در آغوش توهم و فرار ؛ کارگردان فیلم نماینده ایران در اسکار 2024

عصر ایران ؛ نهال موسوی - در چند روز گذشته بابک خواجه پاشا کارگردان فیلم «در آغوش درخت» نماینده سینمای ایران در اسکار 2024 ، با حضور در برنامه اینترنتی پلان درباره دیگر سینماگران ایران و فیلمهایشان نکاتی را مطرح کرد که با واکنش اهالی فرهنگ و هنر مواجه شده است.

خواجه پاشا علاوه بر تحقیر و بدون کیفیت خواندن فیلم کیک محبوب من سازندگان آن را بدون عِرق ملی و دروغگو دانست که می‌خواهند مردم ایران را بدبخت نشان دهند و البته پیشنهاد هم داد که یک دوربین به نیاوران یا تجریش و حتی جنوب شهر و ... برود تا نشان دهد و خارجی‌ها ببینند آنجاها چه خبر است؟! 

هوشنگ گلمکانی منتقد با سابقه سینمای ایران در اینستاگرام نوشت: «البته که هر کس حق اظهار نظر دارد، اما از این تکه نظر فیلم‌ساز جوان اسکاری‌مان حیرت کردم. نفهمیدم این چه‌جور استدلالی است. 

اگر قضیه ربطی به مضمون "کیک محبوب من" ندارد چه دروغی، و دروغ به کجای فیلم مربوط می‌شود؟ عِرق ملی از کجای فیلم و فیلم‌ساز باید بیرون بزند؟ فیلمی که به هر حال درباره حفره‌های عاطفی سالمندان است کجایش تعارضی با عرق ملی دارد؟ کجای این موضوع انسانی (و جهانی) دروغ است؟

سال‌ها دوری از کجا؟ چه‌کسی سال‌ها از چی دور بوده؟ فیلم حتی اگر "تکنیکی هم کار نشده" درباره بدبختی نیست. آدم بعضی روزها با نظرهای گوناگون گاه کج‌وکوله روبه‌رو می‌شود و می‌گذرد اما گاهی آدم صبوری مثل من هم با خواندن و شنیدن برخی نظرها بی‌طاقت می‌شود.»

شاهین شجری کهن (منتقد سینما) در زیر همین پست نوشته است:: «ظاهراً جناب خواجه ‌پاشا تصور کرده‌اند سازندگان «کیک محبوب من» خارج‌نشین هستند و فیلم را دور از ایران ساخته‌اند! جایی می‌گویند "بعد از سالها دوری … دروغی را به خورد مخاطب می‌دهند" و توصیه می‌کند که «برای‌شان فیلم از تجریش و جنوب شهر بفرستید که بدانند چه خبر است!»

متاسفانه پایه استدلال در همین حد سست و شرم‌آور است. بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم همیشه ساکن کشورشان بوده‌اند و گویا در حد گشت‌وگذار یا سفر کاری هم اجازه خروج ندارند. ضمناً عرق ملی و شناخت ربطی به فواصل جغرافیایی ندارد، آن هم در این دهکده جهانی و عصر تکنولوژی. خوب است آدم اول ذرع کند بعد قیچی بزند که جمع کردنش این‌قدر سخت نشود»

رضا صائمی (منتقد سینما) هم در صفحه اینستاگرام خودش نوشت: «یک ماه و اندی پیش در جلسه نقد فیلم "در آغوش درخت" که در فرهنگسرای‌ اندیشه برگزار شد با بابک خواجه پاشا کارگردان فیلم، درگیری کلامی شدیدی پیدا کردم که فضای جلسه را متشنج کرد...برای دفاع از فیلم خودش، حمله کرده بود به فیلم‌های اجتماعی و انتقادی که سیاه‌نمایی می‌کنند و دغدغه و عِرق ملی ندارند و امید را در دل مخاطب می‌کُشند(فرمول فرسوده نفی دیگران برای اثبات خود)... 

نقطه اوج جدل ما بر سر این بود که گفت می‌دانستم پایان فیلمم با واقعیت منطبق نیست ولی برای آنکه امید ایجاد کنم، پایان خوشی ساختم(نقل به مضمون).‌‌...برآشفته شدم که شما مخاطب را فریب دادید....در بستر یک قصه رئالیستی، پایان خوش خیالی ساختید تا با دروغ شیرین، حقیقت تلخ را پنهان کنید....این امیدآفرینی نیست، مخاطب فریبی است و توهین به شعور او.....سخنم را برنتافت و در واکنشی عصبی و آشفتگی کلامی به کلی گویی‌های کلیشه‌ای و شعاری پرداخت و گفت فرهنگ سینما، فرهنگ امید است نه فلاکت.....

فرهنگ امید از نظر او یعنی همان دروغ شیرین و حذف و انکار واقعیت‌های تلخ جامعه در سینما.....آنگاه او کیک محبوب من را دروغ می‌داند!....وقتی دست سینمای ایران تهی و فقیر است و فیلم متوسط فیلمسازی میانمایه و حقیر را به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی می‌کند، او هم متوهم می‌شود...آنکه در آغوش تظاهر بپرد، رخت تزویر می‌پوشد تا از درخت زر و زور بالا رود....این البته پریدن در ارتفاع پست است!»

واقعیت این است که فیلم در آغوش درخت بابک خواجه پاشا به هر دلیلی نماینده سینمای ایران در اسکار 2024 است و به جای پرداختن به حواشی و اتفاقات دیگر، بهترین کار این است که به فیلم خودشان بپردازند.

آقای خواجه پاشا یادتان باشد حتی اگر شما به برنامه‌ای چون «پلان» دعوت شده‌اید دلیل اصلی آن این است که شما سازنده فیلم نماینده سینمای ایران در اسکار هستید. شما به لحاظ مادی و معنوی از این انتخاب بهره می‌برید پس تمام انرژی خودتان را بر روی آن امر مهم بگذارید که فراتر از نظرات شخصی و سلیقه‌ای شماست.

الان فیلم «در آغوش درخت» فقط فیلم شما نیست بلکه نماینده سینمای ایران در اسکار است در این زمینه چه اقدامی انجام داده‌اید؟ آیا پخش کننده‌ای جهانی و قابل اعتنا دارید که بتواند این نماینده سینمای ایران را به بهترین شکل به چند هزار نفر اعضای آکادمی اسکار بشناساند؟ آیا اصلا در آمریکای شمالی پخش کننده‌ای دارید؟ توانستید پخش کننده پیدا کنید؟ 

آقای خواجه پاشا مهمتر از نظر شما درباره فلان فیلم یا فلان سینماگر برای اهالی فرهنگ و هنر در مقطع کنونی قضیه مهم این است که شما به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار 2024 چه اقدامی یا چه تلاشی انجام داده‌اید که ما دلمان خوش شود شاید در بین 15 فیلم انتخابی مرحله اول قرار گیرید که قرار است در روز ۱۷ دسامبر (۲۷ آذر) مشخص شوند؟ درباره این مسائل مهمتر حرف بزنید.

آیا اصلا شانسی برای فیلم شما وجود دارد؟ بنده که بعید می‌دانم دلایلش را هم پیشتر در یادداشتی ذکر کرده‌ام، تحت عنوان "نماینده ایران در اسکار ؛ تلاش برای انتخاب فیلمی که هیچ شانسی ندارد" از صمیم قلب به عنوان علاقه‌مند به سینمای ایران امیدوارم که من اشتباه کرده باشم.

این مهمترین انتظار جامعه فرهنگی و هنری ایران از شما به عنوان سازنده فیلمی است که عنوان نماینده سینمای ایران در مراسم اسکار 2024 را به دوش می‌کشد. مابقی حرفها و نظرات شما بماند برای بعد از اسکار و ...