محمدجواد محمودی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه زنان امید زندگی بیشتری نسبت به مردان دارند، از قول برخی از صاحب‌نظران اظهار کرد: مطالعات نشان داده که در بسیاری از مناطق حتی در کشورهای فقیر، میزان مرگ زنان در بیشتر گروه‌های سنی و در بسیاری از علت‌های مرگ از میزان مرگ مردان کمتر است. البته در مورد عوامل مرگ کمتر زنان، گروهی آن را طبیعی دانسته و به تفاوت‌های بیولوژیک و برخی نیز به عوامل رفتاری اشاره دارند و اینکه مردان بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر قرار دارند. از سویی دیگر اما، وضعیت سلامت مردان بهتر از زنان است.
وی ادامه داد: با توجه به این دو موضوع باید بگوییم که افزایش تعداد سالخوردگان زن همراه با سطح سلامت پایین‌تر نیز همراه است. همچنین اینکه زنان مشکلات پیچیده‌تری را نسبت به مردان دارند؛ چراکه معمولا زنان از همسران‌شان جوان‌تر هستند و لذا شوهران‌شان زودتر از آنها فوت می‌کنند و همچنین اینکه در بین مردان احتمال بیشتری وجود دارد که ازدواج مجدد با زنان جوان‌تر صورت گیرد. لذا در کل زنان نسبت به مردان در سالخوردگی به میزان بیشتری تنها می‌مانند و این شرایط منجر به فقر زنان سالخورده و از دست دادن حمایت مالی شوهر می‌شود.
در سال ۲۰۵۰ ، ۸۰ درصد سالمندان در کشورهایی با درآمد پایین و متوسط زندگی خواهند کرد
زنان دارای «همسر» وضعیت سلامتی بهتری دارند
بنابر اظهارات رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور، در بیشتر مطالعات اثبات شده است که افراد دارای همسر، وضعیت سلامت بهتری دارند.
محمودی تصریح کرد: همه کشورها برای اطمینان از اینکه سیستم‌های بهداشتی و اجتماعی خود برای استفاده حداکثری از این تغییرات جمعیتی آماده باشند، با چالش‌های بزرگی مواجه هستند. در سال ۲۰۵۰، ۸۰ درصد از سالمندان در کشورهایی با درآمد پایین و متوسط زندگی خواهند کرد.
تا سال ۲۰۵۰ نسبت جمعیت بالای ۶۰ سال جهان ۲ برابر می شود
وی با تاکید بر اینکه سرعت سالخوردگی جمعیت بسیار سریع‌تر از گذشته است، گفت: در سال ۲۰۲۰، تعداد افراد ۶۰ سال و بالاتر، از کودکان کمتر از ۵ سال بیشتر بود. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰، نسبت جمعیت بالای ۶۰ سال جهان تقریباً به دو برابر افزایش خواهد یافت و از ۱۲ درصد به ۲۲ درصد خواهد رسید.
رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور با بیان اینکه تا سال ۲۰۳۰، از هر ۶ نفر در جهان یک نفر ۶۰ سال یا بیشتر سن خواهد داشت، معتقد است که در این زمان، سهم جمعیت ۶۰ ساله و بالاتر، از یک میلیارد در سال ۲۰۲۰ به ۱.۴ میلیارد افزایش خواهد یافت. تا سال ۲۰۵۰، جمعیت افراد ۶۰ ساله و بالاتر در جهان دو برابر خواهد شد (۲.۱ میلیارد). پیش‌بینی می‌شود تعداد افراد ۸۰ ساله یا بیشتر بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ سه برابر شود و به ۴۲۶ میلیون نفر برسد.
وضعیت اجتماعی سالمندان و نگرانی از سوءاستفاده از آنان
محمودی در ادامه به وضعیت اجتماعی سالمندان جهان طی دهه‌های اخیر پرداخت و خاطرنشان کرد: حدود یک نفر از هر ۶ نفر، ۶۰ سال و بالاتر در سال گذشته نوعی سوء استفاده را در محیط‌های اجتماعی تجربه کرده‌اند. میزان سوء استفاده از افراد مسن در موسساتی مانند خانه‌های سالمندان و مراکز مراقبت طولانی مدت، بالاست، به طوری که از هر ۳ کارمند، ۲ نفر گزارش می‌دهند که در سال گذشته مرتکب سوء استفاده شده‌اند.
بنابر اظهارات وی، میزان سوء استفاده از افراد مسن در جهان در طول همه‌گیری COVID-۱۹ افزایش یافته است. سوء استفاده از افراد مسن می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی جدی و عواقب روانی طولانی مدت شود. پیش‌بینی می‌شود که سوء استفاده از افراد مسن افزایش یابد، زیرا بسیاری از کشورها در حال تجربه سریع سالخوردگی جمعیت هستند.
رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور تصریح کرد: جمعیت جهانی افراد ۶۰ ساله و بالاتر بیش از دو برابر خواهد شد و از ۹۰۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ به حدود ۲ میلیارد نفر در سال ۲۰۵۰ خواهد رسید.
«آلزایمر»، عمده علت ناتوانی و وابستگی در میان سالمندان جهان
محمودی با اشاره به وضعیت سلامت جسمانی سالمندان خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به زوال عقل هستند که بیش از ۶۰ درصد آنها در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می‌کنند. هر سال نزدیک به ۱۰ میلیون مورد جدید گزارش می‌شود؛ زوال عقل ناشی از انواع بیماری‌ها و آسیب‌هایی است که بر مغز تأثیر می‌گذارد. بیماری آلزایمر، شایع‌ترین شکل زوال عقل است که در حال حاضر هفتمین علت مرگ و میر و یکی از علل عمده ناتوانی و وابستگی در میان سالمندان در سطح جهان محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۹، زوال عقل در سطح جهان ۱.۳ تریلیون دلار هزینه داشت که تقریباً ۵۰ درصد از این هزینه‌ها، مربوط به مراقبت‌های ارائه شده توسط مراقبان غیررسمی (به عنوان مثال اعضای خانواده و دوستان نزدیک) است که به طور متوسط پنج ساعت مراقبت و نظارت در روز را ارائه می‌دهند.
رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور ادامه داد: زنان به طور مستقیم و غیرمستقیم به طور نامتناسبی تحت تأثیر زوال عقل قرار می‌گیرند. زنان درحالیکه سال‌های زندگی با ناتوانی و مرگ و میر بیشتری را به دلیل زوال عقل تجربه می‌کنند، اما همچنین ۷۰ درصد از ساعات مراقبت را برای افراد مبتلا به دمانس فراهم می‌کنند.
محمودی در بخش دیگری از سخنان خود به کاهش در عرضه نیروی کار به دنبال پدیده سالخوردگی اشاره کرد و گفت: پدیده سالخوردگی به اندازه و ترکیب نیروی کار که نقش مهمی در رشد اقتصادی دارد، تأثیر می‌گذارد. مشارکت در نیروی کار به همراه افزایش سن، کاهش می‌یابد، لذا هرچه جمعیت سالخورده‌تر شود، مشارکت کمتری نیز در تولید اقتصادی به خصوص در بخش کشاورزی یا کاربر دارد.
وی معتقد است که کاهش تعداد شاغلان می‌تواند اثرهای منفی را بر رشد اقتصادی و تأمین رفاه همگانی در سطح کلان داشته باشد. در واقع با کاهش رشد جمعیت، وظیفه تامین نیازهای روزافزون سالمندان سنگین‌تر شده و این مسئله، بر شیوه تولید کالا و خدمات و کارایی کلی اقتصاد تأثیرگذار است.
رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور ادامه داد: با توجه به اینکه رشد اقتصادی، رابطه نزدیکی با درآمد، مصرف، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز دارد، الگو و میزان مصرف با افزایش سن دچار تغییر می‌شود. برای مثال افراد مسن‌تر در مقایسه با افراد جوان عموماً به هزینه کردن سهم بیشتری از درآمدشان در بخش مسکن و خدمات اجتماعی گرایش دارند، لذا رشد اقتصادی می‌تواند به صورت منفی تحت تاثیر افزایش سهم افراد سالمند در جمعیت باشد، چراکه توانایی پس‌انداز با افزایش سن کاهش یافته و این امر به میزان پس‌انداز و به تبع آن توانایی سرمایه‌گذاری، در کل اقتصاد تاثیر می‌گذارد و از طرف دیگر باعث افزایش مصرف جامعه می‌شود.
کاهش ۴۰ درصدی رشد اقتصادی در ۵۰ سال آینده
محمودی با ارجاع به یکی از گزارش‌ها در این زمینه، ادامه داد: کاهش رشد جمعیت که موجب کاهش افراد در سن کار می‌شود، کاهش ۴۰ درصدی رشد اقتصادی در ۵۰ سال آینده در مقایسه با ۵۰ سال گذشته را به همراه دارد. برای جبران کاهش رشد افراد در سن کار، بهره‌وری نیروی کار باید به نسبت روند تاریخی خود ۸۰ درصد افزایش پیدا کند تا از کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان جلوگیری شود.
وی با بیان اینکه در ۵۰ سال گذشته نرخ رشد ۶ برابر افزایش یافته و متوسط درآمد سرانه تقریبا سه برابر شده است، یادآور شد: تخمین زده می‌شود نیمی این افزایش به خاطر بهره‌وری و نیمی دیگر به خاطر افزایش رشد نیروی کار بوده است.
کاهش نرخ رشد اشتغال در دهه های آتی
رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور تصریح کرد: نرخ رشد اشتغال از سال ۱۹۶۴ بطور متوسط ۱.۷ درصد بوده و پیش‌بینی می‌شود در دهه‌های آینده به ۰.۳ درصد کاهش یابد. در جهانی که دیگر نمی‌توانیم برای افزایش رشد اقتصادی به افزایش عرضه نیروی کار متکی باشیم، افزایش بهره‌وری تنها چاره کار خواهد بود. با توجه به روندهای جمعیتی در بین ۲۰ کشور مورد مطالعه تنها نیجریه در ۵۰ سال آینده با افزایش نرخ رشد اقتصادی و نرخ رشد اشتغال و ترکیه، آرژانتین و آفریقای جنوبی با افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه مواجه خواهند بود و بسیاری از کشورها از جمله ژاپن، آلمان، روسیه، ایتالیا و چین با کاهش آشکار نرخ اشتغال مواجه خواهند شد.
انتهای پیام
