زهرا سفیدروز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در شب یلدا، به ویژه در مناطق مختلف ایران و از جمله در لرستان، سنت‌های خاصی مانند چل سرو و شعرخوانی‌های بومی بخش جدایی‌ناپذیر این جشن بوده‌اند.
وی با اشاره به شعرخوانی‌های بومی و ارتباط آن با آیین شب یلدا، افزود: آیین چل سرو در شب یلدا یکی از سنت‌های قدیمی در شب یلدا است که در آن گندم برشته یا همان گندم شادونه (به لرستانی "شوچله") در سطحی صاف مانند دریچه یا سینی پخش می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: در این شب، این گندم‌ها به نشانه پایدار بودن و حفظ انرژی در طول شب‌های سرد زمستان، در کنار دیگر خوراکی‌ها و میوه‌های فصل به اشتراک گذاشته می‌شدند. این رسم نه تنها جنبه تغذیه‌ای داشت، بلکه بیشتر از آن جنبه معنوی و نمادین داشت. گندم‌ها و دیگر محصولات طبیعی، ارتباط انسان با زمین و طبیعت را یادآوری می‌کردند و پیام‌هایی از ساده‌زیستی و خوش‌بینی نسبت به آینده منتقل می‌کردند.
این جامعه‌شناس با اشاره به شعرخوانی‌های سنتی در شب یلدا، اضافه کرد: شعرهایی که در شب یلدا خوانده می‌شدند، به ویژه در بین مردم لرستان، علاوه بر جنبه سرگرمی، حاوی پیام‌های اخلاقی و فرهنگی عمیقی بودند.
سفیدروز با اشاره به اینکه بخشی از شعرهای شب یلدا باشد که با هدف آوردن خیر و برکت برای سال نو خوانده می‌شده است، بیان کرد: شعر امشو اول قاره خیر د هونت بواره / نونو پنیرو شیره کیخا هونت نمیره، این شعر که به زبان محلی بیان شده، معنای بسیار خاص و زیبا دارد.
وی ادامه داد: امشو به معنای شب یلدا یا شب آغاز زمستان و قاره خیر د هونت باره به معنای در این شب، خیر و برکت به خانه می‌آید، است.
جامعه‌شناس یادآور شد: نونو پنیرو شیره به نمادهایی از مواد خوراکی اشاره دارد که در این شب استفاده می‌شوند، مانند نان، پنیر و شیرینی، کیخا هونت نمیره به این معنی بوده که این شب، شب خوش‌یمنی است و در آن، هیچ چیزی نمی‌میرد و همه چیز شکوفا می‌شود.
سفیدروز عنوان کرد: این اشعار نمادگرایانه، هم‌زمان با مراسم چل سرو و دیگر آیین‌های شب یلدا، به باورهای مردمی درباره آغاز دوباره و برکت گرفتن در فصل زمستان اشاره دارند. در واقع، این شب در باور مردم به عنوان آغاز یک دوره جدید و فرصتی برای تجدید حیات و دعا برای خیر و برکت دیده می‌شود.
وی با اشاره به تأثیرات تغییرات فرهنگی و اجتماعی بر سنت‌ها، اظهار کرد: در گذشته، این گونه شعرها و آیین‌ها نقش مهمی در برقراری ارتباطات خانوادگی و اجتماعی ایفا می‌کردند.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: شعرخوانی‌های محلی نه تنها به عنوان یک سرگرمی، بلکه به عنوان ابزاری برای انتقال دانش و فرهنگ از نسل‌های گذشته به نسل‌های جدید مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در دنیای امروز، با افزایش استفاده از رسانه‌های اجتماعی، ممکن است این سنت‌های محلی کمرنگ شده و جای خود را به تصاویر لوکس و استوری‌های مجازی بدهند که بیشتر بر جنبه‌های ظاهری و مصرف‌گرایانه تأکید دارند.
سفیدروز اضافه کرد: در این شرایط، ممکن است مراسم‌هایی مانند شب یلدا که زمانی پر از شادی‌های جمعی و گوش دادن به شعرهای محلی بود، به فراموشی سپرده شود.
وی بیان کرد: این تغییرات ممکن است باعث از دست رفتن بخش‌هایی از هویت فرهنگی و ارزش‌های معنوی جامعه شود. به ویژه در مناطقی مانند لرستان، که تاریخ و فرهنگ غنی خود را در آیین‌ها و سنت‌های شب یلدا حفظ کرده‌اند، این تغییرات می‌توانند تهدیدی برای حفظ اصالت و پیوستگی اجتماعی باشند.
این جامعه‌شناس با اشاره به چالش‌های پیش‌رو و راهکارها، گفت: برای مقابله با این چالش‌ها، یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها حفظ و ترویج فرهنگ و سنت‌های بومی بوده و مراسم شب یلدا باید به نسل‌های جدید آموزش داده شود، نه تنها به عنوان یک جشن، بلکه به عنوان فرصتی برای یادآوری پیوند عمیق با طبیعت و ارتباطات انسانی است.
سفیدروز اظهار کرد: برگزاری کارگاه‌های آموزشی، جلسات شعرخوانی و آیین‌های سنتی در جوامع محلی می‌تواند به احیای سنت‌های اصیل کمک کند.
وی با اشاره به استفاده از رسانه‌ها برای آگاهی‌بخشی، خاطرنشان کرد: در عصر دیجیتال، می‌توان از پلتفرم‌های مختلف برای ترویج این آیین‌ها بهره برد. مثلاً می‌توان در قالب ویدیوهای کوتاه و مستند، بخش‌های مختلف از آیین‌های شب یلدا مانند چل سرو، شعرخوانی‌های محلی و خوراکی‌های سنتی را معرفی کرد.
این جامعه‌شناس بیان کرد: این امر باعث می‌شود که جوانان و نسل‌های جدید با ریشه‌های فرهنگی خود آشنا شوند و بخشی از این آیین‌ها را به شیوه‌ای جدید و جذاب تجربه کنند.
سفیدروز با اشاره به بازگشت به سادگی و معنویت، ادامه داد: تشویق به برگزاری مراسم ساده و بدون تجملات، که بیشتر بر جنبه‌های معنوی و خانوادگی تأکید دارند، می‌تواند باعث تقویت این سنت‌ها و حفظ آن‌ها در آینده شود. به جای مصرف‌گرایی و تجمل، می‌توان به دنبال معنا و ارزش‌های روحی مراسم‌ها بود و بر همبستگی و تجدید روابط خانوادگی تأکید کرد.
وی تصریح کرد: شب یلدا در لرستان و دیگر نقاط ایران، با سنت‌های خاص خود مانند چل سرو و شعرخوانی‌های محلی به عنوان نمادی از خوشبختی و برکت شناخته می‌شود. این آیین‌ها، علاوه بر جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی، حامل پیام‌های معنوی و اخلاقی هستند.
این جامعه‌شناس اضافه کرد: تغییرات فرهنگی و اجتماعی، به ویژه در نتیجه تأثیر رسانه‌های اجتماعی، می‌تواند این سنت‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. اما با آگاهی‌بخشی و ترویج سادگی در برگزاری این مراسم‌ها، می‌توان این سنت‌ها را زنده نگه داشت و به نسل‌های آینده منتقل کرد.
انتهای پیام
