درمان خانگی بواسیر چیست؟ + پاسخ به سوالات متدوال

به گزارش رکنا، بواسیر یا هموروئید وضعیتی است که در آن رگ‌های خونی در ناحیه مقعد یا قسمت پایینی راست‌روده (رکتوم) متورم یا ملتهب می‌شوند. این عارضه ممکن است در داخل راست‌روده (بواسیر داخلی) یا اطراف مقعد (بواسیر خارجی) رخ دهد.

علائم بواسیر

بواسیر بسته به نوع آن (داخلی یا خارجی) و شدت بیماری علائم متفاوتی ایجاد می‌کند. برخی از علائم شایع به شرح زیر است:

تفاوت علائم بواسیر داخلی و خارجی

علائمی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند:

خونریزی مکرر یا شدید

درد غیرقابل تحمل یا ناگهانی

تغییرات در رنگ مدفوع یا دفع مدفوع سیاه‌رنگ (ممکن است نشانه مشکل جدی‌تر باشد).

تورم یا برآمدگی بزرگ و غیرقابل‌درمان در ناحیه مقعد

نشانه‌های عفونت مانند تب یا ترشحات چرکی از مقعد

علل بواسیر

بواسیر به‌طور کلی به دلیل افزایش فشار در رگ‌های خونی ناحیه مقعد و راست‌روده ایجاد می‌شود. این فشار باعث تورم، التهاب، و گاهی اوقات خونریزی می‌شود. علل مختلفی در بروز این وضعیت دخیل هستند که هرکدام می‌توانند شدت یا نوع بواسیر را تحت تأثیر قرار دهند:

1. یبوست مزمن

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

یبوست باعث می‌شود فرد برای دفع مدفوع زور بزند. این فشار مستقیم به دیواره‌های مقعد وارد شده و رگ‌ها را متورم می‌کند. دفع مدفوع سخت و خشک می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های حساس این ناحیه شود.

پیشگیری:

مصرف فیبر کافی (میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل) و نوشیدن مایعات فراوان برای نرم کردن مدفوع ضروری است.

2. اسهال طولانی‌مدت

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

دفع مکرر مدفوع در اسهال باعث تحریک و التهاب ناحیه مقعد می‌شود. فشار مداوم و حرکات مکرر، استرس فیزیکی زیادی بر رگ‌های ناحیه مقعد وارد می‌کند.

پیشگیری:

درمان سریع اسهال با داروهای مناسب و حفظ تعادل الکترولیت‌ها.

3. نشستن طولانی‌مدت

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

نشستن طولانی‌مدت، به‌ویژه روی سطوح سخت یا در توالت، فشار زیادی روی رگ‌های ناحیه مقعد وارد می‌کند. این وضعیت جریان خون را کاهش داده و باعث تورم رگ‌ها می‌شود.

پیشگیری:

استراحت‌های منظم هنگام نشستن طولانی و استفاده از بالش‌های نرم برای کاهش فشار.

4. بارداری

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

در دوران بارداری، رحم در حال رشد فشار زیادی بر ناحیه لگن و عروق خونی اطراف مقعد وارد می‌کند. تغییرات هورمونی نیز می‌توانند باعث یبوست شوند که این مسئله خود ریسک بواسیر را افزایش می‌دهد.

پیشگیری:

مصرف فیبر و مایعات کافی، ورزش سبک، و اجتناب از زور زدن در هنگام دفع مدفوع.

5. چاقی

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

وزن زیاد باعث فشار مداوم بر عروق خونی لگن و مقعد می‌شود. این فشار می‌تواند در طولانی‌مدت به تورم و بواسیر منجر شود.

پیشگیری:

کاهش وزن از طریق تغذیه سالم و ورزش منظم.

6. فعالیت بدنی کم

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

کم‌تحرکی باعث کند شدن حرکت روده‌ها و یبوست می‌شود. همچنین، جریان خون در ناحیه مقعد کاهش می‌یابد که می‌تواند خطر بواسیر را افزایش دهد.

پیشگیری:

انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا.

7. بلند کردن اجسام سنگین

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

بلند کردن مکرر اجسام سنگین فشار داخل شکم را افزایش می‌دهد و این فشار می‌تواند به عروق مقعد آسیب بزند.

پیشگیری:

استفاده از تکنیک‌های مناسب بلند کردن و اجتناب از بلند کردن اجسام بسیار سنگین.

8. رژیم غذایی کم فیبر

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

مصرف ناکافی فیبر باعث می‌شود مدفوع سفت‌تر شود و عبور آن از دستگاه گوارش دشوارتر باشد. این امر باعث زور زدن بیشتر و آسیب به رگ‌های مقعد می‌شود.

پیشگیری:

اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی و مصرف مایعات کافی.

9. پیری

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

با افزایش سن، بافت‌های حمایتی در مقعد و راست‌روده ضعیف‌تر می‌شوند. این ضعف می‌تواند باعث برآمدگی و تورم رگ‌ها شود.

پیشگیری:

مراقبت از سلامت دستگاه گوارش و فعالیت بدنی منظم برای حفظ قدرت عضلات ناحیه مقعد.

10. زور زدن بیش‌ازحد هنگام دفع مدفوع

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

فشار بیش‌ازحد هنگام دفع مدفوع مستقیماً به رگ‌های ناحیه مقعد آسیب می‌زند و خطر تورم آن‌ها را افزایش می‌دهد.

پیشگیری:

نرم کردن مدفوع از طریق مصرف فیبر و اجتناب از نشستن طولانی در توالت.

11. سابقه خانوادگی و ژنتیک

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

افرادی که در خانواده خود سابقه بواسیر دارند، ممکن است به دلیل ضعف ژنتیکی در دیواره عروق، بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه باشند.

پیشگیری:

رعایت سبک زندگی سالم برای کاهش عوامل محیطی مؤثر.

12. سرفه یا عطسه مکرر

چگونه باعث بواسیر می‌شود؟

سرفه‌های شدید یا عطسه مکرر می‌تواند فشار زیادی بر ناحیه شکم وارد کند که به عروق مقعدی منتقل می‌شود.

پیشگیری:

درمان سریع بیماری‌های تنفسی که باعث سرفه و عطسه می‌شوند.

انواع بواسیر

بواسیر به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: بواسیر داخلی و بواسیر خارجی. همچنین نوع دیگری به نام بواسیر ترومبوزه وجود دارد که می‌تواند در هر یک از این دو دسته رخ دهد.

توضیحات تکمیلی

بواسیر داخلی:

معمولاً بدون درد است زیرا در ناحیه‌ای از رکتوم رخ می‌دهد که گیرنده‌های درد کمتری دارد.

ممکن است در صورت شدید بودن از مقعد بیرون بزند (بواسیر پرولاپس).

بواسیر خارجی:

به دلیل گیرنده‌های حساس به درد در ناحیه مقعد، معمولاً با درد همراه است.

ممکن است هنگام نشستن یا دفع مدفوع بدتر شود.

بواسیر ترومبوزه:

یک وضعیت حاد و دردناک است که نیاز به درمان سریع‌تری دارد.

معمولاً به دلیل لخته شدن خون در داخل بواسیر ایجاد می‌شود.

تشخیص:

پزشک از طریق معاینه بالینی یا استفاده از ابزارهایی مانند آنوسکوپ نوع بواسیر را تشخیص می‌دهد.

در موارد خونریزی شدید یا مشکوک، ممکن است نیاز به آزمایش‌های تکمیلی باشد.

نکته:

انتخاب روش درمان به نوع و شدت بواسیر بستگی دارد. بواسیر داخلی معمولاً با درمان خانگی بهبود می‌یابد، اما برای موارد شدیدتر یا بواسیر خارجی ترومبوزه ممکن است نیاز به مداخله پزشکی باشد.

درمان خانگی بواسیر

درمان خانگی بواسیر (هموروئید) می‌تواند به کاهش علائم مانند درد، خارش و التهاب کمک کند. در ادامه چند روش خانگی مؤثر آورده شده است:

1. حمام سیتز

نشستن در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه، چند بار در روز، می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد.

می‌توانید کمی نمک اپسوم به آب اضافه کنید.

2. کمپرس سرد

استفاده از کمپرس یخ یا پارچه سرد روی ناحیه، می‌تواند تورم را کاهش دهد و احساس آرامش ایجاد کند.

3. رژیم غذایی سرشار از فیبر

مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات برای جلوگیری از یبوست بسیار مؤثر است.

استفاده از مکمل‌های فیبر (مثل پسیلیوم) نیز مفید است.

4. هیدراتاسیون کافی

نوشیدن آب فراوان در طول روز به نرم کردن مدفوع و کاهش فشار در هنگام اجابت مزاج کمک می‌کند.

5. استفاده از روغن‌های طبیعی

روغن نارگیل یا آلوئه‌ورا می‌تواند برای کاهش التهاب و تسکین خارش استفاده شود.

بهتر است از محصولات خالص و بدون افزودنی استفاده کنید.

6. مصرف داروهای موضعی بدون نسخه

کرم‌ها یا پمادهای ضدبواسیر (مثل کرم حاوی هیدروکورتیزون یا لیدوکائین) می‌توانند موقتی علائم را کاهش دهند.

7. اجتناب از نشستن طولانی

استفاده از بالش نرم هنگام نشستن و اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت می‌تواند فشار روی ناحیه را کم کند.

8. ورزش منظم

فعالیت بدنی ملایم، مانند پیاده‌روی، به بهبود گردش خون و کاهش یبوست کمک می‌کند.

9. استفاده از دستمال مرطوب

به جای استفاده از دستمال توالت خشک، از دستمال مرطوب یا پنبه مرطوب بدون الکل و عطر استفاده کنید.

10. اجتناب از زور زدن

هنگام دفع مدفوع، زور زدن را به حداقل برسانید تا فشار روی ناحیه بواسیر کاهش یابد.

در صورتی که علائم شدید باشد یا پس از چند هفته بهبود نیابد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر باشد.

درمان دارویی بواسیر

درمان دارویی بواسیر به کاهش علائم مانند درد، خارش، تورم و خونریزی کمک می‌کند و در برخی موارد ممکن است از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. این درمان‌ها معمولاً شامل داروهای موضعی، خوراکی و مکمل‌ها هستند. در ادامه، درمان‌های دارویی رایج آورده شده‌اند:

استفاده درست از داروهای موضعی

این داروها را طبق دستور پزشک یا راهنمای بسته استفاده کنید.

استفاده طولانی‌مدت از پمادهای کورتیکواستروئیدی ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند.

کنترل یبوست

مکمل‌های فیبر و مصرف مایعات کافی در کنار داروهای نرم‌کننده مدفوع مؤثر هستند.

موارد حاد

در صورت وجود علائم شدید، مانند درد مداوم، خونریزی شدید یا بواسیر ترومبوزه، بهتر است تحت نظر پزشک باشید.

درمان دارویی یا جراحی؟

اگر درمان دارویی پاسخگو نباشد، ممکن است پزشک روش‌های تخصصی‌تر مانند بستن با حلقه لاستیکی، اسکلروتراپی یا جراحی را پیشنهاد دهد.

آیا بواسیر خطرناک است؟

به طور کلی، بواسیر خطرناک نیست و در اکثر موارد با درمان خانگی، دارویی یا پزشکی قابل کنترل است. با این حال، اگر بواسیر درمان نشود یا علائم آن شدید شود، ممکن است عوارضی ایجاد کند که نیاز به توجه فوری دارند.

مواردی که بواسیر خطرناک تلقی می‌شود

خونریزی مکرر یا شدید:

اگر بواسیر باعث خونریزی زیادی شود، ممکن است فرد دچار کم‌خونی شود. علائم کم‌خونی شامل خستگی، ضعف و رنگ‌پریدگی است.

تشکیل لخته خون (بواسیر ترومبوزه):

در بواسیر خارجی ممکن است لخته خون تشکیل شود که باعث درد شدید و ناگهانی می‌شود. این وضعیت به درمان فوری نیاز دارد.

عفونت:

در موارد نادر، بواسیر ممکن است عفونی شود و باعث علائمی مانند تب، تورم، و ترشحات چرکی شود.

پرولاپس بواسیر داخلی:

اگر بواسیر داخلی به‌طور کامل از مقعد بیرون بزند و نتوان آن را به داخل بازگرداند، ممکن است جریان خون به آن قطع شده و باعث نکروز (مرگ بافت) شود.

مشابهت با بیماری‌های جدی‌تر:

علائمی مانند خونریزی مقعدی یا تغییر در عادات روده ممکن است ناشی از بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان روده یا شقاق مقعد باشد. بنابراین، بررسی پزشکی برای رد این موارد ضروری است.

نکات مهم:

در موارد خفیف: بواسیر اغلب بدون عارضه است و با درمان‌های خانگی (مانند مصرف فیبر، نشستن در آب گرم) قابل کنترل است.

در موارد شدید: در صورت درد شدید، خونریزی زیاد، یا علائمی که بیش از چند روز ادامه دارد، مراجعه به پزشک ضروری است.

چگونه می‌توان بواسیر را تشخیص داد؟

تشخیص بواسیر معمولاً توسط پزشک و از طریق معاینه بالینی انجام می‌شود. بسته به نوع بواسیر (داخلی یا خارجی) و شدت علائم، ممکن است پزشک از روش‌های زیر برای تشخیص استفاده کند:

1. معاینه بالینی (پزشکی):

معاینه بصری و لمس ناحیه مقعد: پزشک معمولاً با معاینه خارجی مقعد و بررسی علائم ظاهری مانند برآمدگی، تورم و تغییرات پوست اطراف مقعد، بواسیر خارجی را تشخیص می‌دهد.

معاینه دیجیتال (لمسی): پزشک با وارد کردن یک انگشت به آرامی به داخل مقعد، بواسیر داخلی و میزان پیشرفت آن را بررسی می‌کند. این روش برای تشخیص بواسیر داخلی که در داخل مقعد قرار دارد مفید است.

آزمایش آنوسکوپی: پزشک از دستگاهی به نام آنوسکوپ استفاده می‌کند که یک لوله کوتاه و قابل انعطاف با نور و دوربین است و به تشخیص بواسیر داخلی کمک می‌کند.

2. آزمایش‌های تکمیلی:

کولونوسکوپی: اگر پزشک مشکوک باشد که علائم بواسیر مشابه با سایر بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان روده است، ممکن است کولونوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر توصیه شود.

سیگموئیدوسکوپی: این آزمایش نیز برای بررسی قسمت پایین روده بزرگ (سیگموئید) استفاده می‌شود و می‌تواند در تشخیص بواسیر داخلی یا سایر مشکلات روده مؤثر باشد.

آیا جراحی برای درمان بواسیر خطرناک است؟

جراحی بواسیر، مانند هر عمل جراحی دیگر، ممکن است خطرات و عوارضی داشته باشد، اما به‌طور کلی، در دست پزشک ماهر، این روش ایمن و مؤثر است و خطرات آن کم است. تصمیم به انجام جراحی بستگی به شدت بواسیر و پاسخ به درمان‌های غیرجراحی دارد. در مواردی که بواسیر به درمان‌های دارویی یا تغییرات سبک زندگی پاسخ نمی‌دهد یا علائم آن شدید است، جراحی می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

انواع جراحی‌های بواسیر

بستن با حلقه لاستیکی (لیگاسیون):

در این روش، یک حلقه لاستیکی کوچک دور پایه بواسیر داخلی قرار داده می‌شود تا جریان خون به آن متوقف شود و بواسیر خشک و ریزش کند. این روش کم‌خطر و غیرتهاجمی است.

اسکلروتراپی:

در این روش، یک ماده شیمیایی به بواسیر تزریق می‌شود که باعث کوچک شدن و خشک شدن آن می‌شود. این روش نیز نسبتاً بی‌خطر است.

هموروئیدکتومی (جراحی باز):

این روش برای بواسیرهای شدید یا بزرگ استفاده می‌شود. در این روش، بواسیر با استفاده از ابزار جراحی برداشته می‌شود. این روش ممکن است درد بیشتری نسبت به روش‌های دیگر داشته باشد و نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی دارد.

هموروئیدوپکسیون (Stapling):

این روش شامل استفاده از دستگاه دوخت برای بریدن و ثابت کردن بافت بواسیر است و می‌تواند دوره بهبودی کوتاه‌تری داشته باشد.

خطرات و عوارض جراحی بواسیر:

درد پس از جراحی: ممکن است در برخی موارد درد وجود داشته باشد که با مسکن‌های تجویزی کاهش می‌یابد.

خونریزی: خونریزی خفیف معمول است، اما در موارد نادر می‌تواند شدید باشد.

عفونت: مانند هر جراحی دیگر، خطر عفونت وجود دارد که می‌توان با مراقبت‌های مناسب آن را کاهش داد.

مشکلات در کنترل مدفوع: در برخی موارد نادر، ممکن است تغییرات موقتی در کنترل مدفوع ایجاد شود.

بازگشت بواسیر: در بعضی موارد، بواسیر ممکن است دوباره به‌وجود آید، به‌ویژه اگر عوامل مستعدکننده (مانند یبوست مزمن یا نشستن طولانی) ادامه یابند.

آیا ورزش کردن باعث بواسیر می‌شود؟

ورزش کردن به‌طور کلی برای سلامت بدن مفید است و می‌تواند به پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها کمک کند، اما برخی انواع ورزش‌ها می‌توانند به بروز بواسیر یا تشدید آن کمک کنند، به‌ویژه اگر شامل فعالیت‌های فشار زیاد یا ایستادن طولانی باشد. در ادامه توضیحات بیشتری در این زمینه آورده شده است:

عواملی که ورزش می‌تواند بر بواسیر تأثیر بگذارد

ورزش‌های با فشار زیاد (مانند وزنه‌برداری):

بلند کردن وزنه‌های سنگین می‌تواند فشار زیادی بر عروق خونی ناحیه مقعد وارد کند و احتمال بروز بواسیر را افزایش دهد. این فشار می‌تواند باعث آسیب به دیواره عروق و گشاد شدن آن‌ها شود.

ورزش‌های ایستاده طولانی (مانند دویدن یا دوچرخه‌سواری طولانی):

ایستادن طولانی یا نشستن در طول فعالیت‌های ورزشی می‌تواند جریان خون را در ناحیه مقعد مختل کند و به بروز بواسیر کمک کند.

ورزش‌های پرشی یا ضربه‌ای (مانند دویدن با سرعت بالا یا پرش‌های بلند):

این نوع ورزش‌ها می‌توانند فشار ناگهانی به ناحیه مقعد وارد کنند و باعث تحریک یا آسیب به عروق خونی شوند.

ورزش‌هایی که برای پیشگیری از بواسیر مفید هستند

ورزش‌های کم‌فشار (مانند پیاده‌روی و شنا):

این نوع ورزش‌ها می‌توانند به گردش خون کمک کنند و فشار بر عروق را کاهش دهند. پیاده‌روی و شنا به تقویت عضلات شکم و بهبود عملکرد روده کمک می‌کنند که می‌تواند از یبوست و بواسیر جلوگیری کند.

ورزش‌هایی که باعث تقویت عضلات کمر و شکم می‌شوند (مانند یوگا و پیلاتس):

این ورزش‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد گوارشی و کاهش فشار بر رگ‌های مقعدی کمک کنند.

نکات برای پیشگیری از بواسیر هنگام ورزش

اجتناب از فشار زیاد: در هنگام ورزش‌های قدرتی، از بلند کردن وزنه‌های بسیار سنگین خودداری کنید و تکنیک صحیح را رعایت کنید.

استراحت کافی: از ورزش‌های طولانی‌مدت یا ایستادن طولانی بدون استراحت پرهیز کنید.

هیدراتاسیون و تغذیه مناسب: مصرف آب کافی و داشتن رژیم غذایی پر از فیبر می‌تواند به بهبود عملکرد روده و جلوگیری از یبوست کمک کند.

تکنیک صحیح ورزش: اطمینان حاصل کنید که هنگام ورزش‌های قدرتی، تکنیک صحیح را رعایت کنید تا فشار زیادی بر ناحیه مقعد وارد نشود.

آیا نشستن طولانی در توالت مضر است؟

بله، نشستن طولانی در توالت می‌تواند مضر باشد و یکی از عواملی است که می‌تواند به بروز یا تشدید بواسیر منجر شود. در ادامه توضیح می‌دهم چرا این کار می‌تواند مضر باشد و چه نکاتی را باید رعایت کرد:

چرا نشستن طولانی در توالت مضر است؟

افزایش فشار بر عروق مقعدی

هنگامی که مدت طولانی روی توالت می‌نشینید، فشار بیشتری به عروق مقعدی وارد می‌شود که می‌تواند باعث گشاد شدن و آسیب به آن‌ها شود و به بواسیر منجر شود.

اختلال در گردش خون

نشستن طولانی می‌تواند باعث کاهش گردش خون در ناحیه مقعد شود و منجر به جمع شدن خون در رگ‌ها و بروز بواسیر شود.

ایجاد یبوست

نشستن طولانی در توالت می‌تواند باعث تغییر در عادات گوارشی و در نتیجه یبوست شود. یبوست می‌تواند فشار را افزایش دهد و به بواسیر کمک کند.

افزایش فشار داخلی شکم

هنگام نشستن طولانی مدت، فشار داخلی شکم افزایش می‌یابد و می‌تواند فشار بیشتری به مقعد وارد کند.

نکات برای جلوگیری از مضر بودن نشستن در توالت

مدت زمان کوتاه

مدت زمان نشستن روی توالت باید محدود باشد و بهتر است بیشتر از 10-15 دقیقه طول نکشد.

تنظیم عادات گوارشی

مصرف کافی فیبر و آب می‌تواند به تنظیم عادات گوارشی کمک کند و از یبوست جلوگیری کند.

حرکت و ورزش

فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود حرکت روده و کاهش فشار در ناحیه مقعد کمک کند.

پوزیشن صحیح نشستن

نشستن در موقعیتی که زانوها کمی بالاتر از لگن قرار داشته باشند (مانند استفاده از صندلی توالت با پشتیبانی برای زانوها) می‌تواند به کاهش فشار کمک کند.

سوالات متداول

آیا بواسیر می‌تواند بدون درمان خوب شود؟

بواسیرهای خفیف ممکن است بدون درمان خاص بهبود یابند، اما در موارد شدید و مزمن، درمان پزشکی ضروری است.

چگونه می‌توان درد بواسیر را کاهش داد؟

استفاده از کمپرس سرد، داروهای ضد درد و کرم‌های موضعی ضد التهاب می‌تواند درد را کاهش دهد.

آیا بواسیر باعث مشکلات دیگری مانند فتق می‌شود؟

بواسیر به طور مستقیم باعث فتق نمی‌شود، اما فشار زیاد هنگام اجابت مزاج می‌تواند به بروز فتق کمک کند.