سوریه، طلبکار یا بدهکار به ایران است؟

فرارو- رسانه لبنانی المُدُن در خبری اختصاصی به نقل از منبعی نزدیک به گروه حاکم بر سوریه نوشت که دولت جدید سوریه در حال تهیه متنی برای ارائه به دادگاه‌های بین المللی و مطالبه غرامت ۳۰۰ میلیارد دلاری برای ملت و دولت سوریه است. این منبع آگاه درباره دلیل این غرامت هم این گونه ادعا کرد: «این مبلغ غرامت بابت ضرری است که سیاست‌های جنایتکارانه ایران و حمایت نظامی ایران به همراه شبه نظامیانش از نظام بشار اسد، به مردم سوریه و زیرساخت‌های سوریه وارد کرد.»

به گزارش فرارو، اظهارات ضدایرانی از سوی نیرو‌های حاکم بر سوریه از چند پیش اوج گرفته و شکایت از ایران آخرینِ آنها نیست. اسعد حسن الشیبانی، وزیر خارجه دولت انتقالی سوریه اخیرا در توئیتر نوشت: «ایران باید به اراده ملت سوریه و حاکمیت و امنیت کشور، احترام بگذارد. به ایران درباره ایجاد بی ثباتی و هرج و مرج در سوریه هشدار می‌دهیم. مسوولیت نتایج اظهارات اخیر ایران را برعهده این کشور می‌دانیم.»

ریشه غرامت چیست؟

با توجه به آنچه المدن لبنان نوشت، احتمالاً این ادعا به وقایع مربوط به جنگ داخلی سوریه است که پس از وقوع اعتراضات بهار عربی و ظهور بحران تروریسم رخ داد. اعداد مختلفی درباره میزان خسارت‌های این جنگ طی سال‌های گذشته اعلام شده است که از عدد ۱۰۷ (فیصل مقداد وزیر خارجه سابق سوریه در مهر ۱۴۰۱) تا ۱ تریلیون و ۲۰۰ میلیارد دلار (ادعای دو موسسه اروپایی که سال ۱۳۹۹ از سوی خبرگزاری آناتولی ترکیه مطرح شد) را در بر می‌گیرد. رجب طیب اردوغان در آخرین اظهارنظر خود، خسارت‌های دوران اسد را ۵۰۰ میلیارد دلار اعلام کرد. 

با توجه به این اعداد، ادعای این منبع آگاه اگر مبتنی بر واقعیت باشد، جریان حاکم بر سوریه تمام یا بخشی از این خسارت را از ایران طلب می‌کند. هرچند هنوز مشخص نیست این ادعا تا چه حد به واقعیت نزدیک است. 

طلب ایران از سوریه

پس از سقوط حکومت اسد، ارقام مختلفی در ایران راجع به طلب تهران از دمشق مطرح شد که تا ۵۰ میلیارد دلار می‌رسید. اما در نهایت، موضع رسمی ایران درباره این رقم و اصل مطالبات توسط اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام شد. بقائی در نشست سخنگویی ۲۷ آذر در پاسخ به یکی از خبرنگاران اظهار داشت:

«این اعداد و ارقامی که مطرح می‌شود اغراق‌آمیز است. معاهدات و یادداشت تفاهم‌هایی که بین دو کشور منعقد می‌شود، توافقاتی است که بین دولت‌ها و کشور‌ها صورت می‌گیرد، نه بین گروه‌ها یا افراد. تمامی تعهدات و حقوق ناشی از این معاهدات، همچنان به قوت خود باقی است و ناپدید نمی‌شود. هر نظام جدیدی که در سوریه بر سر کار بیاید، بر اساس اصل جانشینی دولت‌ها، این حقوق منتقل خواهد شد و این موضوع در دست‌نوشته‌های ما موجود است.»

رسانه کردی روداو دیروز مصاحبه‌ای از محمد غازی الجلالی، آخرین نخست‌وزیر حکومت اسد منتشر کرد که کم‌تر در ایران مورد توجه قرار گرفت. الجلالی در این مصاحبه گفت که حقوق او به عنوان نخست‌وزیر ۲ میلیون، حقوق وزرا ۱ میلیون لیره سوریه بوده است. یعنی نخست‌وزیر ۱۴۰ و وزرا ۷۰ دلار حقوق می‌گرفتند. حقوق کارمندان ۲۰ و حقوق سربازان ۱۷ دلار بوده است. به غیر از این صحبت‌ها که وضعیت اقتصادی بغرنج سوریه را نشان می‌دهد، او درباره کمک‌های ایران نیز صحبت کرد.

جلالی درباره ایران گفت: «هر ماه دو میلیون بشکه نفت به ما می‌دادند و ما نیمی از آن را می‌خریدیم. عراق به دلیل فشار‌های آمریکا نتوانست به ما کمک کند. از زمان شروع انقلاب، ایران هر سال سه میلیارد دلار به سوریه می‌داد و در حال حاضر ۳۰ میلیارد دلار بدهی دارد.»