هرم‌های متفاوتی که مصری نیستند

به گزارش تابناک به نقل از فرارو، وقتی کلمۀ هرم را می‌شنویم، بی‌اختیار به یاد مصر باستان می‌افتیم و حق هم داریم، زیرا مشهورترین اهرام جهان در مصر قرار دارند. اما این سازه‌های باستانی نه تنها مخصوص مصر نیستند بلکه بیشترین تعداد از آنها نیز نه در مصر بلکه در یک کشور دیگر آفریقایی قرار دارند: سودان.

هرم‌ها در همه جای دنیای باستان از آمریکای مرکزی گرفته تا شمال آفریقا به شدت محبوب بودند. هرچند این بنا‌های نمادین بیشتر با مصر شناخته می‌شوند، اما بزرگ‌ترین مجموعه هرم‌های جهان در کشوری دیگر قرار دارد که کمتر مورد بازدید قرار می‌گیرد.

سودان با داشتن حدود ۲۲۰ تا ۲۵۵ هرم، در صدر فهرست کشور‌هایی قرار دارد که اهرام باستانی را در خود جای داده‌اند. این کشور آفریقایی که در همسایگی مصر قرار دارد، از نظر تعداد هرم‌ها به‌مراتب از همسایه خود پیشی گرفته است. تعداد هرم‌های مصر، اگرچه این موضوع مورد بحث است، اما احتمالاً حدود ۱۱۸ مورد است.

هرم‌های سودانی که از حیث اندازه معمولاً کوچکتر از هرم‌های مصر و از لحاظ شکل ظاهری تیزتر و شیب‌دارتر از آنها هستند، توسط فرمانروایان پادشاهی باستانی «کوش» ساخته شده‌اند. این پادشاهی در قرن هشتم پیش از میلاد در منطقه «نوبه» ظهور کرد؛ ناحیه‌ای که از اسوان در مصر تا خارطوم در سودان امروزی امتداد داشت. کوشی‌ها در دوران سلسله بیست‌وپنجم، حتی بر مصر باستان نیز حکومت کردند و سلسله‌ای از پادشاهان را به وجود آورند که امروزه به عنوان «فراعنۀ سیاه» شناخته می‌شوند (چون مردم کوش بر خلاف مصری‌ها سیاهپوست بودند).

نخستین فرعون از این سلسله که «پیه» نام داشت، در حدود سال ۷۷۰ پیش از میلاد با حمله به مصر این دوران جدید را آغاز کرد. او که از مقبره‌های باشکوه فرعون‌های پیشین الهام گرفته بود، دستور داد تا به شیوه‌ای مشابه دفن شود و اولین فردی بود که در گورستان باستانی الکرو در سودان در زیر یک هرم دفن شد.

با از دست دادن کنترل مصر، کوشی‌ها به بخش‌های جنوبی نوبه بازگشتند و سرانجام پایتخت جدیدی در شهر باستانی مروی تأسیس کردند. در این مکان، بخش اعظم هرم‌های نوبیایی قرار دارند. حدود ۲۰۰ هرم در گورستان این شهر باستانی از قرن سوم پیش از میلاد به بعد ساخته شدند که شامل مقبره‌های ۴۱ شاهزاده و پادشاه کوشی می‌شوند.

با رونق مروی، پادشاهی کوش نیز به شکوفایی خود ادامه داد تا اینکه در قرن چهارم میلادی، پس از درگیری با ارتش روم و پادشاهی همسایه اکسوم، این تمدن بزرگ رو به زوال رفت. در دهه ۱۸۳۰ میلادی، با کشف آثار باستانی این تمدن توسط جوزپه فرلینی، تاریخ آن بار دیگر مورد توجه قرار گرفت.

متأسفانه، فرلینی هنگام غارت این هرم‌های نوبیایی، آسیب‌های فراوانی به این بنا‌های باستانی وارد کرد. اگرچه برخی از هرم‌های مروی بازسازی شده‌اند، اما بسیاری از آنها همچنان در حال فروپاشی هستند.

این روند تدریجی تخریب، با جنگ‌های داخلی مداوم سودان از دهه ۱۹۵۰ تاکنون بدتر شده است. این درگیری‌ها مانع اصلی در راه توسعه گردشگری و تأمین بودجه لازم برای پروژه‌های باستان‌شناسی بوده‌اند. بنابراین، در حالی که هرم‌های مصر سالانه میلیون‌ها بازدیدکننده دارند و به‌عنوان یکی از عجایب ارزشمند و محافظت‌شده جهان شناخته می‌شوند، هرم‌های نوبیایی کمتر دیده شده‌اند و تا حد زیادی مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند.