سیگنال مثبت به صنعت بازی

در این دو سال با اینکه دولت سیزدهم با راه‌اندازی رادار گیم سعی کرد مقداری از آسیب‌های فیلترینگ به این صنعت را کم کند، اما این اقدام از نظر فعالان صنعت بازی بی‌اثر بود. با این حال به اعتقاد برخی از کارشناسان و بازی‌سازها رفع فیلترینگ گوگل‌پلی به ایجاد چرخه اقتصادی شرکت‌های تولیدکننده بازی، رقابت در بازار محصولات و استورهای داخلی و دانلود و نصب اپلیکیشن‌ها‌ از یک بستر امن کمک خواهد کرد.

از فیلتر گوگل‌پلی تا رفع آن

گوگل‌پلی یک بازار بزرگ و معتبر برای دانلود و نصب اپلیکیشن‌های سیستم‌عامل اندروید است، این پلتفرم پس از مدت‌ها فیلترینگ در ایران از اواخر هفته گذشته رفع فیلتر شده و دوباره در دسترس کاربران ایرانی قرار گرفته است. تا سال ۱۳۹۲ دسترسی به گوگل‌پلی در ایران محدود بود و کاربران ایرانی برای دانلود از این بازار دیجیتال مجبور به دور زدن تحریم‌ها می‌شدند. اما در سال ۲۰۱۴، پس از اعلام گوگل مبنی بر امکان دسترسی به اپلیکیشن‌های رایگان برای توسعه‌دهندگان ایرانی، تحریم گوگل‌پلی در ایران برداشته شد. با این حال فعالیت این پلتفرم و دسترسی ایرانی‌ها به آن همواره با چالش مواجه بوده‌ و این موضوع با اعمال فیلترینگ گسترده در دولت سیزدهم نیز تشدید شده است. عیسی‌ زارع‌پور، وزیر سابق ارتباطات در زمان فعالیت خود برای رفع فیلتر گوگل‌پلی در کارگروه مصادیق مجرمانه تلاش‌هایی کرد اما به نتیجه نرسید؛ تا اینکه سرانجام دولت چهاردهم برای تحقق وعده رفع فیلترینگ در هفته گذشته فیلتر گوگل‌پلی و واتس‌اپ را برداشت.

بر اساس گفته برخی مسوولان، یکی از دلایل فیلتر گوگل‌پلی به نقش این پلتفرم در فروش فیلترشکن‌ها برمی‌گردد. البته نکته قابل تامل این است که با رفع فیلتر هم همچنان امکان دانلود و نصب وی‌پی‌ان از این محل وجود دارد و کارشناسان یکی از تبعات مثبت رفع فیلترینگ گوگل‌پلی را همین امکان دانلود و نصب فیلترشکن‌های رایگان و امن برای کاربران ایرانی می‌دانند؛ زیرا همچنان فیلترینگ گسترده در کشور وجود دارد و ایرانی‌ها مجبور به استفاده از فیلترشکن هستند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که دلیل اصلی مخالفت دولت سیزدهم با رفع فیلتر گوگل‌پلی به وجود دست‌کم ۴۰۰هزار اپلیکیشن با محتوای مجرمانه در گوگل‌پلی برمی‌گشت. به هر حال، فیلتر شدن گوگل‌پلی آسیب‌های زیادی به اقتصاد دیجیتال وارد کرد و صنعت گیمینگ را در لبه نابودی قرار داد؛ تا جایی که گزارش‌های فعالان از کاهش قابل توجه درآمد و مخاطبان صنعت بازی خبر داد. از دست رفتن ده‌ها هزار شغل در این صنعت، پایان بازی‌سازی با فیلترینگ داخلی و ابزارهای توسعه داخلی، اختلال و قطعی‌های زیاد روی سرورهای بازی‌سازان در داخل ایران و افزایش هزینه بازار‌یابی و جذب کاربر از دیگر پیامدهای منفی و جدی فیلترینگ گوگل‌پلی برای بازی‌سازان داخلی است.

رونق بازی‌سازی

با این همه در حال حاضر رفع فیلتر گوگل‌پلی پس از ۲۷ ماه موجب رضایت فعالان و کارشناسان صنعت بازی شده است و به اعتقاد برخی از کارشناسان و بازی‌سازها رفع فیلترینگ گوگل‌پلی به رونق بازسازی، بهبود چرخه اقتصادی شرکت‌های تولیدکننده بازی، ایجاد رقابت در بازار محصولات و استورهای داخلی و دانلود و نصب اپلیکیشن‌ها‌ از یک بستر امن منجر می‌شود. علی نادعلی‌زاده، یکی از فعال‌های حوزه گیمینگ و یک بازی‌ساز‌ با بیان این مطلب به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «با اینکه فیلترینگ گوگل‌پلی آسیب‌های متعددی به صنعت بازی زده و زمان زیادی لازم است تا بتواند دوباره خود را احیا کند، اما رفع فیلتر گوگل‌پلی به تنهایی می‌تواند به بهبود اقتصاد بازار بازی‌های داخلی کمک کند.» او در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به رفع فیلتر واتس‌اپ معتقد است که رفع فیلتر این پلتفرم نیز به ایجاد بازار رقابتی و بهبود سرویس‌دهی پیام‌رسان‌های داخلی کمک می‌کند. زمانی که تمامی پلتفرم‌های بین‌المللی در کشور فیلتر باشند، پیام‌رسان‌های داخلی این احساس نیاز را نخواهند داشت تا کیفیت زیرساخت‌های خود را ارتقا بدهند. نادعلی‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تداوم فیلترینگ گسترده در کشور معتقد است که استمرار فعالیت فیلترشکن‌ها نشان می‌دهد که کشور و مردم همچنان با چالش‌های امنیتی و تجربه بد استفاده از اینترنت دست و پنجه نرم می‌کنند. او در این باره توضیح می‌دهد: «تلگرام به عنوان یکی از پیام‌رسان‌های محبوب در کشور همچنان فیلتر است. از طرف دیگر، یوتیوب که به عنوان دانشگاه مجازی شناخته می‌شود هم فیلتر است. این در حالی است که منعی برای رفع فیلتر این پلتفرم‌ها وجود ندارد.» علاوه بر این، ابوالفضل صادق، دبیر کمیسیون بازی و سرگرمی سازمان نصر تهران نیز یکی از تبعات مثبت و کلیدی رفع فیلتر گوگل‌پلی را در ارتقای نسبی امنیت تلفن‌های همراه به دلیل نصب اپ‌های امن از طریق این پلتفرم می‌داند. او در ادامه به تاثیر رفع فیلتر گوگل‌پلی بر فعالیت بازی‌سازها اشاره می‌کند و در این خصوص به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «با فیلترینگ گسترده عملا راه فعالیت برای شرکت‌های تولیدکننده بازی بسته شده بود و با رفع فیلتر دوباره کانال ارتباطی این شرکت‌ها با مخاطبانشان باز می‌شود. البته به دلیل آسیب‌ها و ضررهای وارد شده به صنعت بازی حداقل سه تا شش ماه زمان لازم است تا بازی‌سازها به حالت عادی فعالیت خود برگردند.» صادق در بخش دیگری از صحبت‌های خود ضمن ابراز رضایت از رفع فیلتر گوگل‌پلی و واتس‌اپ امیدوار است تا سایر پلتفرم‌ها از جمله تلگرام و اینستاگرام رفع فیلتر شوند. علاوه بر احیای صنعت بازی و ارتقای امنیت تلفن‌ ایرانی‌ها، کارشناسان معتقدند که حضور گوگل‌پلی، کسب‌وکارها را در ماراتن ارائه سرویس بهتری قرار می‌دهد. شهاب‌الدین خدابخش، مدیرعامل یکی از مارکت‌های داخلی دانلود و نصب اپلیکیشن، با بیان این مطلب در یادداشتی که در شبکه اجتماعی لینکدین منتشر کرده، نوشته است: «در سال‌های گذشته استارت‌آپ‌های ایرانی به دلیل اعمال سیاست‌های محدودکننده اینترنت، فیلترینگ و محدودیت‌های بین‌المللی فرصت رقابت آزاد را از دست داده‌اند و ضمنا هزینه‌های گزافی به کاربرانشان تحمیل شده است. نکته مهم این است که با رفع فیلتر سکوهای پرطرفدار، نخستین قدم در راستای ایجاد زیرساخت رقابت آزاد برداشته خواهد شد؛ اما همچنان سیاست‌های محدودکننده اینترنت و تحریم‌های بین‌المللی سد بزرگی پیش روی کسب‌وکارها هستند.»

ارتقای امنیت گوشی‌ها

تا اینجا فواید رفع فیلتر گوگل‌پلی را می‌توان در احیای صنعت بازی، ارتقای امنیت تلفن‌های همراه و ایجاد رقابت در ارائه خدمات با کیفیت برشمرد. مهدی بهفر، یکی از مدیران شرکت‌های بازی‌سازی نیز معتقد است که از این پس بازی‌سازها می‌توانند کاربران و مخاطبان جدید و بیشتری را از محل گوگل‌پلی جذب کنند. البته او چالش جدید فعالیت بازی‌سازها در گوگل‌پلی را نرخ ارز بیان می‌کند و در این باره به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «با افزایش قابل توجه نرخ ارز در حال حاضر هزینه جذب کاربر در گوگل‌پلی برای بازی‌سازها هم افزایش یافته که چالش پیش روی صنعت خواهد بود.» جدا از اینکه بر اساس ارزیابی فعالان و کارشناسان از رفع فیلتر گوگل‌پلی، این اقدام تاثیرات مثبتی را برای صنعت بازی در بر خواهد داشت، اما از آنجا که مرحله اول رفع فیلترینگ با انتظارات مردم و فعالان فاصله چشمگیری داشت، یکی از انتقادات جدی در این باره به رفع فیلتر گوگل‌پلی با وجود محدودیت‌های اعمال‌شده روی این پلتفرم از سوی گوگل برای کاربران ایرانی برمی‌گردد. با این حال فعالان صنعت گیم معتقدند که این محدودیت صرفا روی برخی سرویس‌های خاص و محدود اعمال شده و ایرانی‌ها در حال حاضر می‌توانند هر محصول مورد نظرشان را دانلود کنند. مهدی بهفر از فعالان بازی‌ساز نیز در این خصوص مطرح می‌کند که این محدودیت‌ها برای بازی‌سازها چالشی ایجاد نمی‌کند و صرفا کاربران ایرانی ممکن است برای دسترسی به برخی از سرویس‌های محدود و خاص با مشکل مواجه شوند. اما ابوالفضل صادق نیز محدودیت گوگل‌پلی را صرفا برای توسعه‌دهندگان و شرکت‌های ایرانی می‌داند و به گفته او با رفع فیلتر ،کاربران ایرانی با محدودیتی در گوگل‌پلی مواجه نیستند و شرکت‌ها نیز راه دور زدن تحریم‌های گوگل را پیدا کرده‌اند. با این اوصاف، رفع فیلتر گوگل‌پلی نه تنها فرصت احیا و رونق بازسازی و بهبود چرخه اقتصادی را برای بازی‌سازها فراهم کرده؛ بلکه موجب دسترسی کاربران ایرانی به بستر امن و معتبر دانلود اپلیکشین‌ها به خصوص فیلترشکن شده تا مقداری از آسیب‌های امنیتی فیلترینگ گسترده بر تلفن‌های همراه آنها کم شود.