جمعه 14 دی 1403
Friday, 03 January 2025
ماهان مه‌رو ، کارشناس محیط زیست و پرنده‌شناس، در گفت‌وگو با رکنا از مشکلات جدی در فرآیند سرشماری پرندگان و صدور مجوزهای شکار خبر داد. به گفته او، همزمانی سرشماری پرندگان با صدور مجوزهای شکار باعث می‌شود بسیاری از پرندگان قبل از پایان سرشماری شکار شوند، که داده‌های حاصل از سرشماری را مخدوش کرده و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی را دچار اختلال می‌کند.
مه‌رو همچنین بر مشکلات نظارتی در مورد شکار پرندگان تأکید کرد و افزود که بسیاری از شکارچیان غیرمجاز در فضای مجازی اقدام به انتشار تصاویر شکارهای غیرقانونی می‌کنند. این تخلفات و ضعف در نظارت، تهدیدی جدی برای جمعیت پرندگان است. او خواستار یک برنامه جامع و هماهنگ برای بهبود نظارت، ارتقای آگاهی عمومی و تخصیص منابع بیشتر برای سازمان محیط زیست شد.
ماهان مه‌رو کارشناس محیط زیست و پرنده شناس در گفت و گو با رکنا اینگونه گفت: در سطح جهانی حدود ۱۲ هزار گونه پرنده شناسایی شده است که حدود ۵۷۰ گونه از آنها در ایران شناسایی و مشاهده شده اند.از این ۵۷۰ گونه، ۹۵ گونه به‌طور خاص کمیاب و نایاب هستند. همچنین، در حال حاضر چندین گونه پرنده در ایران در معرض آسیب، در خطر انقراض و یا در بحران انقراض از طبیعت قرار دارند. از جمله این گونه‌ها می‌توان به «خروس کولی اجتماعی»، «اردک سرسیاه»، «اردک دم دراز»، «اردک چشم طلایی» ، «سیاه خروس قفقازی»، «کبک چیل»،«میش مرغ»، «کوکوی خالدار»، «عروس غاز»، «غاز پیشانی سفید کوچک» و «مرگوس کاکلی بزرگ» اشاره کرد.
مه رو در ادامه با تاکید بر اینکه در حال حاضر، یک برنامه عمل جامع و پایدار که بتواند به‌طور مستمر و مؤثر در طول سال فعالیت کند، برای حفاظت از زیستگاه‌ها و افزایش جمعیت گونه‌های پرندگان حمایت شده در ایران وجود ندارد بیان داشت: در این زمینه، یکی از اقدامات مؤثر و اساسی که می‌توان در نظر گرفت، برقراری ارتباطات بین‌المللی با کشورهای مختلف و مؤسساتی است که در زمینه حفاظت از پرندگان تجارب موفقی داشته‌اند. این ارتباطات می‌تواند به تبادل دانش و فناوری‌های جدید در حوزه حفاظت منجر شود. سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند با استفاده از این ظرفیت‌های بین‌المللی و همچنین همکاری با متخصصین داخلی، پروژه‌های حفاظتی مؤثری را طراحی و اجرایی کند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این پروژه‌ها، ایجاد یک مدل مشارکتی با جوامع محلی است. این مدل باید به‌گونه‌ای طراحی شود که پس از پایان مدت زمان پروژه و تأمین منابع مالی آن، همچنان فعالیت‌های حفاظتی ادامه یابد و به مرحله‌ای از خودکفایی برسد، به‌طوری که جوامع محلی بتوانند به‌طور مستقل و مستمر اقدامات حفاظتی را انجام دهند و نه اینکه پس از پایان پروژه، همه چیز به حالت اولیه برگردد.
مه‌رو افزود: در واقع، استفاده همزمان از ظرفیت‌های بین‌المللی، توانمندی‌های داخلی و مشارکت‌های محلی می‌تواند به‌ویژه با توجه به کمبود نیروی انسانی در سازمان حفاظت محیط زیست، راهکاری مؤثر در جهت حفاظت پایدار از زیستگاه‌ها و افزایش جمعیت گونه‌ها باشد. این رویکرد باید در درازمدت به‌طور مستمر پیگیری شود تا زیستگاه‌ها حفظ و جمعیت گونه‌ها تقویت شود.
ماهان مه‌رو با بیان اینکه یکی از مسائل جدی و چالش‌های اصلی در حال حاضر، تخلفات شکار پرندگان است ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان نهاد مسئول در این زمینه، اخیراً مجوز شکار برای سه گونه از پرندگان آبزی، شامل چنگر خوتکا و اردک سرسبز، صادر کرده است. این مجوزها برای شکار در روز جمعه و در چهارچوب محدودیت‌هایی همچون حداکثر تعداد شکار مجاز برای هر شکارچی صادر می‌شود. طبق این مقررات، شکارچیانی که پروانه شکار دارند، مجاز هستند در روز جمعه، از طلوع آفتاب تا غروب، حداکثر سه پرنده شکار کنند. قیمت هر پروانه شکار نیز یک میلیون و پانصد هزار تومان است و این پروانه‌ها قابل انتقال به دیگران نیستند. با این حال، در عمل شاهد هستیم که تخلفات گسترده‌ای در این زمینه رخ می‌دهد. برخی افراد که پروانه شکار ندارند، به‌طور غیرقانونی اقدام به شکار می‌کنند. همچنین، برخی شکارچیان مجاز، بیش از ظرفیت مجاز اقدام به شکار می‌کنند که این مسئله باعث افزایش تخلفات و کاهش جمعیت پرندگان در طبیعت می‌شود.
مه‌رو در تکمیل توضیحات خود گفت: این تخلفات در فضای مجازی به‌ویژه از طریق انتشار تصاویر شکارها مشاهده می‌شود. در این تصاویر، برخی شکارچیان نشان می‌دهند که نه تنها در روز جمعه، بلکه در اکثر روزهای هفته به‌طور غیرقانونی اقدام به شکار کرده‌اند و تصاویر پرندگان شکار شده که حتی برخی از آنان از نظر شرعی حرام گوشت هستند را منتشر می کنند.
این پرنده شناس در ادامه با بیان اینکه علاوه بر شکار با تفنگ، استفاده از تورهای هوایی برای صید پرندگان نیز یک تخلف جدی است توضیح داد: طبق قوانین جاری کشور از جمله قانون صید و شکار، استفاده از تور برای صید پرندگان مهاجر به‌طور صریح ممنوع است. با این حال، در برخی مناطق مانند استان‌های مازندران و گیلان، این روش غیرقانونی در حال افزایش است. به‌ویژه در مناطق ساحلی این استان‌ها، از جمله فریدون‌کنار، ازباران، سرخرود، لنگرود و لاهیجان، انزلی و صومعه سرا تورهای هوایی برای صید گروهی پرندگان به‌طور فزاینده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. پرندگانی که به این روش صید می‌شوند، به بازارهای ماهی شهرها و بازارهای محلی و روستایی عرضه و فروخته می‌شوند. این نوع صید نه‌تنها نقض قوانین است، بلکه تهدیدی جدی برای جمعیت پرندگان به‌شمار می‌آید و باید با آن برخورد جدی صورت گیرد.در کنار این موارد، شکار پرندگان با تفنگ نیز به‌ویژه در روزهای جمعه و حتی در روزهای دیگر هفته ادامه دارد. طبق مقررات، شکار در مناطق چهارگانه حفاظت‌شده و زیستگاه‌های اصلی پرندگان ممنوع است و صرفا در مناطقی مانند اراضی کشاورزی و آبندان هایی که حفاظت شده نیست قابل انجام است، اما در عمل شاهد هستیم که برخی شکارچیان در این مناطق نیز اقدام به شکار می‌کنند. به‌طور خاص، در تالاب‌ها، که زیستگاه‌های مهمی برای پرندگان مهاجر هستند، اقدام به شلیک کرده و صدای شلیک تفنگ‌ها به‌ویژه در روزهای جمعه به وضوح شنیده می‌شود. این نشان‌دهنده ضعف در نظارت و کنترل بر شکار است.
مه‌رو با بیان شرایط سازمان حفاظت از محیط زیست ایران گفت: در حال حاضر، سازمان محیط زیست به دلیل کمبود منابع انسانی و تجهیزات نظارتی، قادر به پیگیری و کنترل دقیق تعداد شکارها و شناسایی شکارچیان غیرمجاز نیست. این مسئله در حالی است که پس از پنج سال ممنوعیت شکار، اکنون با درخواست‌های متعدد شکارچیان برای دریافت مجوز شکار روبه‌رو است. این درخواست‌ها تحت فشارهای اجتماعی قرار دارد و به همین دلیل، سازمان محیط زیست بر مبنای قانون مجبور به صدور مجوز شکار برای برخی گونه‌ها شده است.
مه‌رو از تاریخ سرشماری پرندگان گفت و اینگونه توضیح داد: علاوه بر این، از نیمه دی ماه تا اوایل بهمن هر ساله، سرشماری نیمه‌زمستانه پرندگان مهاجر در سراسر کشور و به‌طور همزمان با سایر کشورهای جهان انجام می‌شود. داده‌های این سرشماری می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری برای سال‌های آینده در خصوص مدیریت جمعیت پرندگان و مجوزهای شکار باشد. اما در این فرایند، مشکل دیگری نیز وجود دارد. در حالی که سرشماری پرندگان تا دهم بهمن ادامه دارد، مجوزهای شکار همچنان تا پایان بهمن ماه صادر شده و این باعث می‌شود که بسیاری از پرندگان پس از پایان زمان سرشماری نیز شکار شوند. این امر باعث ایجاد خلأ در داده‌های سرشماری و در نتیجه به‌هم ریختگی در فرآیند تصمیم‌گیری برای سال‌های آینده خواهد شد. بنابراین، برای حل این مسائل و پیشگیری از تخلفات گسترده در زمینه شکار، نیاز به یک برنامه جامع و هماهنگ برای نظارت دقیق‌تر، آموزش و ارتقای آگاهی عمومی در مورد قوانین حفاظت از پرندگان و زیستگاه‌ها داریم. برای جلوگیری از تخلفات، باید بر روی شفافیت و دقت در فرایند صدور مجوزها و نظارت بر اجرای قوانین تاکید بیشتری شود. همانطور که می‌دانیم شکار صرفا از روی نیاز معیشتی مجاز شمرده شده و اغلب کسانی که درخواست شکار دارند نه برای تامین نیاز معیشتی که بیشتر برای تفریح به چنین عملی مبادرت می ورزند که رسما در کشور ما توسط مراجع این کار منع و فعل حرام شناخته شده است. همچنین نیازمند راهکارهای مؤثری برای مقابله با شکار غیرقانونی در مناطق مختلف کشور هستیم که اولین گام آن در تامین و تکمیل نیروی انسانی حفاظتی و تجهیزات آنان خواهد بود.
