به گزارش همشهری آنلاین به نقل از الجزیره، در عصر پرشتاب تکنولوژی، داشتن گوشی هوشمند و اتصال به اینترنت به بخشی از زندگی روزمره کودکان حتی در سنین پایین تبدیل شده است. علی‌رغم فرصت‌هایی که این وسایل برای یادگیری و سرگرمی فراهم می‌کنند، ممکن است خطرات جدی را به همراه داشته باشند که از نظر روانی و اجتماعی کودکان را تهدید می‌کند، به‌ویژه زمانی که آن‌ها در معرض محتوای نامناسب و اقدامات ناامن و ناسازگار با ارزش‌های اخلاقی قرار می‌گیرند.
از برجسته‌ترین خطراتی که کودکان را تهدید می‌کند می‌توان به محیط‌های مجازی و اپلیکیشن‌های ارتباطی مشهور اشاره کرد که درهای پنهانی را باز می‌کنند و می‌تواند از سوی غریبه‌ها مورد سوء استفاده قرار گیرد. این امر مستلزم نظارت و هوشیاری مداوم والدین است.
در ادامه مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌هایی را بررسی می‌کنیم که باید مراقب استفاده کودکان از آن‌ها باشیم:
۱- دنیای مجازی «Roblox»
«Roblox» یکی از مشهورترین بازی‌های جهان است که یک محیط مجازی تعاملی ارائه می‌دهد که میلیون‌ها کاربر را گردهم می‌آورد. مشکل بازی این است که کودکان این امکان را پیدا می‌کنند که با بزرگسالان غریبه ارتباط برقرار کنند که این امر آن‌ها را در معرض خطر کشیده شدن به دیگر پلتفرم‌های ارتباطی قرار می‌دهد. همچنین برخی از بخش‌های بازی حاوی محتوای ویژه بزرگسالان و صحنه‌های خشونت، سرقت و قتل است.
از آنجایی که بازی قوانین سختگیرانه‌ای را درخصوص محتوا اعمال نمی‌کند، وظیفه والدین این است که بر فعالیت‌های فرزندان خود نظارت کرده و آن‌ها را در مورد نحوه گزارش پیام‌های آسیب‌رسان راهنمایی کنند. علاوه بر این، به منظور جلوگیری از استفاده بیش از حد آن‌ها، زمان خاصی را برای بازی تعیین کنند.
چندین کشور به علت نگرانی در خصوص محتوای این بازی برای کودکان، اقداماتی را علیه «Roblox» اتخاذ کردند. در این راستا، ترکیه در اوت ۲۰۲۴ پس از پژوهشی که نشان داد می‌توان از آن در راستای سوء استفاده از کودکان استفاده کرد، دسترسی به این بازی را ممنوع کرد.
اردن، عمان و امارات نیز به علت نگرانی در مورد فحاشی، کلاهبرداری و هک و نیز محتوای نامناسب برای کودکان «Roblox» را ممنوع کردند.
بلژیک و هلند محدودیت‌هایی را درخصوص عناصر درون بازی که بر شانس تصادفی تکیه دارند، با هدف محافظت از کودکان در برابر قرار گرفتن در معرض قمار اعمال کرده‌اند.
۲- «تیک تاک» دنیایی ناامن برای کودکان
«تیک تاک» یک اپلیکیشن جذاب برای کلیپ‌های ویدیویی کوتاه است؛ اما در صورتی که با احتیاط استفاده نشود، می‌تواند به یک ابزار مضر تبدیل شود. تماشای خیلی سریع کلیپ‌ها می‌تواند به اعتیاد منجر شود. این اپلیکیشن همچنین می‌تواند کودکان را به شرکت در چالش‌های خطرناک برای جمع‌آوری امتیاز و دستیابی به سود مالی سوق دهد.
پژوهشی که از سوی مرکز آمریکایی «مبارزه با نفرت دیجیتال» انجام شد نشان داد که الگوریتم‌های «تیک تاک» می‌تواند محتوای مضر را توصیه کند. پژوهشگران اکانت‌های جعلی به نام نوجوانان در سه کشور ایجاد کردند و هنگامی که این اکانت‌ها به کلیپ‌هایی مرتبط با تصویر بدنی یا اختلالات خوردن واکنش نشان دادند، پیشنهادهایی برای [مشاهده] کلیپ‌های مربوط به خودآزاری و خودکشی به آن‌ها ارائه شد.
در این گزارش آمده است که محتوای مربوط به خودآزاری ۱۲ برابر بیشتر از کلیپ‌های غذای ناسالم به نمایش درآمده است.
چندین کشور اقداماتی را علیه «تیک تاک» انجام داده‌اند. در ماه نوامبر گذشته، پارلمان استرالیا قانونی را تصویب کرد که به موجب آن استفاده کودکان زیر ۱۶ سال از رسانه‌های اجتماعی از جمله تیک تاک با هدف حفاظت از سلامت روحی و جسمی‌شان ممنوع شده است.
در آوریل ۲۰۲۳، دفتر کمیساریای انگلستان تیک تاک را به علت اجازه دادن به کودکان زیر ۱۳ سال برای استفاده از این پلتفرم بدون کسب رضایت والدین و شکست در عدم محافظت از اطلاعات شخصی آن‌ها ۱۲.۷ میلیون پوند جریمه کرد.
در سپتامبر ۲۰۲۳، کمیسیون حفاظت از داده‌ها در ایرلند تیک تاک را به علت نقض حریم خصوصی کودکان، به ویژه در مورد تأیید سن و تنظیمات حریم خصوصی، ۳۴۵ میلیون یورو جریمه کرد.
اما ایتالیا، در ماه مارس ۲۰۲۴، تیک تاک را جریمه به علت عدم محافظت کافی از کاربران خردسال در برابر محتوای آسیب‌رسان، مانند چالش‌های خطرناکی که بر سلامتی آن‌ها تأثیر می‌گذارد،۱۰ میلیون یورو جریمه کرد.
۳- اسنپ چت و پیام‌های مخفی
اسنپ چت یک برنامه ناامن برای کودکان به حساب می‌آید؛ زیرا دارای ویژگی‌هایی است که سواستفاده از کودکان را آسان می‌کند. برجسته‌ترین خطر، ویژگی «پیام‌های پنهان» است که پس از ارسال ناپدید می‌شود و ردیابی موارد آزار و اذیت یا سوءاستفاده را دشوار می‌کند.
ویژگی «افزودن سریع» (Quick Add) همچنین به کودکان این امکان را می‌دهد تا بدون اینکه افراد غریبه را بشناسند، آن‌ها را اضافه کنند. علاوه بر این، ویژگی «تعیین موقعیت جغرافیایی» (اسنپ مپ) وجود دارد که می‌تواند کودک را در معرض پاییدن از راه دور قرار دهد.
اما در مقابل، این اپلیکیشن برخی ویژگی‌های امنیتی را برای محافظت از کودکان ارائه می‌کند، مانند «مرکز خانواده» که والدین را قادر می‌سازد تا حساب‌های خود را به حساب‌های فرزندان خود مرتبط کنند و فهرست دوستان و فعالیت‌های اخیر آن‌ها را ببینند. همچنین ویژگی « Ghost Mode» برای پنهان کردن مکان کاربر و ویژگی «محدود کردن تماس با بزرگسالان» وجود دارد که از اضافه کردن کودکان بدون داشتن دوستان مشترک از سوی بزرگسالان جلوگیری می‌کند.
۴- « Kik» و نبود ابزار کنترل
اپلیکیشن «Kik» به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون افشای هویت خود با دیگران چت کنند. این امر باعث شده است که به محیطی مناسب برای آزار و اذیت و سواستفاده تبدیل شود. این اپلیکیشن به موارد متعددی از قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب، به علاوه استفاده از آن از سوی کلاهبردارانی مرتبط بوده است که با هدف به دست آوردن پول یا اطلاعات شخصی هویت جعلی برای خود درست می‌کنند.
این اپلیکیشن به علت نداشتن ابزار نظارتی قوی برای جلوگیری از رفتار غیرقانونی، خطری برای کودکان و نوجوانان محسوب می‌شود و برای محافظت از آن‌ها در برابر سواستفاده، به آگاهی بخشی زیادی درباره خطرات آن نیاز است.
چندین کشور و سازمان اقداماتی را برای محافظت از کودکان در برابر خطرات احتمالی مرتبط با استفاده از اپلیکیشن «Kik» انجام داده‌اند. در این راستا، پارلمان استرالیا قانونی را تصویب کرد که به موجب آن استفاده کودکان زیر ۱۶ سال از شبکه‌های اجتماعی از جمله این اپلیکیشن با هدف حفاظت از سلامت روحی و جسمی آن‌ها ممنوع شده است.
این اپلیکیشن به علت استفاده بزرگسالان از آن برای برقراری ارتباط با خردسالان و به اشتراک گذاری محتوای نامناسب، با انتقادات گسترده‌ای در آمریکا مواجه شد. در سال ۲۰۱۵، این اپلیکیشن در تلاش برای افزایش ایمنی کاربران، استفاده از فناوری « PhotoDNA» مایکروسافت برای شناسایی و گزارش خودکار تصاویر نامناسب را آغاز کرد.
به نوبه خود، سازمان‌های ذیربط با امنیت کودکان، مانند « Internet Matters» دستورالعمل‌هایی را صادر کرده‌اند که نسبت به استفاده کودکان از اپلیکیشن «Kik» با توجه به خطرات مرتبط با آن از جمله قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب و ارتباط با غریبه‌ها، هشدار می‌دهد.
۵- «Whisper» و اشتراک گذاری با غریبه‌ها
«Whisper» کاربران خود را تشویق می‌کند تا اسرار و تجربیات شخصی خود را به صورت ناشناس به اشتراک بگذارند. این کار برای کودکان و نوجوانان فریبنده است. اگرچه این اپلیکیشن ویژگی انتشار ناشناس را ارائه می‌دهد؛ اما داده‌های شخصی می‌تواند به علت آسیب پذیری‌های امنیتی در معرض درز کردن قرار گیرد.
این اپلیکیشن همچنین از کاربران می‌خواهد مکان‌های جغرافیایی خود را به اشتراک بگذارند تا گروه‌ها یا دوستانی را در همان گستره پیشنهاد دهد. این امر خطر صحبت با غریبه‌های ناشناس را افزایش می‌دهد. ویژگی انتشار ناشناس می‌تواند باعث شود کودکان اطلاعات شخصی خود را بیش از حد به اشتراک بگذارند، بدون اینکه متوجه عواقب احتمالی آن باشند. در برخی موارد، تعامل مداوم با «نجواها» ممکن است باعث رفتار اعتیادآور شود، به طوری که کاربران ساعت‌های زیادی را صرف دنبال کردن پست‌های دیگران کنند.
در سال ۲۰۲۰، روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» نشت داده‌های کاربران برنامه «Whisper» از جمله اطلاعات مکان و علایق شخصی آن‌ها را افشا کرد. این مسئله نگرانی‌هایی را در مورد حفظ حریم خصوصی و امنیت کاربران به ویژه کودکان برانگیخت.
سازمان‌هایی مانند « Cyber Safety Cup» نیز هشدارهایی به والدین درباره خطرات استفاده کودکان از این برنامه صادر و اشاره کردند که این اپلیکیشن اجازه می‌دهد محتوا به‌صورت ناشناس به اشتراک گذاشته شود. این امر می‌تواند به قرار گرفتن کودکان در معرض محتوای نامناسب یا برقراری ارتباط با افراد غریبه منجر شود.
سازمان‌هایی مانند « ScreenTime» توصیه می‌کنند که والدین بر فعالیت‌های آنلاین فرزندان خود نظارت داشته باشند و از برنامه‌های کنترل والدین برای محافظت از آن‌ها در برابر اپلیکیشن‌هایی مانند «Whisper» که امکان اشتراک‌گذاری ناشناس را ارائه می‌دهند، به علت خطرات مرتبط با آن استفاده کنند.
در نهایت، در سایه خطرات فراوان مرتبط با اپلیکیشن‌های اینترنتی، نقش والدین در آگاهی بخشی به فرزندانشان در مورد راه‌های استفاده ایمن از آن‌ها همچنان اساسی است.
والدین باید بر اپلیکیشن‌هایی که فرزندانشان استفاده می‌کنند نظارت کنند و در راستای این نظارت محدودیت‌های زمانی تعیین کنند. علاوه بر آن، از ویژگی‌های امنیتی موجود در هر اپلیکیشن بهره ببرند.
آموزش دادن به کودکان در مورد نحوه گزارش دادن محتوای آسیب‌رسان یا افراد مشکوک گامی اساسی در راستای محافظت از آن‌ها در برابر خطرات روانی و اجتماعی بالقوه است.
