اکنون قطعی‌های مکرر برق، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به تولید و اقتصاد خانوار کشاورزان خراسان رضوی وارد کرده است؛ خسارتی که در نهایت امنیت غذایی این استان را هم تهدید می‌کند.
براساس آنچه اعلام شده شهرستان‌های تربت‌حیدریه، تربت‌جام، جوین، چناران و فریمان در خراسان رضوی جزو شهرستان‌های پیشرو در تولید چغندرقند هستند.
مجید ترشیزی یکی از چغندرکاران جنوب خراسان رضوی است که امسال علیرغم اینکه توانسته محصول خوبی را از زمین‌هایش برداشت کند ولی خاموشی چاه موتورها مشکلات جدی از جمله کاهش عیار چغندرقند را برایشان به وجود آورده است.
وی با بیان اینکه باید تدابیر لازم در خصوص خاموشی چاه موتورها اتخاذ شود، تصریح کرد: چندین سال است که به دلیل خاموشی‌ها خسارت‌های جبران‌ناپذیری به کشاورزان وارد می‌شود.
این چغندرکار افزایش مدار آبی و کاهش عیار چغندرقند و کیفیت محصول را از مهم‌ترین مشکلات ناشی از خاموشی چاه موتورها دانست و افزود: از سویی طلب چغندرکاران نیز دیر پرداخت می‌شود.
قطب تولید چغندرقند، درگیر با قطعی برق
خاموشی چاه موتورها برای بخش جلگه رخ هم که رتبه اول را در تولید چغندرقند خراسان رضوی در اختیار دارد مشکلات بسیاری را به وجود آورده به طوری که افزایش مدار آبیاری باغات، کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی و بهره‌برداران این بخش را با مشکل مواجه کرده است.
سید محمد نجفی، رئیس مرکز جهاد کشاورزی جلگه رخ در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه امسال ۴۵۰۰ هکتار از مزارع زیر کشت چغندرقند هستند، افزود: تاکنون بیش از ۹۰ درصد محصول برداشت شده است.
وی تولید امسال چغندرقند در بخش جلگه رخ را ۲۲۰ تا ۲۵۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: قطعی برق چاه موتورها و از سویی افزایش دما موجب کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی سطح زیر کشت چغندرقند شده است.
رئیس مرکز جهاد کشاورزی جلگه رخ همچنین کاهش عیار چغندرقند را از دیگر اثرات خاموشی چاه موتورها دانست و بیان کرد: بخش رخ هم اکنون رتبه اول تولید چغندرقند خراسان رضوی را در اختیار دارد.
وی قطعی برق چاه‌های کشاورزی و فرا رسیدن فصل سرما و عدم برداشت تمامی محصول از مزارع را جزو مهم‌ترین مشکلات چغندرکاران دانست و ادامه داد: اکنون یک کارخانه قند در این منطقه فعالیت دارد.
نجفی با بیان اینکه ۸۰ تا ۹۰ درصد چغندرقندی که برداشت می‌شود تحویل کارخانه قند جوین می‌شود، اظهار کرد: تاکنون کارخانه قند جوین بالغ‌بر ۳۰۰ هزار تن تحویل گرفته است. البته بخشی از نیاز این کارخانه از جغتای و سایر شهرستان‌ها تأمین شده است.
وی با اعلام اینکه تاکنون ۸۰ درصد اراضی چغندرقند مجهز به آبیاری نوین شده‌اند، تصریح کرد: امکان کشت این محصول به صورت گلخانه‌ای چون توجیه اقتصادی ندارد، نیست.
چون قیمت محصول چغندرقند تضمینی است، اگر محصول ۱۶ عیار باشد حدود ۴۰۰۰ تومان خریداری می‌شود در صورتی که قطعی برق در این خصوص تأثیرگذار بوده است.
رئیس مرکز جهاد کشاورزی جلگه رخ گفت: اگر کشاورزان تاریخ کشت را رعایت و رقم خوبی انتخاب و به موقع با آفات و بیماری‌ها به خصوص علف‌های هرز مبارزه کنند و بتوانند آبیاری منظمی را بدهند، بدون شک نه تنها عملکرد بالایی را خواهند داشت بلکه عیار و درآمد خوبی هم دارند.
نجفی میانگین عیار چغندرقند بخش جلگه رخ را نزدیک به ۱۶ اعلام کرد و گفت: اکنون حدود ۵۰۰۰ بهره‌بردار، کشت چغندرقند را در بخش جلگه رخ دارند.
قطعی برق، تأثیرگذار در کیفیت محصول تربت‌جام
خاموشی چاه موتورها بر کیفیت و محصول چغندرقند شهرستان تربت‌جام که رتبه سوم خراسان رضوی را در تولید این محصول دارد نیز تأثیر بسیاری گذاشته است، عیاری که اگر کاهش یابد در قیمت فروش آن‌هم تأثیر می‌گذارد و عملاً کشاورز را متضرر می‌کند.
باقر خدادادی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تربت‌جام در همین خصوص به ایسنا گفت: گرچه سطح زیر کشت محصول چغندرقند نسبت به سال گذشته افزایش داشته اما خاموشی چاه موتورها در عملکرد تولید نیز تأثیر بسیاری گذاشته است.
وی با بیان اینکه سطح زیر کشت چغندرقند از ۲۰۰۰ هکتار در سال گذشته به ۲۵۵۰ هکتار امسال رسیده است، افزود: از ۲ سال قبل بر روی آبیاری تحت فشار و قطره‌ای و مکانیزاسیون اقدامات خوبی در مزارع چغندر شهرستان انجام شده و بهره‌وری و عملکرد خوبی هم داشته‌اند، اما متأسفانه قطعی برق چندین ساعته در تابستان و زمستان آسیب‌های بسیاری را وارد کرده است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تربت‌جام گفت: محصول چغندرقند نیاز آبی قابل توجهی دارد اما قطعی برق چاه موتورها موجب افزایش مدار آبی و تأخیر در روند آبیاری شده است.
وی افزایش هزینه‌های تولید و تأثیرگذاری بسیار در عملکرد تولید را از دیگر اثرات زیانبار قطعی برق دانست و افزود: میانگین عیار چغندرقند امسال ۱۷.۵ است، اما نسبت به سال قبل به دلیل گرمای شدید تابستان و خاموشی چاه‌ها کاهش یافته است.
خدادادی با بیان اینکه قطعی برق کشاورزان را مجاب کرده تا به سمت آبیاری نوین بروند، گفت: علیرغم اینکه طی ۲ سال اخیر در توسعه آبیاری‌های تحت فشار و قطره‌ای اعتبارات دولتی نداشتیم اما خود کشاورزان اقداماتی را انجام داده‌اند.
وی از صفر شدن تسهیلات بانکی در بخش آبیاری‌های نوین خبر داد و افزود: برای توسعه زیرساخت‌ها در آبیاری تحت فشار و قطره‌ای نیازمند تخصیص اعتبار هستیم.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تربت‌جام در ادامه با اشاره به اینکه در حال حاضر آبیاری بیش از ۸۰ درصد محصول چغندرقند با آبیاری قطره‌ای انجام می‌شود، تصریح کرد: تاکنون در سطح ۲۵ هزار هکتار از باغات و مزارع شهرستان آبیاری تحت فشار اجرا شده که در این زمینه تربت‌جام رتبه اول استان را دارد.
وی همچنین از بهتر شدن میزان تولید چغندر قند خبر داد و افزود: فعالیت کارخانه قند در شهرستان و پرداخت سریع و به موقع مطالبات کشاورزان و همچنین قیمت خرید خوب، موجب محبوبیت محصول چغندرقند در بین بهره‌برداران و افزایش سطح زیر کشت آن شد.
خدادادی با اشاره به اینکه تاکنون حدود ۷۰ هزار تن چغندرقند تحویل ۴ کارخانه شهرستان شده است، بیان کرد: کشاورزان علاوه بر کارخانه تربت‌جام با شهرستان‌های فریمان، مشهد و تربت‌حیدریه هم قرارداد دارند و محصول خود را تحویل می‌دهند. در گذشته منطقه بالاجام اغلب گوجه فرنگی کشت می‌کردند، اما چون قیمت این محصول بسیار کاهش یافت امسال به سمت کشت چغندرقند روی آوردند و عملاً این وضعیت موجب افزایش سطح زیر کشت شد.
وی با اعلام اینکه برداشت چغندرقند از ۴۵ تن در هکتار در سال گذشته به حدود ۵۸ تن در هکتار برای امسال پیش‌بینی شده است، اظهار کرد: شهرستان تربت‌جام فقط یک کارخانه قند دارد.
وی با بیان اینکه از ۱۷ هزار بهره‌بردار تربت‌جام ۱۸۰۰ نفرشان چغندرکار هستند، بیان کرد: این کارخانه علاوه بر محصول شهرستان از غرب کشور هم خرید دارد به طوری که تاکنون بیش از ۱۲۰ هزار تن چغندرقند تحویلشان شده است.
برداشت با تأخیر در مزارع تربت‌حیدریه
تربت‌حیدریه هم که یکی دیگر از قطب‌های تولید چغندرقند در خراسان رضوی محسوب می‌شود و امسال وضعیت بهتری را داشته به طوری که سطح زیر کشت مزارع چغندرقند نسبت به سال گذشته ۱۵ درصد افزایش تولید و عملکرد در واحد سطح را داشته اما از خسارت‌های ناشی از قطعی برق چاه موتورها در امان نمانده است.
علیرضا قادری مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه سطح زیر کشت مزارع چغندرقند شهرستان را ۳۲۰۰ هکتار اعلام کرد و گفت: با تولید ۱۹۲ هزار تن امسال نسبت به سال گذشته ۱۵ درصد افزایش تولید و عملکرد در واحد سطح داشته‌ایم.
وی اظهار کرد: با توجه به شرایط اقلیمی و قطعی‌های برق چاه‌ها و افزایش مدار آبی مرحله داشت افزایش یافته و برداشت با تأخیر مزارع را در پی داشته است.
قادری با بیان اینکه سرمازدگی در فصل برداشت باعث کاهش کیفیت و افت محصول می‌شود، بیان کرد: تأخیر در تحویل چغندرقند توسط کارخانه‌ها و پرداخت دیرهنگام طلب کشاورزان از دیگر مشکلات است.
وی اظهار کرد: تعداد ۴۱۷ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق در شهرستان وجود دارد که تاکنون در ۳۲ حلقه چاه کشاورزی، نیروگاه خورشیدی در دست اجرا است.
مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه بیان کرد: خاموشی چاه‌های کشاورزی همچنین موجب خسارت به تأسیسات چاه و موجب کاهش تولید و عملکرد محصولات کشاورزی شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه یک کارخانه قند در شهرستان با ظرفیت ۲۶۰ هزار تن در سال وجود دارد که تاکنون ۲۴۲ هزار تن چغندرقند از کشاورزان خریداری و تحویل کارخانه شده است، افزود: همچنین دو کارخانه صنایع تبدیلی در حوزه تولید قند از شکر نیز در شهرستان فعالیت دارند.
قادری میانگین برداشت چغندر شهرستان را ۶۰ تن در هکتار اعلام کرد و گفت: کشاورزان نمونه و پیشرو شهرستان در بخش رخ فعالیت دارند که با برداشت ۱۸۶ تن در هکتار رکورددار استان هستند. هرچند محصول چغندرقند شهرستان عمدتاً به کارخانه قند تربت‌حیدریه تحویل می‌شود، اما برخی کشاورزان چغندر را به سایر کارخانه‌های قند شهرستان‌های فریمان، نیشابور و شیروان هم تحویل می‌دهند.
مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه با بیان اینکه متوسط عیار چغندرقند شهرستان ۱۹ و مهم‌ترین ارقام موناتونو، دوروتی و کاکتوس است، گفت: تاکنون بیش از ۸۰ درصد از مزارع چغندرقند شهرستان مجهز به سیستم آبیاری نوین شده و کشت چغندرقند به دو صورت بذری و نشایی صورت می‌گیرد.
وی یادآور شد: بر اساس سامانه جامع پهنه شهرستان تعداد ۱۹هزار و ۴۱۵ نفر بهره‌بردار در بخش کشاورزی شهرستان وجود دارد.
رشد ۲۲۴ درصدی کشت چغندرقند در نیشابور
علی مبارکی، مدیر جهاد کشاورزی نیشابور هم از برداشت بیش از ۲۰ هزار تن چغندرقند از سطح ۵۱۷ هکتار مزارع این شهرستان خبر داد و گفت: در سال زراعی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بیش از ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی نیشابور زیر کشت محصول چغندرقند رفته که این مقدار در مقایسه با سال گذشته که ۲۳۰ هکتار بود، در راستای اصلاح الگوی کشت ۲۲۴ درصد افزایش داشته است.
وی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۲۰ هزار تن محصول چغندرقند از اراضی شهرستان نیشابور و میان جلگه برداشت شود، میانگین برداشت چغندرقند در مزارع کشاورزی این شهرستان را حدود ۳۵ تن در هکتار اعلام کرد و گفت: این میزان برداشت با کشت ارقام جدید، مبارزه با آفات و اصلاح الگو حدود ۴۰ تن در هکتار رسیده است که نسبت به سال گذشته ارتقا یافته است.
مدیر جهاد کشاورزی نیشابور خاموشی چاه موتورها را یکی از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان دانست و افزود: خاموشی چاه موتورها بر کیفیت محصولات تاثیرگذاشته است.
تغییرات اقلیمی، قطعی برق چاه کشاورزی در تابستان و گرمای بیش از حد هوا عوامل مؤثر در عملکرد کمی و کیفی چغندرقند است، در سال جاری به دلیل قطعی مکرر برق چاه‌های کشاورزی در بازه زمانی ۳ ماهه خرداد تا شهریورماه، از طرف دیگر گرمای بیش از حد دما در تیر و مرداد خساراتی به مزارع چغندرقند استان وارد شد که سبب افت عملکرد شده است.
با توجه به اینکه شکر و قند یکی از الزامات حوزه صنایع تبدیلی غذایی محسوب می‌شود و جایگاه بالایی دارند و از باب اینکه در این صنعت خودکفا شویم باید برای تولید و بازاریابی داخلی برنامه‌ریزی مناسب داشته باشیم می‌طلبد متولیان به فکر راه حلی برای خاموشی چاه موتورها و عبور کشاورزان از این بحران باشند.
انتهای پیام
