استانداردسازی هزینه فناوری اطلاعات از سبد خانوار

 او معتقد است در حالی که ۴ درصد از ظرفیت فیبر نوری در کشور استفاده شده، این عدد در دنیا تا ۷۰ درصد می‌رسد. رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران با اشاره به پروژه فیبر نوری بیان کرد بخش خصوصی می‌تواند در این زمینه بازوی دولت باشد. وزیر ارتباطات همچنین در حاشیه این نشست نیز به طرح بحثی در خصوص تسریع ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بورس پرداخت. در این نشست همچنین اعضای اتاق ایران در خصوص رفاه دیجیتال و پتانسیل بخش خصوصی برای مشارکت در پروژه‌های وزارت ارتباطات و بخش دولتی مباحثی را مطرح کردند. رئیس اتاق بازرگانی نیز تاکید کرد که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی نصف میانگین جهانی است.

تعرفه اینترنت و معیشت مردم

افزایش ۳۴ درصدی تعرفه اینترنت توسط اپراتورهای ارتباطی یکی از جنجالی‌ترین اخباری بود که در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال ۱۴۰۲ منتشر و از آن زمان به یکی از اصلی‌ترین مسائل در این زمینه تبدیل شده است؛ چرا که به‌طور مستقیم با معیشت مردم مرتبط است. این در حالی است که بسیاری از فعالان اقتصادی و کارشناسان معتقد هستند افزایش تعرفه‌ها باید خط قرمزی داشته باشد و هزینه‌های مربوط به حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نباید سهم زیادی از سبد خانوارها را به خود اختصاص دهد؛ مساله‌ای که ستار هاشمی نیز در نشستی که صبح دیروز در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، به آن اشاره کرد. هاشمی در پاسخ به درخواست فعالان این بخش که خواستار بازنگری در تعرفه‌های اینترنت شدند، گفت: «ما به مشکلات صنعت آگاه هستیم. سرکوب قیمت‌ها وضعیت مناسبی برای این صنعت باقی نگذاشته و سرمایه‌گذاران نیز تمایلی به ورود به این حوزه ندارند؛ اما باید در کنار حمایت از صنعت، به معیشت مردم هم توجه کرد. سهم هزینه حوزه فناوری اطلاعات نباید از سبد خانوار بیش از دو درصد باشد.»

داستان افزایش تعرفه اینترنت از آنجا آغاز شد که بحث ثابت ماندن تعرفه بسته‌ها در سال گذشته حضوری همیشگی در محافل مربوط به اقتصاد دیجیتال داشت و پس از آن نیز نظرات موافق و مخالف بسیاری را با خود به همراه آورد. موافقان افزایش تعرفه اینترنت معتقد بودند امکان توسعه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به دلیل ثابت ماندن تعرفه وجود ندارد، اما در هر زمانی که درباره این موضوع از مسوولان سوال می‌شد، می‌گفتند فعلا افزایش تعرفه‌ها در دستور کار قرار ندارد یا تصمیمی برای افزایش تعرفه‌ تلفن همراه گرفته نشده است؛ اما از اواخر فصل پاییز پارسال زمزمه‌هایی از تصمیم برای تغییر تعرفه‌ها و درخواست اپراتورها در این زمینه شنیده شد. در نهایت نیز در هفته اول دی ماه نامه‌ای منتشر شد که نشان می‌داد اپراتورهای ارائه‌دهنده اینترنت از رئیس‌جمهور خواستار افزایش صددرصدی تعرفه برای بسته‌های دیتای همراه بالاتر از دو گیگابیت شدند؛ درخواستی که عاقبت تا حدی به نتیجه رسید.

رشد کند اقتصاد دیجیتال

سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران‌ نیز در خصوص رفاه دیجیتال در این نشست گفت: «حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه هفتم پیشرفت مورد توجه قرار گرفته که برنامه رئیس‌جمهوری و وزارتخانه در چهار سال پیش‌رو است. در برنامه هفتم توسعه به مواردی از فعالیت بخش خصوصی و فناوری اطلاعات اشاره شده است. یکی از این مواد، ماده ۴۸ است که در آن به جایگاه بخش خصوصی برای تهیه طرح تحول دیجیتال به‌منظور به‌کارگیری فناوری دیجیتال اشاره شده؛ این ماده برای بخش خصوصی مهم است و درباره آن کار خود را شروع کرده است. ماده ۶۵ برنامه هفتم پیشرفت و توسعه شبکه ملی اطلاعات و اقتصادی رقومی و دیجیتال توسعه شبکه ملی اطلاعات مورد توجه است که باید رفاه دیجیتال اجتماعی را پدید آورد. برای عملیاتی شدن این ماده حضور بخش خصوصی بسیار مهم است. همچنین باید شرکت بین‌المللی برای حمایت از توسعه زیست‌بوم تحول‌آفرین هوش مصنوعی با حضور بخش خصوصی تاسیس شود. در ماده ۶۶ به تشکیل کارگروه اقتصاد دیجیتال دولت تاکید شده که اتاق ایران می‌تواند در این حوزه همراه دولت باشد و اتاق ایران در این کارگروه کرسی ثابت داشته باشد، نه اینکه مثل قبل به عنوان ‌میهمان دعوت شود.»

در این بین مباحثی نیز در خصوص سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی مطرح شد. صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در حاشیه این نشست اظهار کرد: «آمارهای رسمی حکایت از این دارد که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در ایران، بین هفت تا هشت درصد است. هرچند فعالان بخش خصوصی معتقدند که سهم اقتصاد دیجیتال از GDP در ایران کمتر از این آمارهای رسمی است؛ اما حتی اگر آمارهای رسمی را نیز مبنا قرار دهیم، باز هم سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در ایران نیمی از رقم میانگین جهانی است. بر اساس هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه باید سهم ۱۰ درصدی از اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی تا پایان سال ۱۴۰۷ محقق شود. برای تحقق این رشد نیاز است تا زیرساخت‌های لازم را برای اقتصاد دیجیتال فراهم کنیم. از نظر کارشناسان، با توسعه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در صنعت مالی می‌توان این سهم را به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشید.»

ستار هاشمی همچنین در حاشیه جلسه صبح دیروز در اتاق بازرگانی ایران در خصوص رشد اقتصاد دیجیتال بحث‌هایی مطرح کرد و یکی از مهم‌ترین این راهکارها را ورود به بازار رسمی و بورس دانست. هاشمی در این باره بیان کرد: «در این زمینه امیدواریم که در جلسات کارشناسی و تخصصی موضوع حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس به تصویب برسد تا در آینده نزدیک شاهد حضور کسب‌وکارها و شرکت‌های دانش‌بنیان با رشد و سرعت بیشتری در فضای بورس کشور باشیم. این حضور می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا از این مسیر، سرمایه‌گذاری‌های موثری داشته باشند.»

بحث ورود شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی به بازار سرمایه چند سالی است که مطرح شده، اما پذیرش این شرکت‌ها به بورس همواره با موانعی روبه‌رو بوده است؛ تا جایی که تا کنون تنها یک شرکت توانسته به بورس راه پیدا کند. در واقع مهم‌ترین مزیت بورسی شدن برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان را می‌توان بهره‌مندی از مزایایی مانند تامین‌مالی، معافیت مالیاتی و به‌روزرسانی ارزش واقعی شرکت دانست.

اهمیت مشارکت بخش خصوصی در پروژه فیبر نوری

بخش دیگری از صحبت‌های وزیر ارتباطات در این نشست به توسعه فیبر نوری اختصاص داشت؛ موضوعی که با وجود بحث‌های متعدد پیرامون توسعه آن در دولت سیزدهم بررسی‌ها و نظرات کارشناسان نشان می‌دهد تا کنون توسعه‌ در این زمینه شتاب‌زده و فاقد کیفیت لازم بوده است. هاشمی در این نشست در خصوص توسعه فیبر نوری در کشور توضیحاتی ارائه داد و گفت: «در توسعه فیبر ۸ میلیون خانوار را پوشش داده‌ایم؛ یعنی تا فاصله ۳۰۰ متری مشترک رسیده‌ایم. کمتر از ۴ درصد از ظرفیت فیبر نوری در کشور استفاده شده است؛ ولی در دنیا تا ۷۰ درصد می‌رسد. در کنار اتصال باید به مطالعه بازار هم بپردازیم؛ یعنی جایی را هدف‌گذاری کنیم که مشترک وجود دارد.»

مهرداد میراسماعیلی، نماینده سندیکای صنعت مخابرات ایران بیان کرد اگر مخابرات ایران در حوزه فیبر نوری وارد نشود، صنعت کشور آسیب جدی می‌بیند. از طرفی قیمت اینترنت باید به‌روز شود. همچنین سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران نیز با اشاره به پروژه فیبر نوری گفت: «بخش خصوصی می‌تواند بازوی دولت باشد. سرمایه‌گذاری و مشارکت بخش خصوصی در این پروژه مهم است.» فیبر نوری در ایران در مقایسه با سرویس‌های قدیمی از جمله ADSL و VDSL توسعه بسیار کمتری یافته و با موانعی روبه‌رو است که طی سال‌های گذشته چندان جدی گرفته نشده‌اند. حمید فتاحی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در آبان ماه در مصاحبه با رسانه‌ها درباره یکی از اصلی‌ترین مشکلات توسعه فیبر نوری در کشور بیان کرده بود: «فیبر نوری نه تنها به بهبود کیفیت دسترسی به اینترنت کمک می‌کند، بلکه پایه‌گذار زیرساختی پایدار برای پذیرش فناوری‌های نوظهور و آینده‌محور است و این فناوری با فراهم آوردن سرعت‌های گیگابایتی و افزایش اطمینان‌پذیری راه را برای شهرهای هوشمند، بهداشت دیجیتال و آموزش از راه دور هموار می‌کند، اما گرفتاری جایی است که اپراتورهای مناطق نتوانستند با شهرداری‌ها به توافق و همکاری‌ برسند، بنابراین برای اپراتورهای ارتباطی که مامور این کار هستند مشوق گذاشتند. در مقابل در کلان‌شهرها تعهد برای اپراتور دارند، اما مشوق وجود ندارد.» مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی که بهار امسال منتشر کرد، آورده است که با وجود اتصال ۷.۵ میلیون خانوار به شبکه فیبر نوری، صرفا بیش از ۵۰۰ هزار مکان اداری، تجاری و مسکونی در حال استفاده از خدمات اتصال تار‌ (فیبر) نوری به شیوه‌های مختلف هستند.

البته در این بین برخی دلایل دیگری را برای مشکلات حوزه ارتباطات مطرح کردند. محمدمهدی فروردین، عضو انجمن واردکنندگان تجهیزات فاوا، در این باره گفت: «مشکل اصلی حوزه فناوری به خاطر نحوه پیاده‌سازی افتا (امنیت فضای توسعه و تبادل اطلاعات) و صدور مجوز آن است.» او با بیان اینکه بخشی از صنعت فاوا در حال ورشکستگی است، ادامه داد: «اقتصاد و تحول دیجیتال به تجهیزاتی نیاز دارد که بخش بزرگی از آن وارداتی است و ما همزمان با اینکه بخشی از این تجهیزات را تولید می‌کنیم، مجبوریم که بخش بزرگ‌تری از این صنایع و تجهیزات را وارد کشور کنیم؛ اما هر دو بخش تولید و واردات به دلیل رفتار وزارت صمت با مشکل جدی روبه‌رو است. این حوزه نیاز به هماهنگی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارد. بدون تجهیزات صحبت از اقتصاد و تحول دیجیتال سرنوشت مشخصی ندارد. فناوری اطلاعات مقدم بر صنعت ارتباطات است و باید به این حوزه توجه ویژه شود.»

در پایان این نشست همچنین انعقاد تفاهم‌نامه‌ای بین اتاق ایران و وزارت ارتباطات مطرح شد. پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق ایران در این باره تاکید کرد: «همه مواردی را که در این نشست عنوان شد به‌صورت مکتوب در اختیار وزیر ارتباطات قرار می‌دهیم. از طرفی وزارت ارتباطات برای اجرای برنامه‌های خود می‌تواند روی ظرفیت اتاق‌ها و تشکل‌ها نیز حساب کند. تفاهم‌نامه همکاری بین اتاق ایران و وزارت ارتباطات منعقد شود تا موضوعات مربوط به راهبری برنامه هفتم توسعه، همکاری‌های مشترک در تدوین سند توسعه این حوزه و هوش مصنوعی، آموزش و ترویج استفاده از این اکوسیستم، تدوین نقشه راهبردی صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش ناترازی برق به کمک هوش مصنوعی، در چارچوب آن پیگیری شود.» این پیشنهاد مورد استقبال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت و مقرر شد پیش‌نویس تفاهم‌نامه با همکاری کمیسیون فاوا و مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تدوین و ارائه شود.