رد پای روس‌ها در اقدامات خرابکارانه دریای بالتیک/ خیز کرملین برای حمله از منطقه خاکستری؛ اروپا قربانی ناوهای در سایه روسیه؟

به گزارش اقتصادنیوز، فارین پالسی با انتشار یادداشتی نوشت، کشتی‌های تجاری چینی که به نظر می‌رسد به زیرساخت‌های کف اقیانوس علاقه‌مند هستند، تنها متغیرهایی نیستند که زمینه‌ساز بی‌نظمی در دریای بالتیک می‌شوند. در ماه‌های اخیر، جعل سیستم شناسایی خودکار (AIS) نیز در این منطقه افزایش یافته است. از آنجایی که این سیستم‌ها وجود دارند تا به کشتی‌ها برای ردیابی خود و سایر کشتی‌ها کمک کنند، دستکاری یا ایجاد اختلال در عملکردشان می‌تواند پیامدهایی جدی به دنبال داشته باشد. اما دولت‌های غربی در این باره قدرت مانور ندارند؛ از همین رو سایر بازیگران قادرند به راحتی در این زمینه مانع تراشی کنند.

رد پای روس‌ها و چینی‌ها در بالتیک

یی پینگ 3، کشتی فله‌بر چینی، از جمله ناوهایی است که گفته می‌شود ماه نوامبر در قطع کابل‌های تعریف شده در دریای بالتیک مشارکت داشته است. پس از قطع حلقه ارتباطاتی، کشتی به سمت غرب و به سمت اقیانوس اطلس حرکت کرد اما در تنگه کاتگات بین دانمارک و سوئد لنگر انداخت. این کشتی در آنجا باقی مانده و توسط کشتی‌های نیروی دریایی دانمارک (از آنجایی که کشتی در منطقه اقتصادی انحصاری دانمارک است) و گاهی اوقات توسط کشتی‌های گارد ساحلی سوئد و آلمان رویت شده است. اما سایر کشتی‌ها نیز برای دولت‌های اسکاندیناوی دردسر ایجاد می‌کنند.

پکا نیتیلا از گارد ساحلی فنلاند به رویترز گفت که کشتی‌هایی که در هفته‌های اخیر از خلیج فنلاند عبور می‌کنند، دستگاه شناسایی خودکارشان را خاموش کرده‌اند. لولو رانه، وزیر حمل و نقل و ارتباطات فنلاند، گفت که روسیه احتمالاً در سیستم‌های ناوبری مداخله می‌کند. این گزاره مهم است زیرا خلیج فنلاند و سایر بخش‌های دریای بالتیک، به واسطه خطوط کشتیرانی باریک پرتردد هستند.

سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای که به خدمه کشتی کمک می‌کنند و مکان خود و سایر کشتی‌ها را می‌دانند، در کشتیرانی مدرن و اقتصادهای مدرن ضروری هستند. سال گذشته، دولت بریتانیا محاسبه کرد که سیستم‌های ماهواره‌ای ناوبری جهانی (GNSS) هر سال 17.2 میلیون دلار سود اقتصادی به همراه دارد. کشتی‌ها به نوبه خود ملزم به استفاده از دستگاه شناسایی هستند که مکان آن‌ها را نشان می‌دهد. اما اکنون روسیه در این سیستم‌ها اختلال ایجاد می‌کند - هم با ماهواره‌هایی که سیگنال‌ها را ارسال می‌کنند و هم با سیگنال‌های ارسال شده توسط برخی از کشتی‌ها.-

برای کشتی‌هایی که در دریای بالتیک فعالیت دارند، چنین اختلالی می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. نیلز وانگ، دریاسالار بازنشسته و رئیس سابق نیروی دریایی دانمارک گفت: «این رخداد چیزی است که در پی جنگ اوکراین رخ داد. ما قطعاً از فوریه 2022 شاهد افزایش فرایندهای خرابکارانه بوده‌ایم. توانایی روس‌ها برای مشارکت در ایجاد اختلال در سیستم های شناسایی و اختلالات مرتبط با آن افزایش یافته ، که به نظر می‌رسد نتیجه اهداف این بازیگر در دریای سیاه است».

بازی پرهزینه کرملین

فارین پالسی در ادامه یادداشت خود آورده، به نظر می‌رسد دریای سیاه به عنوان آزمایشگاهی برای جعل سیستم‌های شناسایی در حال حاضر عمل کرده است. در سال 2017، کشتی‌های تجاری که در دریای سیاه حرکت می‌کردند، گزارش موارد عجیب و غریب در مکان‌های خود را آغاز کردند. آن‌ها تقریباً می‌دانستند کجا هستند، اما رادارهایشان نشان می‌داد که در جایی کاملاً متفاوت قرار دارند، اغلب در خشکی. در هشداری که توسط اداره دریایی ایالات متحده صادر شد، آمده است: «یک حادثه دریایی در دریای سیاه در مجاورت موقعیت 44-15.7N، 037-32.9E گزارش شده است. این حادثه تایید نشده است. هنگام عبور از این منطقه احتیاط کنید.».

آن زمان، چنین اختلال‌هایی و مشارکت روس‌ها در فرآیندشان تقویت شده است. در می 2022، C4ADS، یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن، گزارش داد که نه هزار 883 مورد مشکوک از چنین تداخلی را در 10 مکان شناسایی کرده که از فوریه 2016 بر هزار و 311 سیستم ناوبری کشتی غیرنظامی تأثیر گذاشته است. الگوی شناورها روی صفحه رادار به شکل «z» (نماد روس‌ها برای جنگ در اوکراین) نمایان شده است.

اکنون، چنین اختلال‌هایی  در دریای بالتیک در حال افزایش است و این موضوع تصادفی نیست. اکثر ناوگان سایه روسیه که نفت خام این کشور را بالاتر از سقف قیمتی تعریف شده توسط غرب، به بنادر روسیه در خلیج فنلاند ( شرقی ترین قسمت دریای بالتیک) حمل می‌کنند در اختلال سیستم‌های شناسایی نقش دارند. از آنجایی که چنین فعل و انفعالی در سایه انجام می‌شود،  آن‌ها موقعیتشان را مشخص نمی‌کنند. این بدان معنی است که این گروه از کشتی‌ها سیستم‌های شناسایی‌شان را خاموش یا جعل می‌کنند. در چنین شرایطی می‌توان در انتظار پیامدهای پرهزینه‌ای بود.

در سال 2022، مقامات دانمارکی متوجه شدند که اختلالات مرموز جی پی اس در کشتی بین جزیره‌ای دانمارکی واقع در جنوب شرقی سوئد و سرزمین اصلی دانمارک مسدود شده است. آندرس گرنستاد، دریاسالار بازنشسته در این باره معتقد است: جعل سیستم‌های شناسایی به نفع روس‌هاست و جای تعجب نیست که این امر عمدتاً در خلیج فنلاند اتفاق می‌افتد، زیرا در درجه اول فنلاندی‌ها هستند که آنچه را که به بنادر دریای بالتیک روسیه وارد و خارج می‌شود، می‌بینند.

حمله از منطقه خاکستری

جعل سیگنال‌های شناسایی - که می‌تواند از طریق حمله به جی پی اس و سیستم‌های مشابه نیز ایجاد شود - راهی برای ایجاد بی‌نظمی بدون ترس از مجازات یا اقدامات تلافی جویانه است. (به عبارت دیگر، این اقدام حمله به منطقه خاکستری است و به نوعی تهاجم غیرنظامی محسوب می‌شود که گاهی اوقات به عنوان جنگ ترکیبی از آن یاد می‌گردد.)

وانگ در این باره گفت: «این روش روس‌ها برای اعتراض به پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو و ایجاد ساختاری است که مردم از آن تحت عنوان «دریاچه ناتو» یاد می‌کنند. آنها این پیام را می‌فرستند که با وجود اینکه ناتو بر دریای بالتیک تسلط دارد، آنها همچنان می‌توانند در اقدامات خرابکارانه شرکت کنند.»

ایجاد چنین اختلال‌هایی می‌تواند زمینه‌ساز تصادفات شود زیرا مکان واقعی کشتی‌ها با آنچه در رادار نشان داده شده، متفاوت است. این بدان معناست که قبل از وقوع یک حادثه فقط موضوع زمان مطرح است. پارازیت در سیستم شناسایی ناوبری را برای همه کشتی‌ها سخت‌تر می‌کند، اما جعل آن، که مستلزم ایجاد یک تصویر نادرست است، خطری واقعی برای کشتی‌های دیگر ایجاد خواهد کرد.

لاین فالکنبرگ اولستاد، رئیس انجمن مالکان کشتی نروژ در این باره گفت: «روس‌ها قوانین حاکم بر کشتیرانی را دور می‌زنند، گزاره ای که نظم دریایی را تضعیف کرده و فعالیت کشتیرانی را دشوار و ناایمن می کند.» به باور ناظران برخوردها به محیط دریایی تضعیف شده دریای بالتیک آسیب رسانده، وضعیت ناوبری را تضعیف کرده و حتی می تواند تلفاتی به دنبال داشته باشد.»

در شرایط کنونی ناتو به سختی از قدرت نظامی خود برای مجازت برخی اختلالات الکترونیکی استفاده می‌کند. کشورهای مسئول، مانند سایر کشورهای دریای بالتیک، هرگز با جعل کردن ترافیک تجاری در دریای خزر، دست به اقدامات تلافی جویانه نمی‌زنند. برهم زدن رادارها در دریای بالتیک ادامه خواهد داشت و شاید حتی افزایش داشته باشد. در حال حاضر نیز فعالیت های خرابکارانه دیگری مانند قطع کابل‌های زیر دریا به خرابکاری های پیشین اضافه شده است. وقتی صحبت از تداخل ناوبری به میان می‌آید، سایر کشورها باید رویکرد روس‌ها در دریای بالتیک و دریای سیاه را رصد کنند. گرنستاد مدعی است: «روس‌ها اقدامات خرابکارانه را کلید زدند، زیرا آن‌ها در این کار مهارت دارند و (به ادعای این کارشناس) این توان را دارند تا مهارتشان را در اختیار ایران و سایر کشورهایی که به دنبال دور زدن تحریم‌ها هستند، قرار دهند. از همین رو دریای ناتو آرام نمی‌شود.»