هوش مصنوعی و بلاک‌چین، دو فناوری نوین و پیشرفته، به‌طور هم‌زمان در حال تغییرات شگرفی در دنیای ما هستند. این دو حوزه به‌طور مستقل به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند، اما ترکیب آن‌ها می‌تواند تحولی عظیم در تمامی عرصه‌ها ایجاد کند. هوش مصنوعی با توانمندی‌های خود در تجزیه و تحلیل داده‌ها و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه، در حال تبدیل شدن به یک ابزار اساسی در بسیاری از صنایع است. از سوی دیگر، بلاک‌چین به‌عنوان یک فناوری برای ایجاد سیستم‌های امن، شفاف و غیرمتمرکز، به‌ویژه در حوزه‌های مالی و اقتصادی، نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
در کنار این تحولات، یکی از بزرگترین چالش‌های پیش‌روی بشر، تأثیرات اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی این فناوری‌ها است. از آنجا که هر دوی این فناوری‌ها بر پایه داده‌ها و اطلاعات ساخته شده‌اند، خطراتی همچون نقض حریم خصوصی، حملات سایبری و سوءاستفاده از این فناوری‌ها در دست افرادی با نیت‌های شوم وجود دارد، بنابراین نیاز به تدوین قوانین و مقرراتی برای کنترل و هدایت این پیشرفت‌ها بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. به‌طور کلی، آینده‌ای که این دو فناوری در کنار هم ایجاد می‌کنند، می‌تواند سرآغاز دوره‌ای جدید در زمینه‌های مختلف، از جمله مالی، اجتماعی و حتی فلسفی باشد. درباره این موضوع با ساسان صفاریان، کارشناس این حوزه به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه حاصل این مصاحبه را می‌خوانید.
در حال حاضر کشورهای پیشرو در استفاده از هوش مصنوعی کدام‌اند و ایران جقدر از آن‌ها فاصله دارد؟
به طور کلی چندین کشور پیشرو در استفاده از هوش مصنوعی (AI) برای مدیریت و بهینه‌سازی انرژی وجود دارند. کشورهایی همچون آلمان، ایالات متحده آمریکا، چین، بریتانیا، ژاپن به طور عمده از AI برای بهبود بهره‌وری انرژی، کاهش هزینه‌ها، مدیریت شبکه‌های برق، و تسهیل انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر بهره می‌برند.
ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته، هنوز در مراحل اولیه توسعه و کاربرد هوش مصنوعی در مدیریت انرژی قرار دارد. البته برخی اقدامات و پروژه‌ها در این زمینه در کشور آغاز شده‌اند، اما به دلیل محدودیت‌های مختلف اقتصادی، زیرساختی و فنی، ایران هنوز از کشورهای پیشرو فاصله زیادی دارد.
در مجموع، ایران هنوز از کشورهای پیشرو در زمینه استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت انرژی فاصله دارد، اما با توجه به پیشرفت‌های اخیر در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و ظرفیت‌های موجود در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، فرصت‌هایی برای توسعه این فناوری در کشور وجود دارد. اگر ایران بتواند زیرساخت‌های لازم را ایجاد کرده و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در این بخش انجام دهد، می‌تواند در آینده نزدیک به یکی از بازیگران مهم در این حوزه تبدیل شود.
به نظر بنده در این زمینه، باید به این نکته توجه کرد که در حوزه هوش مصنوعی، دولت باید لایحه‌ای تدوین کرده و آن را به مجلس ارسال کند تا به تصویب برسد و به قانون تبدیل شود. این قانون می‌تواند پایه‌گذار زیرساخت‌های لازم برای توسعه هوش مصنوعی در کشور باشد. حتی ممکن است این لایحه به تأسیس یک وزارتخانه مستقل به نام وزارت هوش مصنوعی منجر شود، مشابه آنچه که در برخی از کشورهای عربی به انجام رسیده است. تاکنون چنین قانونی به تصویب نرسیده و دولت نیز برنامه مشخصی در این راستا ندارد. در نتیجه، در مقایسه با دیگر کشورها، ما در این زمینه عقب‌مانده‌ایم و چشم‌انداز روشنی برای آینده این حوزه در کشور نمی‌بینم، مگر آنکه دولت عزم جدی خود را جزم کند و لایحه‌ای جامع و کارآمد در این خصوص تدوین کند.
آیا امکان دارد که هوش مصنوعی در آینده نزدیک جایگزین مدیران انسانی سیستم‌های انرژی شود؟ چرا؟
به‌صورت کلی هوش مصنوعی (AI) به سرعت در حال پیشرفت است و توانایی‌های آن در زمینه‌های مختلف از جمله مدیریت سیستم‌های انرژی افزایش پیدا کرده است. با این حال، جایگزینی کامل مدیران انسانی توسط هوش مصنوعی در آینده نزدیک همچنان با چالش‌هایی همراه است. برخی از دلایل و شرایطی که ممکن است به این روند کمک یا مانع آن شوند شامل قابلیت تحلیل داده‌ها و تصمیم‌گیری‌های پیچیده، بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، محدودیت‌ها در تصمیم‌گیری‌های انسانی، نیاز به نظارت و تعامل انسانی و موانع قانونی و اخلاقی است.
در آینده نزدیک، ممکن است هوش مصنوعی نقش مهمی در پشتیبانی از مدیران انسانی در سیستم‌های انرژی ایفا کند و وظایف تکراری یا مبتنی بر داده‌های پیچیده را به عهده بگیرد. با این حال، جایگزینی کامل مدیران انسانی توسط هوش مصنوعی محتمل نیست، زیرا همچنان به دلایل اخلاقی، اجتماعی و نیاز به تصمیم‌گیری‌های انسانی، مدیران انسانی نقش حیاتی خواهند داشت. هوش مصنوعی بیشتر به‌عنوان ابزاری برای بهبود کارایی و تسهیل تصمیم‌گیری به کار خواهد رفت تا جایگزینی کامل انسان‌ها.
به اعتقاد بنده یکی از چالش‌های اصلی در زمینه هوش مصنوعی در سطح جهانی، نگرانی از این است که روزی این فناوری بتواند جایگزین انسان‌ها شود. این تهدیدی است که می‌تواند بقای بشر را به خطر بیندازد. به همین دلیل، به نظر من تمام اندیشمندان این حوزه باید تمام تلاش خود را به کار گیرند تا مانع از تحقق این امر شوند و هوش مصنوعی را به ابزاری برای کمک به مدیران تبدیل کنند، نه جایگزینی برای آن‌ها. شاید در برخی موارد خاص و در فضاهای محدود، چنین جایگزینی ممکن باشد، اما به‌طور کلی این امر نه از نظر اخلاقی و نه از نظر ایمنی قابل تحقق است.
اتحادیه اروپا نیز هم‌اکنون با همین چالش روبه‌رو است و در حال تدوین قوانینی برای مسائل اخلاقی مرتبط با هوش مصنوعی است. چرا که هوش مصنوعی به‌عنوان یک نرم‌افزار هوشمند، ممکن است بسیاری از ملاحظات اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی را نادیده بگیرد. احساسات انسانی که به‌طور طبیعی در تصمیم‌گیری‌ها دخیل است، در هوش مصنوعی وجود ندارد و ممکن است آن را در نظر نگیرد؛ چیزی که می‌تواند انسان‌ها را با مشکلات و چالش‌های زیادی مواجه کند. تا زمانی که متخصصان در این حوزه فعال باشند، می‌توان از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری کرد و در کوتاه‌مدت می‌توانیم بگوییم که این امر محقق نخواهد شد، اما در بلندمدت، چه بسا روزی برسد که هوش مصنوعی به‌طور کامل به نقطه‌ای برسد که بتواند چنین تغییراتی ایجاد کند، همچنین ممکن است افرادی که در فضای سایبری و به‌ویژه هکرها مشغول به فعالیت‌های غیر اخلاقی هستند، هوش مصنوعی‌هایی بسازند که به چالش‌های جدی برای دنیای ما منجر شود. این امر دور از ذهن نیست و باید نسبت به آن هوشیار باشیم.
به نظر شما کابرد بلاک‌چین و هوش مصنوعی در مدیریت انرژی چه اثری خواهد داشت؟
به‌طور کلی ترکیب بلاک‌چین و هوش مصنوعی(AI) در مدیریت انرژی می‌تواند تحول بزرگی ایجاد کند. هر کدام از این فناوری‌ها به طور مستقل توانایی‌های زیادی دارند، اما وقتی این دو به صورت مشترک استفاده شوند، پتانسیل‌های زیادی برای بهینه‌سازی و بهبود سیستم‌های انرژی در سطح جهانی به وجود می‌آید. برخی از اثرات کلیدی این ترکیب در مدیریت انرژی شامل شفافیت و امنیت داده‌ها (بلاک‌چین)، بهینه‌سازی و تصمیم‌گیری خودکار (هوش مصنوعی)، مدیریت قراردادها و تراکنش‌های هوشمند (بلاک‌چین و AI)، تسهیل همکاری و تعامل بین ذی‌نفعان مختلف (بلاک‌چین و AI)، کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی و استفاده در انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود.
ترکیب بلاک‌چین و هوش مصنوعی در مدیریت انرژی می‌تواند موجب افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌ها، بهبود کارایی و ایجاد سیستم‌های انرژی هوشمندتر و پایدارتر شود. این دو فناوری با ارائه راهکارهایی برای پیش‌بینی و بهینه‌سازی مصرف انرژی، تضمین امنیت و شفافیت تراکنش‌ها و تسهیل همکاری‌های میان ذی‌نفعان مختلف، می‌توانند نقشی حیاتی در تحول صنعت انرژی ایفا کنند.
به نظر بنده بلاک‌چین به‌ویژه در حوزه مالی، به‌عنوان یک فناوری تخصصی، نقش مهمی در آینده مالی جهان خواهد داشت. این فناوری به شما این امکان را می‌دهد که در زمینه رمز ارزها به راحتی و بدون هیچ‌گونه مانع و گرفتگی مالی فعالیت کنید. بدون شک، دنیای مالی آینده به‌طور کامل در اختیار بلاک‌چین و رمز ارزها خواهد بود و در آینده‌ای نه چندان دور، دیگر چیزی به نام پول فیزیکی یا اعتبار مالی به‌صورت سنتی وجود نخواهد داشت.
ترکیب بلاک‌چین با هوش مصنوعی می‌تواند اتفاقی شگفت‌انگیز و تحول‌آفرین به دنبال داشته باشد. هوش مصنوعی می‌تواند به شما کمک کند تا به خروجی‌های بهینه‌تری دست پیدا کنید، در حالی که بلاک‌چین نیز با شفافیت و امنیتی که ارائه می‌دهد، از داده‌ها و اطلاعات مالی شما به بهترین شکل محافظت می‌کند. این ترکیب، به شما این امکان را می‌دهد که بدون هیچ‌گونه دغدغه‌ای در یک حوزه مالی تخصصی و شخصی فعالیت کنید و به‌راحتی از آن بهره‌برداری کنید. این روند می‌تواند یکی از انقلاب‌های بزرگ در آینده نزدیک باشد. شاید یکی از آرزوهای بشر در طول تاریخ این بوده که بتواند کارهای مالی خود را به‌صورت کاملاً مستقل و بدون هیچ‌گونه نگرانی انجام دهد و از پتانسیل‌های هوش مصنوعی برای مدیریت و بهره‌وری هرچه بهتر استفاده کند. ترکیب هوش مصنوعی و بلاک‌چین، این آرزو را به واقعیت تبدیل خواهد کرد و قطعاً در آینده‌ای نه چندان دور شاهد این انقلاب خواهیم بود.
انتهای پیام
