کشفی تکان‌دهنده؛ وقتی سنجاب‌ها قاتل خون‌خوار می‌شوند

رفتار جدید شکار در سنجاب‌ها ممکن است در اثر افزایش قابل‌توجه جمعیت محلی در تابستان امسال پدیدار شده باشد. 

به گزارش خبرآنلاین، ما معمولا فکر می‌کنیم سنجاب‌ها موجوداتی بی‌آزار با دم‌های پرپشت و چشمانی معصوم هستند که لپ‌هایشان را با آجیل یا دانه پر می‌کنند تا به لانه‌هایشان بازگردند. اما اکنون معلوم شده که این جوندگان کمی بیشتر از آنچه فکر می‌کردیم تشنه به خون هستند. براساس یافته‌های مطالعه‌ای جدید، سنجاب‌های زمینی کالیفرنیا بارها در حال تعقیب، کشتن و خوردن گروهی از جوندگان کوچک شبیه به موش به نام وول (Vole) دیده شده‌اند. 

به‌گزارش ارزتکنیکا، جنیفر اسمیت، یکی از نویسندگان مطالعه و زیست‌شناس در دانشگاه ویسکانسین اوو کلیر، رفتار شکار وول‌ها را با توجه به تعداد زیاد دفعاتی که سنجاب‌ها این کار را انجام می‌دهند، «تکان‌دهنده» توصیف کرد. 

اسمیت گفت: «ما قبلاً هرگز چنین رفتاری را ندیده بودیم. سنجاب‌ها یکی از آشناترین حیوانات برای مردم هستند. ما آن‌ها را بیرون پنجره‌هایمان می‌بینیم، به‌طور منظم با آن‌ها در تعامل هستیم. بااین‌حال، چنین رفتاری که قبلاً در علم با آن مواجه نشده بودیم، این واقعیت را روشن می‌کند که چیزهای بیشتری برای یادگیری در مورد تاریخ طبیعی جهان اطراف ما وجود دارد.» 

شکارکردن حیوانات دیگر توسط سنجاب‌ها رفتار معمولی نیست

سنجاب‌ها عمدتاً بلوط، دانه‌ها، آجیل و میوه مصرف می‌کنند؛ اما می‌دانیم که به عنوان مکمل برای این رژیم غذایی، به سراغ حشرات و گاهی‌اوقات تخم‌ها یا جوجه‌های جوان از لانه‌ی پرندگان نیز می‌روند. در سال ۱۹۹۳، جی آر کالاهان، زیست‌شناس، با انتشار گزارشی مبنی بر اینکه ۳۰ گونه‌ی سنجاب ممکن است موجودات کوچک‌تری را شکار کنند، سروصدا به پا کرد. این حیوانات عبارت بودند از ماهی‌ها، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و گاه‌گاهی پستانداران کوچک. 

بااین‌حال، اغلب شواهد شکار حیوانات دیگر توسط سنجاب‌ها مبتنی بر تجزیه‌وتحلیل محتویات معده‌ی سنجاب‌های مرده، چه در طبیعت، چه در باغ‌وحش‌ها و چه در تله‌ها است و تعیین اینکه آیا سنجاب‌ها مرده‌خواری کرده‌اند یا آن موجودات را یا فعالانه شکار می‌کردند، چالش‌برانگیز بود. هر زمان رفتار شکار توسط سنجاب‌ها در محیط طبیعی به چشم می‌آمد معمولاً موردی خاص و منحصربه‌فرد درنظرگرفته می‌شد

سنجاب‌های زمینی کالیفرنیا (Otospermophilus beecheyi) عمدتاً «دانه‌خوار» هستند، اگرچه به خوردن تخم پرندگان یا جوجه‌های پرندگان محلی مثل بلدرچین، قرقاول، مرغ‌های اهلی و سینه‌سرخ معروف هستند. تنها تعداد انگشت‌شماری گزارش از کشتار حیوانات کوچک توسط سنجاب‌ها وجود دارد زیرا عمدتاً اگر جانور دیگری را بخورند از لاشه‌ی آن‌ها تغذیه می‌کنند. رفتار معمول سنجاب‌ها چیزی است که مطالعه‌ی اخیر را بسیار جذاب کرده است. 

تیا راوارا و رایان سو، اعضای تیم تحقیقاتی، در حال نگاه‌کردن به یک قاتل احتمالی وول. 

پژوهش جدید بخشی از یک مطالعه‌ی بوم‌شناسی رفتاری درازمدت درحال‌انجام روی سنجاب‌های زمینی در بخشی از پارک منطقه‌ای بریونس در کالیفرنیا است. از آغاز سال ۲۰۱۳، اعضای پروژه هر ماه ژوئن (خرداد و تیر) و ژوئیه (تیر و مرداد)، زمانی که جمعیت بیشتری از سنجاب‌ها در سطح زمین فعال است، سنجاب‌های محلی را به دام انداخته، علامت‌گذاری کرده و رها می‌کنند. 

پژوهشگران به سنجاب‌های منفرد پلاک‌های فلزی گوش وصل و روی خز پشت هر سنجاب، علامتی با رنگ مخصوص نقاشی می‌کنند که منحصر به فرد است. برای تجزیه‌وتحلیل رفتار سنجاب‌ها، ویدئوهایی ثبت و همراه با آن تجزیه‌وتحلیل آماری اضافی انجام می‌شود تا اطلاعات جمعیتی هر رفتار جالب روشن شود. اعضای تیم همچنین هنگام حضور میدانی عکس می‌گیرند و مشاهدات مستقیم رفتار سنجاب‌ها را یادداشت می‌کنند. 

تابستان گذشته، تیم تحقیقاتی ۷۴ مورد از رفتار شکار یا خوردن وول‌ها توسط سنجاب‌ها را در مجموع ۱۸ روز مشاهده کردند. بیشترین موارد در دو هفته‌ی اول ماه ژوئیه اتفاق افتاد؛ یعنی زمانی که جمعیت وول‌ها نیز در اوج خود بود. تقریباً نیمی از این موارد شامل شکار فعال توسط سنجاب‌ها بود که معمولاً به یک وول حمله کرده و آن را با دست‌ها و دندان‌های جلویش نگه می‌داشت. سنجاب‌ها معمولاً برای کشتن وول‌ها، ناحیه‌ی گردن آن‌ها را گاز می‌گرفتند و شکارشان را تکان می‌دادند. 

برخی از سنجاب‌ها پیش از خوردن شکار خود، آن را به مکان جدیدی مثل لانه می‌بردند. در ۱۱ موردی که سنجاب‌ها تصمیم گرفتند در همان مکان شروع به خوردن کنند، ابتدا سر وول را جدا می‌کردند، سپس گوشت بدن را از قسمت‌های شکم بیرون می‌کشیدند و گاهی قبل از خوردن، پوست بدن را از قسمت‌هایی جدا می‌کردند. بااین‌حال، نویسندگان این تحقیق یادآوری می‌کنند که مشاهدات آن‌ها نشان‌دهنده‌ی یک استراتژی جهانی و قطعی برای شکار وول‌ها نبوده است. 

شاید رفتارهای جدید شکار سنجاب‌ها به دلیل افزایش حضور انسان‌ها باشد

گاهی‌اوقات، ممکن است بین حیوانات یک گونه رقابت وجود داشته باشد، به خصوص زمانی که غذا کمیاب است. در این مطالعه، تیم متوجه هیچ رقابتی بین سنجاب‌ها در حال شکار وول‌ها نشدند. بااین‌حال، پس از اینکه سنجاب‌ها با موفقیت وول‌ها را شکار کردند، رقابت را بین خود وول‌ها مشاهده کردند. در پنج تلاش موفق برای شکار، پس از اینکه سنجابی، وولی را گرفت، سایر وول‌ها رقابتی عمل کرده و احتمالاً سعی داشتند لاشه را بدست آورند یا از قلمرو خود دفاع کنند. 

علاوه‌براین، در هشت مورد، تیم تحقیقاتی وول‌های مرده‌ای را پیدا کردند که سایر وول‌ها سعی کردند غذای مرده‌ها را بدزدند. همچنین یک موقعیت وجود داشت که سنجاب ماده‌ای، وولی را گرفت و آن را خورد، اما آن را با دو سنجاب کوچک‌تر تقسیم کرد، احتمالاً به آن‌ها غذا می‌داد یا از آن‌ها مراقبت می‌کرد. 

طبق گفته‌ی نویسندگان، مشاهدات شکار ممکن است نشانه‌ای از انطباق استراتژی‌های شکار سنجاب‌ها با محیط در حال تغییر سریع به دلیل افزایش حضور انسان باشد، زیرا این رفتار همزمان با افزایش چشمگیر جمعیت وول‌ها در پارک در سال جاری ظاهر شده است. (آن‌ها هیچ‌گاه مشاهده نکردند که سنجاب‌ها به شکار سایر پستانداران پرداخته باشند.)

هنوز مشخص نیست که آیا شکار وول‌ها در بین سنجاب‌ها گسترده است یا اینکه آیا این رفتار می‌تواند از والدین به فرزندان منتقل شود. وقتی تیم تحقیقاتی تابستان آینده بازگردد، هرگونه تأثیر اکولوژیکی رفتار غیرعادی شکار سنجاب‌ها در سال ۲۰۲۴، به‌ویژه بر میزان تولیدمثل جمعیت سنجاب‌ها را مطالعه خواهند کرد. 

مقاله در مجله Ethology منتشر شده است.