کمال‌گرایی، آسیب یا قوت

دکتر طالبعلی پورشریعه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه کمال گرایی از کجا نشات گرفته است اظهار کرد: کمال گرایی، ترس از اشتباه و استرس بی وقفه برای برآورده کردن استانداردهای غیر ممکن به شیوه‌های مختلفی در گذشته فردی است.

پورشریعه گفت: کمال‌گرایی اگر به شکلی سالم و متعادل دنبال شود، می‌تواند به عنوان یک قوت عمل کند. افراد کمال‌گرا معمولاً تلاش می‌کنند بهترین عملکرد ممکن را ارائه دهند. این ویژگی می‌تواند در محیط‌های کاری و تحصیلی بسیار مفید باشد و به دستیابی به موفقیت‌های بالاتر کمک کند.

وی افزود: یکی از جنبه‌های کمال‌گرایی توجه زیاد به جزئیات است. کمال‌گرایان به جزئیات اهمیت زیادی می‌دهند و این دقت و توجه می‌تواند در کارهایی که نیاز به دقت و صحت بالا دارند، بسیار مفید باشد. همچنین، داشتن اهداف بلند پروازانه می‌تواند انگیزه‌بخش باشد و افراد را ترغیب کند تا به توانایی‌های بالقوه خود دست یابند. این نوع کمال‌گرایی می‌تواند به پیشرفت شخصی و حرفه‌ای کمک کند.

این روانشناس بالینی در پاسخ به اینکه آیا تعهد و مسئولیت‌پذیری هم از ویژگی‌های مثبت کمال‌گرایان است، گفت: کمال‌گرایان معمولاً تعهد بالایی به وظایف و مسئولیت‌های خود دارند. این ویژگی می‌تواند آنها را به همکاران و اعضای تیم قابل اعتمادی تبدیل کند. آنها معمولاً به دنبال بهبود و پیشرفت مداوم هستند و از یادگیری و رشد استقبال می‌کنند. این تمایل به یادگیری مداوم می‌تواند به توسعه مهارت‌های جدید و ارتقای کیفیت زندگی کمک کند.

پورشریعه در پاسخ به اینکه چگونه می‌توانیم از جنبه‌های مثبت کمال‌گرایی بهره‌برداری کنیم بدون اینکه به مشکلات روانی و جسمی منجر شود، اظهار کرد: مهم‌ترین نکته ایجاد تعادل بین تلاش برای بهبود و پذیرش محدودیت‌ها است. افراد باید یاد بگیرند که به جای تلاش برای رسیدن به استانداردهای غیرممکن، به موفقیت‌های کوچک‌تر و دستاوردهای تدریجی خود افتخار کنند. همچنین، تمرین خودشفقتی و مهربانی با خود می‌تواند به کاهش استرس و فشار ناشی از کمال‌گرایی کمک کند. با این روش‌ها می‌توان از جنبه‌های مثبت کمال‌گرایی بهره‌برداری کرد و در عین حال از مشکلات روانی و جسمی جلوگیری کرد.

وی با اشاره به برخی دلایل در این مهم، ادامه داد: رشد در کنار والدینی که توقع زیادی داشتند و فقط زمانی تأییدتان می‌کردند که انتظاراتشان برآورده می‌شد، به همین دلیل در همان اوایل زندگی یاد گرفتید که تنها راه جلب محبت، مطابقت داشتن با الگویی است که برای شما در نظر گرفته‌اند.

این روانشناس بالینی گفت: از طرف دیگر، تاکید بر اشتباهات جزئی و انتقاد موجب بیش از حد محتاط شدن می‌شود، به طوریکه کامل بودن یا هرگز اشتباه نکردن شما را فردی دوست داشتنی می‌کند و گاهی افراد احتمالا به این نتیجه می‌رسند که اگر خود واقعیتـــان باشنـد، دوست داشتنی نیستند.

پورشریعه گفت: گاهی اصرار والدین به موفق شدن فرزندان نیز آسیب‌زا می‌شود به طوریکه انجام بهتر کارها و فشار بیشتر افراد را در موقعیتی قرار می‌دهد که زندگی شادی داشته باشند. در نتیجه هر بار که موفقیت بدست می‌آید بیشتر خواستار و پیگیر می‌شوند.مثلاً بعد از اینکه نقشی در تئاتر مدرسه به شما محول می‌شد می‌پرسیدند چرا نقش اصلی را به شما نداده‌اند.

وی گفت: این نوع تربیت باعث می‌شود که افراد به طور مداوم خود را تحت فشار بگذارند و از اشتباه کردن به شدت بترسند. آنها معتقدند که تنها در صورت بی‌عیب و نقص بودن می‌توانند مورد پذیرش و محبت قرار بگیرند.

دکتر پورشریعه افزود: این باور که کامل بودن معادل دوست داشتنی بودن است، می‌تواند به شدت به سلامت روانی فرد آسیب برساند. چنین افرادی اغلب دچار اضطراب، افسردگی و احساس ناکافی بودن می‌شوند، زیرا همیشه در تلاش برای رسیدن به استانداردهای غیرواقعی هستند.

وی تأکید کرد: کمال گرایی همچنین می‌تواند باعث شود که افراد از تجربه‌ها و فرصت‌های جدید اجتناب کنند، چرا که می‌ترسند در آنها شکست بخورند. این افراد به جای اینکه به خود اجازه دهند که یاد بگیرند و رشد کنند، به دنبال کامل بودن در هر شرایطی هستند.

دکتر پورشریعه در ادامه گفت: درمان کمال گرایی نیازمند شناسایی ریشه‌های آن و کار بر روی تغییر باورهای غیرمنطقی و خودآزارانه است. روان‌درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا یاد بگیرند که ارزش آنها به کامل بودن یا نبودن بستگی ندارد و می‌توانند بدون ترس از اشتباه، زندگی پربارتری داشته باشند.

وی افزود: پذیرش ناکامی‌ها و اشتباهات به عنوان بخشی طبیعی از زندگی و فرصتی برای یادگیری و رشد، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در جهت غلبه بر کمال گرایی است. با این کار، فرد می‌تواند زندگی آرام‌تری داشته باشد و از استرس‌های بی‌پایان ناشی از تلاش برای بی‌عیب و نقص بودن خلاص شود.

دکتر پورشریعه گفت: هر فردی با تلاش و تمرین می‌تواند یاد بگیرد که به جای تمرکز بر کمال، بر پیشرفت تمرکز کند و به خود اجازه دهد که به تدریج رشد کند و به دستاوردهای خود افتخار کند.

وی ادامه داد: یکی از روش‌های مؤثر برای مقابله با کمال‌گرایی، تمرین خودشفقتی است. این به معنای مهربانی با خود و پذیرش نقاط ضعف و اشتباهات است. افراد باید یاد بگیرند که همانطور که با دوستان و نزدیکان خود با مهربانی و فهم برخورد می‌کنند، با خودشان نیز همین رفتار را داشته باشند.

دکتر پورشریعه افزود: تمرین خودشفقتی می‌تواند شامل تکنیک‌های مختلفی باشد. یکی از این تکنیک‌ها، گفتگوی درونی مثبت است. افراد می‌توانند با جایگزین کردن افکار منفی و خودآزارانه با افکار مثبت و حامی، نگرش خود را نسبت به خود تغییر دهند. به عنوان مثال، به جای گفتن «من هرگز نباید اشتباه کنم»، می‌توانند بگویند «اشتباه کردن بخشی از فرآیند یادگیری است و من از این اشتباهات چیزهای زیادی یاد می‌گیرم.»

وی تأکید کرد: همچنین، مهم است که افراد اهداف واقع‌بینانه‌ای برای خود تعیین کنند. اهدافی که نه تنها به چالش می‌کشند، بلکه قابل دستیابی نیز هستند. تنظیم این اهداف به افراد کمک می‌کند تا به جای تلاش برای رسیدن به استانداردهای غیرممکن، به موفقیت‌های کوچک‌تر و دستاوردهای تدریجی خود افتخار کنند.

دکتر پورشریعه در ادامه گفت: یکی دیگر از راهکارهای مؤثر، کاهش تدریجی نیاز به تأیید دیگران است. این کار می‌تواند از طریق تمرین اعتماد به نفس و افزایش خودشناسی صورت گیرد. وقتی افراد به خود اعتماد کنند و ارزش خود را به تأیید دیگران وابسته ندانند، می‌توانند با اطمینان بیشتری تصمیم‌گیری کنند و به اهداف خود برسند.

وی افزود: در نهایت، مهم است که افراد زمان‌هایی را برای استراحت و لذت بردن از زندگی خود اختصاص دهند. کمال‌گرایی اغلب باعث می‌شود که افراد تمام وقت خود را صرف کار و تلاش برای رسیدن به کمال کنند و از لحظات خوشی و آرامش غافل شوند. استراحت و تفریح، بخشی ضروری از یک زندگی سالم و متعادل است.

این روانشناس در توصیه‌ای گفت: توصیه من این است که خود را بپذیرید و از اشتباهات خود به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کنید. تلاش برای بهترین بودن خوب است، اما نباید به قیمت سلامت روان و جسم شما تمام شود. به یاد داشته باشید که ارزش شما به کامل بودن یا نبودن بستگی ندارد. مهربانی با خود و پذیرش محدودیت‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشند.

دکتر پورشریعه گفت: با تمرین این راهکارها و پذیرش اینکه کامل بودن یک هدف غیرممکن و غیرضروری است، افراد می‌توانند از فشار کمال‌گرایی رهایی یابند و زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشند.

وی گفت: پذیرش خود و اینکه از اشتباهات خود به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده شود باید در نظر گرفته شود. تلاش برای بهترین بودن خوب است، اما نباید به قیمت سلامت روان و جسم تمام شود و ارزش هرکس به کامل بودن یا نبودن بستگی ندارد بلکه به مهربانی با خود و پذیرش محدودیت‌ها است که می‌تواند کمک کند تا افراد زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشند.

انتهای پیام