زیباترین مناطق فلسطین اسیر دست اشغالگران

اختصاصی «تابناک با تو»؛ اهمیت دشت «مرج‌‌ابن‌عامر» یا «دشت زرعین»، که به عبری به آن «جزرئیل» می‌گویند از حیث مختصات جغرافیایی و موقعیت استراتژیک آن است. مرج‌ابن‌عامر بزرگترین دشت فلسطین است، و مناطق ساحلی را به نواحی داخلی و دره‌های کوهستانی وصل میکند. پستی و بلندی‌های آن کم‌شیب و نرم است. مرج‌ابن‌عامر زمین کشاورزی مسطحی است که تپه‌های سبز کوچک و دل‌انگیزی در آن به چشم می‌خورند. وجود بقایای خانه‌های باستانی، نشان می‌دهد که این دشت از زمان‌های قدیم و عصر حجر، محل سکونت انسان‌ها بوده‌است. 

نام این دشت از قبیله «بنی‌عامر» گرفته شده که از زمان آغاز فتوحات اسلامی در این منطقه ساکن شدند.

این دشت سرسبز و زیبا، بین مناطق الجلیل و کوه‌های‌ نابلس در شمال فلسطین قرار دارد و به شکل مثلثی است که با سه شهر حیفا، جنین و طبریا احاطه‌شده‌است. طول آن ۴۰ و عرض متوسط آن ۱۹ کیلومتر و مساحت کلی آن ۳۵۱ کیلومتر مربع است. از جنین تا حیفا، روستاهایی در سراسر مرج‌ابن‌عامر به صورت پراکنده وجود دارد. 

تقریباً تمام قسمت‌های آن برای کشت محصولات مختلف مورد بهره‌برداری قرار می گیرد زیرا خاک آن حاصلخیز و مناسب برای کشاورزی آبی و دیم است. پر از درختان انگور و میوه است و هزاران کارگر از جنین در فصول اصلی سال در آن مشغول به کار می‌شوند.

در طول بیش از ده سال مطالعه تنوع زیستی منطقه، جانوران رایج و عجیب و غریب بسیاری در این دشت به اضافه ۳۷ گونه پرنده ثبت شده‌است.

با این وجود به دلیل افراط در استفاده از آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی، بخشی از این دشت، حاصلخیزی خود را از دست داده و برای مثال کاشت هندوانه در این زمین‌ها متوقف شده‌است.

 یکی از گردشگران، در اواخر قرن‌نوزدهم مرج‌ابن‌عامر را چنین توصیف می‌کند: 

«دریاچه‌ای سرسبز که گندم‌ها در اطراف روستاها و دهکده‌های آن تاب می‌خورند و مانند جزایر بر فراز تپه‌های استوار و امن بالا می‌آیند».

در دوران قيموميت انگليس، شهرک‌سازی در مرج‌بن‌عامر آغاز شد و بخش بزرگی از این فرآیند، در پشت خط موسوم به «خط‌سبز» شکل گرفت و اولين شهرک‌ها از جمله شهرک «عفوله» در این منطقه ساخته شد. به دنبال آن ده‌ها شهرک دیگر در اطراف روستاهای عرب‌نشین، چه در جنین و چه در زمین‌های ۱۹۴۸، ساخته‌شدند از جمله شهرک‌های: صندله، مقبیله، عرابه، تعنک، خربه‌لید، جنجار، تل‌عدس، ابوشوشه، خنیفس، یامون و کفردان و رمان و زبوبه.

به دنبال جنگ ۱۹۴۸، مرج به دو قسمت اشغالی و کرانه‌باختری تقسیم شد و شهر جنین تحت نفوذ فلسطینی‌ها در کرانه‌باختری باقی ماند و در مرج‌بن‌عامر تحت اشغال نیز، چندین سکونتگاه عربی باقی ماندند. 

تاریخ مرج‌بن‌عامر غنی از حوادث است و این منطقه نبردهای بسیاری را به چشم دیده‌است. این دشت ساحلی، همیشه مورد توجه جنگجویان و فرماندهان نظامی‌ای بود که از مصر به مقصد فلسطین و سوریه، در حال گذار بودند و یا بالعکس ارتش‌هایی که می‌خواستند از نواحی سوریه به مصر بروند لاجرم از مرج‌ابن‌عامر عبور می‌کردند. 

مرج‌ابن‌عامر به حوادث تاریخی مهمی معروف است از جمله نبرد «مجد» یا «اللجون» در سال ۱۴۷۹ قبل از میلاد که فرعون مصری تحوتموس‌سوم آن را به راه انداخت. نبرد عین‌جالوت در سال ۱۲۶۰ میلادی، و لشگرکشی ۱۷۹۹ ناپلئون و دو نبرد جنین‌نخستین (شهر) و جنین‌دوم (روستاها) در سال ۱۹۴۸ میلادی در دشت مرج‌بن‌عامر رخ‌داد.

در مرج‌بن‌عامر رودخانه‌ای به نام «المقطع» وجود دارد که از این دشت تا دریای مدیترانه امتداد می‌یابد و چشمه‌های بسیاری از آن منشأ می‌گیرند.

مهم‌ترین دلیل کاهش کشاورزی فلسطینان در مرج، کنترل مقامات اشغالگر بر حوضه‌ها و منابع آبی فلسطین است. حتی پس از امضای توافق‌نامه اسلو بین تشکیلات خودگردان فلسطین و اشغالگران در سال ۱۹۹۳، به ویژه در مناطق طبقه‌بندی شده، اشغالگران منابع آبی فلسطینی‌ها را محدود کردند، علاوه بر اینکه اجازه ساخت حفر چاه‌های جدید را به فلسطینیان نمی‌دهند.

تمیم‌البرغوثی شاعر فلسطینی در قصیده «الجلیل» از مرج‌ابن‌عامر نام‌برده و آن را با کلماتی پر از عاطفه توصیف می‌کند: 

سلام بر زینت روستاها، و پایتخت‌ها

و سلام بر کسانی که از آن مهاجرت کردند و آنانکه مهاجرت نکردند

نام مرج‌ابن‌عامر از ذهن ما می‌گذرد

و از شنیدن نام آن به شوق می‌آییم، مرج‌ابن‌عامر...