عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ غباری سیاه و غلیظ که بهطور مداوم از سوی کارخانه فولاد شادگان به هوا بلند میشود، نگرانیهای جدیدی را در خصوص آلودگی محیط زیست و تهدید جدی برای تالاب شادگان، بزرگترین تالاب ایران، ایجاد کرده است. در حالی که این کارخانه در نزدیکی مرز حریم تالاب قرار دارد، انتشار این آلودگیها و تصمیمات در حال بررسی برای گسترش این کارخانه، میتواند اثرات ویرانگری بر اکوسیستم حساس تالاب داشته باشد.
فیلم گزارش را اینجا ببینید
پس از حدود دو ساعت حضور در نزدیکی کارخانه، میتوان به وضوح مشاهده کرد که غبار سیاهی بهطور منظم از آن منتشر میشود. این غبار، که به احتمال زیاد ذرات اکسید آهن یا ذرات آهنی است که از فرآیندهای صنعتی به هوا فرستاده میشود، در فواصل زمانی کوتاه، هر ۸ تا ۱۰ دقیقه یکبار به هوا بلند میشود. با وجود باد ملایم و دمای بسیار بالا، بوی جیوه و طعم آهن در هوا مشام را میزند، که نشاندهنده آلودگی شدید این منطقه است.
تالاب شادگان که در فهرست جهانی رامسر به ثبت رسیده، بهعنوان یکی از مهمترین زیستگاههای ایران شناخته میشود. این تالاب نه تنها خانهای برای بیش از ۱۰۰ هزار انسان، بلکه زیستگاه بسیاری از آبزیان، پرندگان و حیوانات دیگر است. متاسفانه، بهدلیل تغییرات اقلیمی، دخالتهای انسانی و صنعتی، این تالاب بهطور مداوم در حال کاهش است و بخشی از آن نابود شده است.
یکی از نگرانیهای جدید این است که در حال حاضر، زمزمههایی مبنی بر بازنگری مرزهای تالاب و کاهش ۱۴ هکتار از حریم آن به گوش میرسد. این تغییرات باعث نگرانیهای بیشتر در خصوص آینده تالاب شادگان و تهدیدهای احتمالی آن شده است.
کارخانه فولاد شادگان که در نزدیکی مرز حریم تالاب واقع شده، بهدلیل گسترش روزافزون آلودگیهای صنعتی خود، نگرانیهای بیشتری را برای ساکنان و فعالان محیط زیست به همراه داشته است. وضعیت محیط زیست این منطقه به وضوح تحت تاثیر آلودگیهایی همچون ذرات آهنی و اکسید آهن قرار دارد. این آلودگیها، که بیشتر در محیط اطراف کارخانه مشاهده میشود، بهویژه در ایام وزش بادهای شدید، بهطور گستردهتری در منطقه پراکنده میشوند.
از جمله آثار بارز این آلودگیها، میتوان به تغییر رنگ زمینهای اطراف کارخانه و همچنین آلودگی شدید در بستر حوضچههای نمک اشاره کرد. رنگهای زرد، نارنجی، قهوهای و قهوهای سوخته که در نزدیکی کارخانه مشاهده میشوند، نمایانگر انتشار ذرات آهن و زنگزدگی است که از کارخانه بهدلیل فرآیندهای صنعتی به محیط اطراف منتقل میشوند.
یکی از موضوعات نگرانکننده این است که این آلودگیها بر زیستگاههای حیاتوحش منطقه، بهویژه پرندگان و ماهیها، تاثیرات منفی خواهد گذاشت. پرندگان، که در این منطقه برای استراحت و تخمگذاری به تالاب میآیند، از وجود ذرات آلاینده در هوا و آب آسیب میبینند. اهالی منطقه گزارش دادهاند که در زمان وزش بادهای شدید، پرندگان به سرعت از این منطقه فرار میکنند.
علاوه بر این، ماهیها که در این تالاب بهویژه در آبهای شور تخمگذاری میکنند، در معرض خطر آلودگی آب هستند. آلودگیها میتواند منابع غذایی پرندگان را از بین ببرد و زاد و ولد ماهیها را بهطور جدی تهدید کند. در نتیجه، این آلودگیها بهطور مستقیم بر بقا و تداوم حیات در تالاب تاثیر منفی میگذارند.
در حال حاضر، هرازگاهی، حجم زیادی از آلودگیها بهویژه در اطراف کارخانه فولاد شادگان مشاهده میشود، اما جزییات دقیقی از منبع این آلودگیها در دسترس نیست. آیا این آلودگیها ناشی از تخلیه بار، تخلیه مخزن یا دودههای صنعتی است؟ هیچکدام از این سوالات پاسخ روشنی ندارد.
با این حال، آنچه که واضح است، این است که این آلودگیها به طور مداوم ادامه دارند. هر ده دقیقه یکبار، غباری که به نظر میرسد ذرات آهن باشد، به هوا بلند میشود و به سمت اطراف پراکنده میشود. این وضعیت نه تنها سلامت مردم منطقه را به خطر انداخته، بلکه میتواند تهدیدی برای آینده تالاب شادگان و حیاتوحش آن باشد.
یکی از نگرانیهای مهم دیگر، تصمیمات مربوط به گسترش کارخانه فولاد شادگان است. استاندار خوزستان اخیراً از تلاشها برای دریافت مجوز راهاندازی فاز دوم این کارخانه خبر داده است. در صورتی که این فاز جدید به بهرهبرداری برسد، این احتمال وجود دارد که نه تنها حریم تالاب شادگان کاهش یابد، بلکه تهدیدات زیستمحیطی و آلودگیها شدت بیشتری یابد.
این تصمیمات میتوانند تاثیرات غیرقابل جبرانی بر اکوسیستم تالاب شادگان داشته باشند و بهطور جدی آینده بزرگترین تالاب ایران را به خطر بیندازند.