نگار علی- ۱۱ روز از رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی می‌گذرد، اپلیکیشن‌هایی که بیش از ۲ سال فیلتر بودند و در این بازه زمانی فیلترینگ آن‌ها، خسارات جبران‌ناپذیری به کاربران و کسب‌وکارها وارد آورده است؛ با اینحال فیلترینگ انبوهی از اپلیکیشن‌های خارجی به قوت خود باقی است و بنابر گفته کارشناسان در حالی که رفع فیلترینگ گوگل‌پلی و واتساپ در جهت حفظ امنیت کاربران اقدام ارزنده‌ای بوده است اما نیاز کاربران به تهیه فیلترشکن را از بین نبرده است.
میلاد نوری، کارشناس IT، در گفت‌وگو با خبرآنلاین از اثرات رفع فیلترینگ گوگل‌پلی و واتساپ، سایر بندهای مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی و خساراتی که فیلترینگ در سال‌های اخیر به کاربران ایرانی و کسب‌وکارها وارد کرده است، می‌گوید؛ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
اگر سرویس بانک‌ها را نیز فیلتر کنند، دغدغه‌ای برای مردم ایجاد نمی‌شود
نوری در پاسخ به این پرسش که رفع فیلترینگ واتساپ و تلگرام نیاز کاربران به فیلترشکن را کاهش داده است یا نه، گفت:«رفع فیلترینگ هر سرویسی، هرچند مردم از آن‌ها کم استفاده کنند و اولویت پایین‌تری برای آن‌ها داشته باشد، قطعا بهتر از فیلتر بودن آن است اما به دلیل گستردگی سرویس‌های فیلتر شده که کاربران به شکل روزانه به آن‌ها نیاز دارند، رفع فیلترینگ دو سرویس دغدغه کاربران را برطرف نمی‌کند و استفاده کاربران از فیلترشکن کمتر نمی‌شود.
اگر گوگل‌پلی و واتساپ رفع فیلتر نمی‌شدند و تنها تلگرام رفع فیلتر می‌شد نیز وضعیت به همین منوال بود؛ درست است که تلگرام نسبت به واتساپ در بین کاربران ایرانی محبوب‌تر است اما بازهم با رفع فیلترینگ تلگرام نیاز به فیلترشکن کمتر نمی‌شد و در صورتی که اینستاگرام نیز به تنهایی رفع فیلتر می‌شد، وضعیت به همین منوال بود؛ چراکه کاربران برای رفع نیازهای روزانه خود به استفاده از سرویس‌های متعددی نیاز دارند و کاربری هریک از آن سرویس‌ها با دیگری فرق می‌کند.
در حال حاضر کاربران برای دیدن محتوای سرگرم‌کننده به اینستاگرام و برای اخبار خواندن به تلگرام می‌روند؛ کاربری که در تلگرام اخبار می‌خواند، ممکن است تماس تصویری و صوتی خود را در واتساپ انجام دهد و در نتیجه کاربران به تمام سرویس‌ها نیاز دارند و در حال حاضر آنقدر نیاز به فیلترشکن زیاد است که اگر سرویس بانک‌ها را نیز فیلتر کنیم، دغدغه‌ای برای کاربران ایجاد نمی‌شود و ممکن است تنها یک درصد نیاز به فیلترشکن اضافه شود.
در نتیجه این رفع فیلترینگ منجر به حذف شدن هزینه فیلترشکن از سبد خانوارها نشده است.
رفع فیلترینگ گوگل‌پلی ۲ اثر مثبت داشته است
این فعال آی‌تی در ادامه در پاسخ به این پرسش که رفع فیلترینگ گوگل‌پلی چه اثرات مثبتی داشته است، گفت:« رفع فیلترینگ گوگل‌پلی دو مشکل مهم را حل کرده است:
فعال شدن سپر امنیتی گوگل: یک سری بدافزارها و اپلیکیشن‌های مخرب را در گوشی کاربر شناسایی می‌کند و به آن هشدار می‌دهد و در موارد خیلی حساس اپلیکیشن را به شکل خودکار حذف می‌کند؛ زمانی که این اپلیکیشن فیلتر بود، سپر امنیتی آن به خوبی عمل نمی‌کرد و اپلیکیشن‌های مخرب بدون تشخیص در گوشی کاربر باقی می‌ماندند.
پایین آمدن احتمال آلودگی تلفن‌های همراه به بدافزارها: زمانی که کاربران برای رفع نیاز روزانه به فیلترشکن نیاز دارند، مجبور می‌شوند که اولین فیلترشکنی که در گوشی‌های همراهشان کار می‌کند را نصب کنند و این نصب ممکن است زمانی که گوگل پلی فیلتر است، از هردرگاهی انجام گیرد، معمولا این نصب از کانال‌های تلگرام و سایت‌های ناشناس صورت می‌گرفت که ممکن بود به بدافزار آلوده باشند و گوشی همراه را آلوده کنند اما حداقل در حال حاضر کاربران می‌توانند نرم‌افزارهای مورد نیاز خود را از جای امنی تهیه کنند.»
خسارتی که فیلترینگ در این سال‌ها به کاربران وارد کرده است، قابل جبران نیست
او در ادامه و در پاسخ به این پرسش که فیلترینگ چه اثرات مخربی داشته است و آیا خسارات آن قابل جبران است، گفت:«آسیبی که فیلترینگ تا به امروز به کسب‌وکارها و کاربران زده است، جبران‌پذیر نیست. برای جلوگیری از تکرار آن در آینده، ما باید نیاز کاربران به فیلترشکن را به حداقل برسانیم.
در حال حاضر نرم‌افزارهای فیلترشکن دسترسی‌های عجیب و غریبی از کاربران می‌گیرند، حتی برخی از آن‌ها درخواست دسترسی به مخاطبان را می‌کنند اما از آنجا که عموم کاربران ممکن است اطلاعات کافی نداشته باشند، این اجازه دسترسی را به نرم‌افزار می‌دهند و زمانی که نیاز به فیلترشکن را به حداقل برسانیم، عموم کاربران دیگر نیازی به استفاده از این نرم‌افزارها نخواهند داشت و نیازهای روزانه کاربر بدون فیلترشکن باید برطرف شود.
نیاز ما به فیلترشکن هیچوقت صفر نمی‌شود
نوری در ادامه و در پاسخ به این پرسش که با رفع فیلترینگ تمام اپلیکیشن‌ها، نیاز کاربران به استفاده از فیلترشکن از بین می‌رود، گفت:«خیر؛ ما تحریم‌ها را نیز داریم. کاربران برای استفاده از خدمات سرویس‌هایی که آی‌پی ایران را تحریم کرده‌اند، نیاز به استفاده از فیلترشکن دارند.
نیاز ما به فیلترشکن هیچوقت صفر نمی‌شود اما هرچقدر نیاز به فیلترشکن را کاهش دهیم و کاربر را به سمت استفاده از خدمات سرویس‌های رسمی هدایت کنیم، امنیت کاربران را بیشتر کرده‌ایم و حداقل خودتحریمی نکرده‌ایم.»
مافیای اینترنت طبقاتی جای خود را به مافیای فیلترشکن‌فروش‌ها می‌دهد
این فعالی آی‌تی در ادامه و در پاسخ به این پرسش که راهکار اینترنت اقشار چقدر درست و عملیاتی است، گفت:«بحث اینترنت طبقاتی و فیلترشکن قانونی از اواسط دهه ۸۰ مطرح بوده است و تا به امروز به سرانجام نرسیده است و هیچوقت و در هیچ برهه‌ای راهکار درستی نبوده است؛ در دوره آقای زارع‌پور گفته می‌شد که به کودکان «اینترنت پاک کودکان» تخصیص داده شود و همواره با نام‌های گوناگون در دوره‌های مختلف نام آن آورده شده است. در حال حاضر نیز نام «اینترنت اقشار» را برای آن در نظر گرفته‌اند.
این نوع برخورد صرفا منجر به ایجاد رانت خواهد شد. طبقه‌بندی شهروندان و تخصیص امتیازهایی به گروه خاصی منجر به شکل‌گیری یک بازار سیاه تازه خواهد شد.
هنوز مشخص نیست که این اینترنت آزاد قرار است چگونه تخصیص یابد اما اگر این اینترنت آزاد بر روی خط افراد باشد، این افراد می‌توانند این اینترنت آزاد را در اختیار هر کسی که بخواهند قرار دهند و یا اگر سیمکارت‌های خاص آزادی وجود داشته باشند، پای شرکت‌هایی در میان خواهد آمد که به واسطه رانتی که دارند می‌توانند آن‌ها را خرید و فروش کنند و در اختیار سایر افراد قرار دهند و همان‌طور که مافیای فیلترشکن فروش‌ها داریم، در آن زمان مافیای اینترنت طبقاتی شکل خواهد گرفت و دوباره یک محل کسب درآمد تازه‌ای شکل خواهد گرفت و کاربران به جای اینکه به دنبال فیلترشکن بروند، به دنبال اینترنت طبقاتی خواهند رفت.»
یوتیوب رفع فیلتر نمی‌شود؟
او در آخر و در پاسخ به این پرسش که دولت چه راهکارهایی برای مقابله با فیلترینگ دارد، گفت:« طبق تایید آقای محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، مصوبه شورای عالی فضای مجازی ۳۲ بند داشته است؛ یک بند آن صرفا به رفع فیلترینگ گوگل‌پلی و واتساپ تخصیص داده شده است و دو بند آن در خصوص پوسته بوده است.
در این دو بند آورده شده است که یوتیوب باید از طریق پوسته ارائه شود که احتمال رفع فیلترینگ یوتیوب در آینده را خیلی کاهش می‌دهد.
پوسته به این معنا است که ما یک واسط نرم افزاری ایجاد کنیم تا کاربران اطلاعات را از یوتیوب بگیرند و آن میزانی که مدنظرمان است را فیلتر کنیم و به نوعی نرم‌افزار را حکمرانی پذیر کنیم و به کاربران ارائه کنیم؛ این اقدام حریم خصوصی کاربران را به شدت نقض می‌کند.
افرادی که موضوع ایجاد پوسته را مطرح می‌کنند، خیلی بر روی تجربه پوسته‌های غیررسمی تلگرام تکیه می‌کنند، در حالی که تلگرام یک اپلیکیشن open source و یا منبع باز است و خود تلگرام به تمام افراد این اجازه را داده است که بتوانند این کار را انجام دهند اما یوتیوب و سایر اپلیکیشن‌های مانند آن، چنین اجازه‌ای را نداده‌اند و طراحی چنین پوسته‌هایی برای یوتیوب از نظر فنی غیرممکن است.»
۲۲۷۲۲۷
