تمرکز بر روی حاشیه است و موضوع اصلی به فراموشی سپرده شده است.
ارتباطات مرز امنیت ملی است و باید مراقب آن باشیم. بزرگترین ابزار توسعه است و در کنار آن مرز امنیت ملی نیز است. ناامن ترین محیط دیجیتال دنیا برای ایران است و بدنه ارتباطات کشور سوراخ سوراخ شده است و از یک بچه ساده تا یک بزرگسال فیلترشکن بر روی گوشی خود نصب کرده است.
۲۲۷۲۲۷
