مهدورالدم چه کسی است و به چه معناست؟

مهدورالدم فردی که ریختن خون او مباح است و کشتن او موجب قصاص و دیه نمی‌گردد. ارتداد فطری و ارتکاب جرایمی خاص با مجازات مشخص نظیر زنا و لواط، سبب مهدورالدم شدن شخص می‌شود. اجراکننده حکم مهدورالدم در کافر حربی و مرتد فطری، امام(ع)، نائب امام(ع) و یا حاکم اسلامی است و حکم سابُّ النبی(ع) را همه مسلمانان می‌توانند اجرا کنند و نیازی به اذن امام(ع) نیست. همچنین اولیای دم نسبت به اجرای حکم قاتل دارای حق هستند و مدافع در دفاع مشروع با عدم کارایی دیگر روش‌های دفع تهاجم، می‌تواند مهاجم را به قتل برساند.

مهدورالدم چه کسی است؟

مهدور الدم یکی از اصطلاحات فقه اسلامی است که به فردی اطلاق می‌شود که خونش باطل بوده و قانون از آن حمایت نمی‌کند. به این ترتیب قتل چنین فردی مستوجب دیه یا قصاص نمی‌شود. واژه‌ی عربی مهدور از ریشه‌ی هدر به معنای باطل است و به فردی اطلاق می‌شود که خونش هدر است. مهدور الدم در برابر محقون‌الدم قرار می‌گیرد که اشاره به فردی دارد که کشتن وی موجب قصاص است.

مهدور الدم بودن ممکن است مطلق یا نسبی باشد. در حالت مطلق هر کسی که فرد مهدور الدم را بکشد، قصاص و دیه‌ای نخواهد داست. نمونه‌ی این حالت کافر حربی و ساب‌النبی است که مهدور الدم بوده و مقابله با وی وظیفه‌ی شرعی مسلمان است.

اما ممکن است فردی به طور نسبی مهدورالدم باشد. مثلا قاتلی که دست به قتل عمد زده باشد نسبت به اولیای دم مقتول مهدور الدم است و آن‌ها مجاز به قصاص وی هستند اما این قاتل نسبت به سایر افراد مهدور الدم نبوده و معصوم الدم شمرده می‌شود.

اگر چه مهدور الدم در قانون آمده است و شرع اسلام هم در مواردی که ذکر شد اجازه‌ی قصاص و مقابله داده است اما نظر برخی از فقها بر آن است که همه‌ی افراد نمی‌توانند خودشان تصمیم بر قتل و قصاص بگیرند.

رسیدگی به جرایم در حکومت اسلامی به حاکم سپرده شده و قوه‌ی قضاییه چنین وظیفه‌ای را دارد و این که هر فردی بنا بر علم خود بخواهد چنین کند باعث هرج و مرج خواهد شد. البته ماده‌ی ۳۰۳ قانون مجازات اسلامی در خصوص وضعیتی که فردی به قتل برسد اما مستحق قصاص نبوده و مهدور الدم هم نباشد اظهار نظر کرده است. در این وضع فردی که مرتکب قتل شده و این قتل به خاطر تصور اشتباهش بوده به قصاص محکوم نشده و تنها باید دیه پرداخت کند.