آموزش سفالگری به کودکان پیش دبستانی نیازمند تکنیکها و رویکردهای خاصی است که باید به دقت برنامهریزی و اجرا شوند. در این فرآیند، هدف اصلی پرورش خلاقیت و تواناییهای دستورزی کودک است و نه فقط ساخت آثار هنری یا صنایع دستی. همانند هر کلاس آموزشی دیگر، در آموزش سفالگری نیز ضروری است که اصول و روشهای ابتدایی برای کودک تفهیم شود تا بتواند به طور مؤثر از این هنر بهرهبرداری کند.
کودکانی که هیچ آشنایی قبلی با گِل و هنر سفالگری ندارند، ابتدا باید با ماهیت و ویژگیهای این ماده آشنا شوند. مربی باید بتواند ارتباط میان گِل رُس و تجسم ذهنی کودک را برقرار کند. کودکان معمولاً هیچ تصوری از ساخت اشیاء با گِل ندارند و برای آنها ضروری است که مفاهیم پایهای مانند فرم، شکل و ویژگیهای گِل بهطور ساده و ملموس توضیح داده شود.
در فرآیند آموزش، هدف اصلی این است که کودک ابتدا بتواند جسم مورد نظر خود را در ذهن تجسم کند و سپس با استفاده از گِل، این تصورات را به شکل واقعی پیادهسازی کند. مشابه آنچه که در آموزش نقاشی به کودک رخ میدهد، در سفالگری نیز تجسم ذهنی کودک باید در قالب اشیاء هنری نمایان شود. کودکانی که قدرت تجسم بیشتری دارند، احتمالاً در زمینههای هنری مانند نقاشی یا سفالگری نیز موفقتر خواهند بود.
آموزش سفالگری میتواند در کنار آشنایی با نقاشی و هنرهای تجسمی دیگر برای کودک مفید باشد. ذهن کودک باید از حالت بازیهای ساده به سمت خلاقیت پیش برود. برای این منظور، لازم است که کودک تفاوتهای میان خمیر بازی و گِل سفالگری را درک کند و به طور واضح متوجه شود که کار با گِل سفالگری چه ویژگیهای متفاوتی دارد.
یادگیری نحوه کار گروهی و همکاری در کلاسهای سفالگری برای کودکان اهمیت زیادی دارد. همکاری در گروه باعث میشود که کودک به تعاملات اجتماعی و ارزشهای گروهی پی ببرد. تشویق و تأکید بر اهمیت همکاری در فرآیند ساخت آثار هنری میتواند منجر به تقویت روحیه جمعگرایی و مسئولیتپذیری در کودک شود. علاوه بر این، در این نوع کلاسها، کودکان مهارتهای اجتماعی خود را با همسالان خود تقویت میکنند و این ارتباطات باعث رشد بیشتر شخصیت آنها میشود.
یکی از ویژگیهای منحصربهفرد سفالگری برای کودکان این است که گِل یک ماده طبیعی است و میتواند به کودکان احساس نزدیکی به طبیعت بدهد. در دنیای امروز، بهویژه در شهرهای بزرگ و آپارتماننشینی، کودکان ممکن است از درک و ارتباط با طبیعت و عناصر آن مانند خاک و آب محروم باشند. گِل سفالگری که ترکیبی از خاک و آب است، ارتباط مستقیم با طبیعت دارد و میتواند کودک را به جهان طبیعی نزدیک کند.
کودکان در شهرهای بزرگ که معمولاً فضای کمی برای بازی و تحرک دارند، میتوانند از طریق کار با گِل سفالگری، نوعی از فعالیت بدنی و هنری را تجربه کنند. این فعالیت نه تنها به تقویت خلاقیت آنها کمک میکند، بلکه فرصتهایی برای رشد حسی و حرکتی کودک فراهم میآورد.
یکی از مهمترین فواید آموزش سفالگری به کودکان پیش دبستانی، رشد خلاقیت و پرورش استعدادهای ذاتی آنها است. بازی کردن بهطور طبیعی برای کودکان یک روش یادگیری است. در واقع، بسیاری از آموزشها در دوران کودکی از طریق بازی و تجربیات عملی صورت میگیرد. کلاسهای آموزشی سنتی ممکن است محدود کننده باشند، اما آموزش سفالگری میتواند به کودک این فرصت را بدهد که به شکلی غیررسمی و لذتبخش، مفاهیم هنری را یاد بگیرد.
سفالگری هنری است که میتواند به صورت جدی و همزمان با احساس بازی انجام شود. در این هنر، کودک از طریق دستان خود، تصورات ذهنیاش را به واقعیت تبدیل میکند. هرچه کودک خلاقتر باشد، تواناییهای بیشتری برای ایجاد شکلهای مختلف با گِل دارد. این امر باعث میشود که کودک بتواند مهارتهای حل مسئله و تفکر انتقادی خود را تقویت کند.
برای انجام سفالگری در محیطهای آپارتمانی و آموزش آن به کودکان، به برخی لوازم ساده و ضروری نیاز است:
- پیشبند مناسب برای کودک: برای جلوگیری از کثیف شدن لباسها، باید پیشبند مناسبی برای کودک تهیه شود.
- زیرانداز مقاوم: برای جلوگیری از آسیب به فرش یا سطح میز، یک زیرانداز ضخیم و ضد آب نیاز است.
- گل سفالگری: میتوان گل رس آماده خریداری کرد یا خود گِل را با خاک رس تهیه نمود.
- ابزار ساده: برای ایجاد نقشها و تزئینات روی گِل، از ابزار سادهای مثل خلال دندان یا قطعات بازی که قابلیت نقش انداختن دارند، میتوان استفاده کرد.
- پلاستیک: برای جلوگیری از خشک شدن سریع گِل اضافی، باید آن را در پلاستیک پیچیده و نگهداری کرد.
برای اولین جلسه آموزش، توصیه میشود که به کودک گل بدهید و از او بخواهید هر چیزی را که در ذهن دارد بسازد. به کودک توضیح دهید که میتواند هر چیزی که میخواهد بسازد، اما از او توقع نداشته باشید که دقیقا همان چیزی که تصور میکند، بسازد. برخی از کودکان ممکن است از لمس گل و کار با آن هیجانزده شوند، در حالی که برخی دیگر به دلیل عدم آشنایی تمایلی به دست زدن به گل نداشته باشند. در این صورت، مربی یا والدین میتوانند با کودک همراستا شوند و ابتدا خود شروع به ساخت چیزی از گل کنند تا کودک احساس راحتی بیشتری پیدا کند.
آموزش سفالگری به کودکان پیش دبستانی نه تنها یک فعالیت هنری است، بلکه فرصتی برای رشد خلاقیت، تقویت مهارتهای اجتماعی و آشنایی با طبیعت است. این هنر به کودکان کمک میکند که دنیای ذهنی خود را به واقعیت تبدیل کنند و از طریق تجربیات حسی و عملی، مفاهیم مختلف را یاد بگیرند. در نهایت، این تجربه میتواند به عنوان ابزاری مؤثر برای پرورش کودکانی خلاق و با مهارتهای اجتماعی قوی عمل کند.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته